«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ տնտեսական հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ, «Իմ քայլի» պատգամավոր Հովիկ Աղազարյանը
– Պարո՛ն Աղազարյան, որոշ մասնագետների գնահատմամբ՝ Հայաստանում տնտեսական կոլապսի վտանգ կա: Դուք ի՞նչ եք կարծում, կա՞ն նման ռիսկեր:
– Ո՛չ, նման անհանգստություններն անտեղի են: Իհարկե, հասկանալի է, թե դրանք ինչով են պայմանավորված՝ համաճարակ, պատերազմ, որից հետո հոգեբանական ծանր վիճակ է առաջացել, հետևաբար նման անհանգստություններ կարող են լինել: Բայց դուք շատ լավ տեսնում եք, թե պետությունը ինչպիսի համարձակությամբ է կատարում իր սոցիալական պարտավորությունները և չի խնայում գումարներ, ձեր ասած՝ հավանական կոլապսը թուլացնելու համար: Ես հավատացնում եմ ձեզ, որ տնտեսական կոլապս կամ ոչ մի նմանատիպ բան տեղի չի ունենալու: Գների աճ, այո՛, կա, բայց դա պայմանավորված էր պատերազմական իրավիճակով, նաև՝ համաճարակով և մի քիչ էլ՝ արտարժույթի թանկացմամբ: Այնպես որ, ոչ մի սարսափելի բան չի սպասում:
– Նաև ստեղծված իրավիճակով կանխատեսվում էր սոցիալական բունտ: Տեսնո՞ւմ եք նման հնարավորություն:
– Ո՛չ, նման բան բացառվում է: Սոցիալական բունտ չի լինելու, սոցիալական բունտը լինում է այն ժամանակ, երբ շատ դժվար է օրվա հացը վաստակելը: Բայց մենք նման իրավիճակից շատ հեռու ենք: Մենք անցած տարի, ճիշտ է, ունեցել ենք 8 տոկոս տնտեսական անկում, բայց 2019-ը մենք փակել էինք 7 տոկոս տնտեսական աճով, հետևաբար նման իրավիճակում այդպիսի գնահատական լինել չի կարող: Ասում եմ՝ դժվար իրավիճակ է, բայց հաղթահարելի:
– Բայց մենք նաև տեսնում ենք, որ պետական պարտքն է ավելանում, որը ՀՆԱ/պարտք սահմանված հարաբերակցությունից զգալիորեն ավելի է:
– Այո՛, մենք ՀՆԱ/պարտք հարաբերակցության թույլատրելի սահմանն անցել ենք մոտ 4 տոկոսի չափով, բայց մենք պետք է աշխատենք այս տարվա ընթացքում ՀՆԱ-ի աճը ապահովենք, որպեսզի այդ հարաբերակցությունը կառավարելի լինի: Եվ դա տեղի կունենա:
– Ի՞նչն է ձեզ հիմք տալիս նման լավատեսական պնդումներ անել:
– Հիմք է տալիս այն հանգամանքը… ինչպե՞ս եղավ, որ 2019-ին մենք ապահովեցինք տնտեսական աճ: Այդ նախադրյալներից ոչինչ չի փոխվել: Իհարկե, լրացուցիչ դժվարություններ են առաջացել են, բայց այն նախադրյալներից, որոնք ստեղծվեցին այն ժամանակ տնտեսական աճ ապահովելու համար, ոչինչ չի փոխվել, հետևաբար, ես կարծում եմ՝ մենք այս տարի կարող ենք փակել 5-7 տոկոս տնտեսական աճով: Այդ դեպքում կկոմպենսացվեն իրողությունները, և մեր արտաքին պարտքը կլինի տնտեսագիտորեն հիմնավորված շրջանակների մեջ:
– Ինչպե՞ս եք նման թիվ կանխատեսում, երբ կառավարությունը, մասնավորապես, ֆինանսների նախարարությունը և պետական բյուջեն, կանխատեսում է ընդամենը 3.2 տոկոս տնտեսական աճ:
– Ֆինանսների նախարարությունը՝ որպես պետական ինստիտուտ, իր գնահատականների մեջ միշտ զուսպ է և շատ դեպքերում առաջնորդվում է համապատասխան միջազգային ինստիտուտների գնահատականներով: Ես այս պարագայում մի քիչ դնում եմ քաղաքական կոմպոնենտ և մեր ժողովրդի հավաքական կամքի ու վաղվա օրվա նկատմամբ վստահության գործակիցը:
– Դուք ձեր խոսքում նախադրյալների մասին նկատեցիք, որո՞նք են դրանք:
– Այո, այդ նախադրյալները նրանք էին, որ հեղափոխությունից հետո մեր հայրենիքում ստեղծվել էին համակարգային կոռուպցիայի բացակայությամբ ու տնտեսվարողների կողմից լիակատար ազատությամբ տնտեսական գործունեություն: Բացի այդ, տնտեսական դաշտին ու բիզնեսի ակտիվացմանը օգնում է նաև պետությունը: Այս ամենը նախադրյալներ էին:
– Դուք ասում եք՝ համակարգային կոռուպցիան վերացել է, բայց, օրինակ՝ մեկ անձից գնումները շատանում են, ինչը կոռուպցիոն ռիսկերի առումով կասկածելի է թվում: Համաձայն չե՞ք:
– Դրանք տարբեր բաներ են: Համակարգային կոռուպցիան ներքևի օղակներից մինչև վերին օղակներն են, որ ընկղմված են համակարգային կոռուպցիայի մեջ: Իսկ ձեր ասածը՝ մեկ անձից գնումները, որոնց դեպքում, իհարկե, չեմ բացառում կոռուպցիոն ռիսկը, համակարգային չէ: Դա լոկալ է, որի դեմ պայքարը գնում է: Դեռ ոչ մեկին չի հաջողվել կոռուպցիան բացարձակ հաղթահարել:
– Ասում եք՝ համակարգային կոռուպցիա չկա, այսինքն՝ վարչապետից սկսած կաշառք չե՞ն վերցնում:
– Համակարգային կոռուպցիա ասելով՝ ես հասկանում եմ, որ ամեն տարի գողացվում է պետական բյուջեի 20 տոկոսը: Այսինքն՝ գումարները տրվում են ինչ-որ ծրագրերի համար՝ շինարարություն, ճանապարհաշինություն և այլն, որոնց մի մասը վերադառնում է թույլտվություն տվողներին ու գործերն ընդունողներին: Ես դա նկատի ունեմ համակարգային կոռուպցիա ասելով: Հիմա ես ուղղակի կարող եմ պնդել, որ համակարգային կոռուպցիա չկա, և ոչ մեկը չի կարող առարկել: Այս կամ այն առանձին դեպքերը, որոնք անխուսափելի են, միշտ էլ կլինեն: Բայց, դե, հիմա… Այդ երևույթի գոյությունը պայմանավորված է նրանով, թե ինչպիսի գնահատական ու արձագանք ունեն կոռուպցիայի նկատմամբ: Ես շատ եմ շփվում գործարարների հետ, որոնք երբեմն-երբեմն բողոքում են, որ որոշ դեպքերում միջին օղակների չինովնիկներին նախընտրում են կաշառք տալ, քան ըստ օրենքի գործերն առաջ տան: Նման երևույթներ կան, որովհետև միջին օղակներում շատ չինովնիկներ կան, որոնք սաբոտաժի դրսևորումներ են ցուցաբերում՝ այլ, քաղաքական նպատակներ հետապնդելու համար:
– Պարո՛ն Աղազարյան, շատ մասնագետների գնահատմամբ՝ քաղաքական կայունությունը կարող է նպաստել տնտեսական դաշտի կայունության հաստատմանը, հետո նաև՝ զարգացմանը: Բայց մենք տեսնում ենք, որ ընդդիմությունը դարձյալ դուրս է գալիս փողոց, իշխանությունն էլ հայտարարեց, որ արտահերթ ընտրություններ չեն լինի, հետևաբար երկրում քաղաքական կայունության մասին դժվար է խոսել: Ինչպե՞ս է հնարավոր հասնել, այսպես ասած՝ համընդհանուր կայունության:
– Աշխարհի բոլոր երկրներում էլ ընդդիմությունը երազում է գալ իշխանության, այստեղ որևէ տարօրինակ բան չկա: Հարցն այն է, թե ընդդիմությունը իշխանության գալու ո՞ր ճանապարհը պետք է որդեգրի: Չէ՞ որ մենք ինքներս որոշեցինք արտահերթ ընտրությունների գնալ Սահմանադրությամբ նախատեսված ճանապարհով: Մինչդեռ մեր ընդդիմադիր գործընկերները այս պահին, համենայնդեպս, չնախընտրեցին սահմանադրական ճանապարհը, այսինքն՝ արտահերթ ընտրությունները: Եթե մի քանի ամիս հետո վերադառնանք այդ թեմային, և ընդդիմությունը համաձայնի, որ Սահմանադրությամբ նախատեսված համակարգով գնանք արտահերթ ընտրությունների, մենք կվերադառնանք այդ հարցի քննարկմանը:
Հասմիկ Համբարձումյան
