«Մենք միայն ուժի լեզվով կարող ենք խոսել մեր լկտի հարևանների հետ». Արշակ Զաքարյան

«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է ռեժիսոր Արշակ Զաքարյանը:

-Պարոն Զաքարյան, այս օրերին նախաձեռնությամբ եք հանդես եկել և հանրությանը կոչ եք անում դեկտեմբերի 1-ին անջատել հեռախոսները՝ ընդդեմ Հայաստանի և ԼՂՀ միջև գործող ռոումինգ ծառայության: Ի՞նչ նպատակ է այդ ակցիան հետապնդում:

-Նպատակն է Երևանի և Ստեփանակերտի միջև ռոումինգ ծառայությունը վերացնելը: Չենք ուզում, որ Արցախում ռոումինգ լինի: Բացի այդ, բոլոր օպերատորների ծառայություններից դժգոհ ենք, որոնք մատուցվում են Արցախում, սարսափելի սակագներ են գործում, ավելի թանկ է, քան Հայաստանից Ռուսաստան կամ Վրաստան զանգահարելու դեպքում գործող սակագներն են: Ակնհայտ է, որ այնտեղ բիզնես շահեր են հետապնդում: Արցախցիները շատ են տուժում դրանից, նաև շատ են տուծում զինծառայողների հարազատները: Այդ սակագներն անպայման պետք է վերանայվեն, պետք է իջեցվեն, եթե հնարավոր է, նաև ռոումինգը վերացվի:

-Անդրադառնալով վերջին իրադարձություններին, ինչպե՞ս կբնութագրեք հայկական զինված ուժերի հատուկ գործողությունն Ադրբեջանի կողմից խոցված ուղղաթիռի անկման վայրում: Սա ի՞նչ ապացուցեց:

-Դա ապացուցեց, որ մենք միշտ պետք է ուժի դիրքից խոսենք, հենց սկսում ենք քաղաքակիրթ պահել մեզ, շահագործվում ենք: Երբ որ մենք խոսում ենք ուժի դիրքերից, մեզ լսողները շատ են լինում:

-Շատ են հնչում քննադատություններ, որ Հայաստանի արտաքին դիվանագիտությունը թույլ է, և այդ պատճառով հարցը հերթական անգամ ռազմական ճանապարհով լուծվեց, ի՞նչ կարծիքի եք:

-Ռազմական հարցը պետք է ռազմական ճանապարհով լուծվի: Ես կարծում եմ՝ դա արտգործնախարարության լուծելու հարցը չէր, ես չէի էլ ուզի, որ այդպես լուծվեր: Ես ավելի հպարտ եմ, որ հարցն այսպես լուծվեց: Պատմության ընթացքում ե՞րբ եք տեսել, որ մեկ ուրիշը մեր փոխարեն ինչ-որ հարց լուծի: Արտգործնախարարությունը շատ ավելի այլ հարցեր ունի լուծելու դրսում, այս հարցը պետք է ռազմական ճանապարհով լուծվեր, մեր ռազմական ուղղաթիռն էր խփվել: Այս գործողությամբ հերթական անգամ ցույց տվեցինք, որ ունենք աշխարհի ամենամարտունակ բանակներից մեկը, որը կարող է փոքր ուժերով մեծ խնդիրներ լուծել: Մենք միշտ եղել ենք և մնում ենք փոքր ուժերով մեծ խնդիրներ լուծող բանակ և դա ապացուցում ենք ամեն անգամ: Ալիևը կարող է միլիարդների զինտեխնիկա գնել, կարող է ունենալ մեծաթիվ բանակ, բայց միևնույն է խնդիրներ  լուծելիս մենք մեր ամենահասարակ միջոցներով, փոքրաթիվ ջոկատներով կարողանում ենք շատ ավելի մեծ խնդիրներ լուծել, քան աշխարհի շատ թանկանոց բանակներ:

-Այս անգամ էլ, ինչպես նախկինում, միջազգային կառույցների, այդ թվում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների հայտարարություններն անհասցե էին, Ադրբեջանն իր այդ գործողության համար առանձնապես չքննադատվեց: Ինչո՞վ եք բացատրում դա:

-Սարասափելի թույլ հայտարարություններին էին անում Մինսկի խմբի համանախագահներն ու աչքակապությամբ զբաղվող մյուս կառույցները: Իրենք վախենում էին Ադրբեջանին մեղադրել, այնտեղ նավթի հարց կա, գազի հարց կա, դա հաշվի են առնում: Վախենում էին ասել, որ՝ ամոթ է: Եթե մենք այդպիսի բան անեինք, հաստատ երկկողմանի չէին լինի հայտարարություները, կարող է վերջում երկու կողմերին կոչ անեին խաղաղ մնալ, բայց անպայման կդատապարտեին Հայաստանին: Ասում են՝ դատապարտում ենք նման դեպքերը, ի՞նչ նման դեպքեր, ուղղաթիռ չեն խփել նախկինում, հիմա ադրբեջանցին խփել է: Ասեք, որ դատապարտում եք Ադրբեջանի նման գործողությունը հայկական կողմի նկատմամբ: Դա կհասկանայինք, վերջում էլ եթե հայկական կողմին կոչ անեին զերծ մնալ նույնատիպ պատասխանից, դա ինչ-որ տեղ կհասկանայինք: Ես կուզեմ, որ իրենք միշտ էլ այսպես սխալ պահեն իրենց, որպեսզի մենք կարողանանք մեր հարցերը լուծել, չասեն, թե՝ տեսեք, մենք գնացինեք, ձեր տղաների դիակները բերեցինք, էլ չլինենք-չմանանք, որ դուք խփեք: Հիմա մենք իրավունք ունենք և տանկին խփել, և ուղղաթիռին և ընդհանրապես շարժվող ամեն ինչի՝ սկսած իրենց ոչխարներից, վերջացրած ամեն ինչով: Նրանք մեզ ցավ են պատճառել, այդ ցավը տասնապատիկ պետք է հետ բերվի: Իսկ եթե այդ միջազգային կազմակերպություններն ինչ-որ բան անեին, պետք է նաև պայման դնեին, որ՝ տեսեք, այ հայեր, մենք բերեցինք ձեր օդաչուների դիերը, բայց խնդրում ենք, իրենց ուղղաթիռներին չխփեք: Ոչ, հիմա մենք խփելու ենք, հաստատ խփելու ենք, հավատացեք: Իրենց ուղղաթիռ է, ինքնաթիռ է, թե այլ բան, ընկնելու է ներքև, մի թանկանոց զինտեխնիկա պետք է անպայման տապալվի:

-Ո՞րն է Հայաստանի մեղքը, որ Ադրբեջանը պարբերաբար նման լկտի կեցվածք է ընդունում:

-Հայաստանի մեղքը նրանում է, որ լսում ենք այդ միջազգային կազմակերպությունների հորդորները և մեկին հարյուր չենք պատասխանում թշնամուն: Մենք միայն ուժի լեզվով կարող ենք խոսել մեր այդ լկտի հարևանների հետ: Արդեն քանի հարյուր տարի է, ապացուցվել է, երբ որ մենք սկսում ենք դիվանագիտորեն գործել, պարտություն ենք կրում: Դիվանագիտորեն 1915 թվականին էինք փորձում լուծել հարցերը, ի՞նչ եղավ արդյունքը, կորցրեցինք ամեն ինչ: Հենց 92 թվականից դիվանագիտությունը դրեցինք մի կողմ, գնացինք հերներն անիծեցինք: Այդ ժամանակ բոլոր միջազգային կազմակերպությունները սկսեցին ասել՝ Ադրբեջան, խելոք մնա: Ոչ ոք չէր ասում՝ Հայաստան, խելոք մնա, մենք կոտորում էինք, բայց բոլորն Ադրբեջանին էին ասում: Ուժեղին են միշտ լսում, այդպես էլ լինելու: Մենք ուժով պետք է նման հարցերը լուծենք, դիվանագիտորեն չենք կարողանում: Այսօր աշխարհում դիվանագիտությունը փողից է կախված, իսկ մենք փող չունենք:

-Դիվանագիտական դաշտում Ադրբեջանի արձանագրած հաջողություննե՞րն էլ եք փողի հետ կապում:

-Անպայման, ուրիշ ոչինչով չենք կարող դա բացատրել: Դուք գիտե՞ք, թե ինչ ահռելի գումարներ է Ադրբեջանը ծախսում քարոզչության համար: Որպես օրինակ կարող եմ բերել armenia.az կայքը, այդ միջոցներով կարողանում են հայերի վրա ազդել: Այս օրերին հնչում է հարցը, թե Ադրբեջանը հերքում է հայկական կողմի հատուկ օպերացիան, պարզ է, որ պետք է հերքի: Հայ լրագրողներն էլ այդ մասին հարցեր են տալիս՝ ինչո՞վ կբացատրեք, որ ադրբեջանցիները հերքում են: Պարզ է, որ Ադրբեջանը պետք է հերքի, դա ի՞նչ հարց է, լրագրողն իրավունք չունի նման հարց  տա, եթե դու ուզում ես ադրբեջանական կողմին հավատաս, գնա հավատա: Մեզ համար կարևոր է, որ տղերքի աճյունները բերել ենք, հիմի նրանք կհավատան, թե չէ, ջհանդամը հավատան: Ես հաջորդ շաբաթվա ընթացքում գնալու եմ հատուկ գործողությունն իրականացրած տղաներին տեսակցության, նրանց նվերներ եմ տանելու:

-Եթե գաղտնիք չէ, ի՞նչ նվերներ:

-Ոչ, գաղտնիք չէ, ես իրենց ձնեռային քողարկման համաազգեստ եմ տանելու, որոնցով ձմռանը մեր հետախույզները քողարկվում են: Եթե մինչ այդ ժողովուրդն էլ ինձ ինչ-որ բաներ փոխանցի, կտանեմ նրանց կտամ: Մենք պետք է գնահատենք այն ինչ եղել է:

-Փաստացի այս դեպքը ևս մեկ անգամ փաստեց, որ պատերզմն ավարտված չէ՞, և պետք է զգո՞ն լինել:

-Այդ լարվածությունը միշտ թուլանում է մեր կողմից ուժի կիրառման դեպքում: Օգոստոսին մենք նորից ուժ կիրառեցինք իրենց ստեղծած լարվածության դեմ, և հարաբերական դադար եղավ մինչև այս ուղղաթիռի խոցման դեպքը: Ես կարծում եմ, որ ադրբեջանական կողմն այս ուղղաթիռին պատահաբար հարվածեց: Ինչքան նայում եմ տեսանյութը, այդ ջահել լակոտը, որ կրակեց, ինքն էլ չէր սպասում, որ կպնելու է: Այնքան անգրագետ են, որ չգիտեն, որ իրենց կրակելուց չէր կախված, այդ զենքն ինքն իրեն գնում ու գտնում է: Ես չեմ տեսնում, որ նպատակ կար կրակելու: Դե որ կրակել էին, ձեռքը կրակն էին ընկել, ստիպված հայտարարություններ արեցին:

-Այսինքն՝ Ադրբեջանը չէ՞ր համարձակվի ուղղաթիռ խփել:

-Չէ, սա ստացվեց ուղղակի: Խփողին երևի մի լավ նախատել են, ասել են՝ այ հայվան, էս ինչ արեցիր, գիտե՞ս հիմա հայերը մեզ ինչ կանեն: Բայց նաև տակից դուրս գալու համար պետք է նրան հերոսացնեն: Բայց այնպես չէ, որ դա պլանավորված էր: Ցավոք սրտի, մեզ համար դա ողբերագական եղավ, բայց ես հավատացած եմ, որ պատասխանն ուժեղ է լինելու: Ոչ թե տասնապատիկ, այլ հարյուրապատիկ ուժեղ է լինելու հայկական բանակի հարվածը: Այնտեղ այնքան տղերք ունենք, որ սպասում են թույլտվություն լինի, որ դրանց խժռեն: Իմ վերջին ֆիլմերից մեկում զինվորը բացատրում է, ասում է՝ այ այստեղով գալիս իջնում են իրենց բոլոր ուղղաթիռներն ու ինքնաթիռները: Պարզ է, որ այդ տեղով իրենք էլ արխային չեն իջնի, որովհետև գիտեն, որ մեր զինվորները հիմա հանգիստ կարող են խփել իրենց ուղղաթիռներին ու  ինքնաթիռներին: Եթե իրենք Ղարաբաղի երկինքը փակ են համարում, նույնն էլ մենք մեր դիտարկման տակ ենք պահում իրենց օդանավակայանը: Մենք  էլ շատ հանգիստ կարող ենք թույլ չտալ, որ իրենց որևէ ինքնաթիռ իջնի: Այնպես որ իրենց բոլոր հայտարարությունները  բոլորը ձև են, դա ուղղակի ստացվեց: Հիմա էլ խայտառակ են եղել, հանցագործ աշխարհում ասում են՝ ատկազով գնաց նստեց: Հիմա ադրբեջանցիները ատկազով ու հերքելով շարունակելու են ապրել:

Լուսանկարում` Արշակ Զաքարյանը (ձախից) Տաուշի դիրքերում: Լուսանկարը` Զաքարյանի ֆեյսբուքյան էջից:

Մարի Ներսեսյան

© Medialab.am