«Ռաբիսը դա երաժշտություն չէ, ռաբիսը դա մտածելակերպ է, ապրելաոճ է, գաղափարախոսություն». Ռուբեն Բաբայան

«Ռաբիսը դա երաժշտություն չէ, ռաբիսը դա մտածելակերպ է, ապրելաոճ է, գաղափարախոսություն». Ռուբեն Բաբայան
«Ռաբիսը դա երաժշտություն չէ, ռաբիսը դա մտածելակերպ է, ապրելաոճ է, գաղափարախոսություն». Ռուբեն Բաբայան

«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը:

-Պարոն Բաբայան, վերջին օրերին դարձյալ բուռն բանավեճ է սկսվել ռաբիս երաժշտության շուրջ: Ինչո՞ւ է անընդհատ ռաբիսը գլուխ բարձրացնում, դրա պահանջարկը կա, թե՞ պատճառն այլ է:

-Նախ ես կարծում եմ, որ ռաբիս երաժշտությունը այսբերգի միայն գլուխն է, որովհետև ռաբիսը դա երաժշտություն չէ, ռաբիսը դա մտածելակերպ է, ապրելաոճ է, գաղափարախոսություն, որը ցավոք սրտի շատ տարածված է մեր հասարակության մեջ: Եվ երաժշտությունը պարզապես այդ ռաբիս աշխարհայացքի արտացոլումն է՝ պարզունակ, անճաշակ, սահմանափակ, սուտ հայերանասիրական ու զգացմունքային: Սա հիվանդություն է, որը չի բուժվում վերևից, ես նկատի ունեմ, որ ռաբիս երաժշտական հաղորդումներն արգելելով հարցը չի լուծվում: Սա մեծ կրթական պրոբլեմ է, որովհետև եթե հանում ենք ռաբիսը, ուրեմն տեղը պետք է զբաղեցնի իսկական արվեստը: Իսկ որպեսզի իսկական արվեստը զբաղեցնի դրա տեղը, մենք պետք է ունենանք մշակութային կրթություն, որը չկա Հայաստանում:

Մեր երեխաները տրված են ինքնահոսի և ստանում են այն, ինչ ստանում են փողոցում, այդ նույն հեռուստատեսության միջոցով՝ քննարկելով ուսուցիչների հետ սերիալները: Ես կարծում եմ, որ պրոբլեմը շատ ավելի խորն է, որվհետև մենք կարող ենք արգելել ինչ-որ հաղորդաշար, բայց դրանով ռաբիսը չի վերանում, ռաբիսը դա, կրկնում եմ, ապրելակերպ ու գաղափարախոսություն է, և եթե մենք չուզենք փոխել մեր աշխարհայացքը, դարձնել այն ավելի խորն ու զարգացած, ավելի հանդուրժողական ու առաջադեմ, մենք անընդհատ կմնանք այդ ռաբիսի շրջանակներում, կպայքարենք հետևանքների դեմ: Իրականում մենք պատճառների դեմ չենք պայքարում, հետևանքների դեմ ենք պայքարում:

-Այսինքն հանրության մոտ կա դրա պահանջարկը, թե՞ դա են մատուցում, դա են մարդիկ լսում:

-Հանրությունը պետք չէ ֆետիշացնել, որ այն ինչ ասում է հանրությունը, միանշանակ ընդունելի է: Նախ սկսենք նրանից, որ բարձրաճաշակ և արվեստը, և երաժշտությունը երբեք հանրության մեծամասնության կողմից ընդունված չի եղել: Եթե մենք այսօր հարց դնենք հանրության առաջ, որ վերականգնում ենք մահապատիժը, հանրության 80 տոկոսը կասի՝ այո: Ինչ անենք, վերականգնե՞նք: Այդպես չի կարելի գնալ հանրության ճաշակի ու պահանջների հետևից: Բա դրա համար էլ կա մտավորականություն, որը ցավոք սրտի այսօր շատ է վախենում հանրային կարծիքից: Ես կարծում եմ՝ պրոբլեմը հանրության մեջ է, հանրությանը պետք է կրթել, պետք է մատուցել բարձրաճաշակ արվեստ, պետք է զբաղվել մշակութային կրթությամբ, երեխաներին պետք է կրթել: Կարևոր չէ, երեխան հետագայում կգնա արվեստի գծով, թե չի գնա, բայց նա պետք է թանգարան, թատրոն, համերգասրահ, պատկերասրահ ու գրադարան գնա, դասական երաժշտություն լսի: Այդպես է ստեղծվում կիրթ հասարակությունը, թե չէ մենք հետևանքների դեմ ենք պայքարում:

-Մենք մի կողմից էլ տեսնում ենք, որ ռաբիսը հենց Հայաստանի վերնախավի կողմից է հովանավորվում, նախագահը պարգև է հանձնում ռաբիս երգչին: Սա ինչպե՞ս կմեկնաբանեք:

-Երբ ասում ենք՝ վերնախավ, փաստորեն նրանք էլի մարդիկ են, ովքեր համապատասխան կրթություն ու ճաշակ չեն ստացել և ունեն համապատասխան աշխարհայացք: Եվ պարզ է, որ այդ աշխարհայացքում ռաբիսն իր կարևոր տեղը գրավում է: Եթե աշխարհայացքը լիներ ուրիշ, եթե մոտեցումները լինեին ուրիշ, եթե իրենք փորձեին շարժվել ժամանակակից բարձրաճաշակ պահանջներով, իհարկե, ռաբիսը տեղ չէր ունենա, համենայնդեպս գոնե պետության կողմից հովանավորվելու տեսանկյունից: Մյուս կողմից արդյո՞ք մեզ պետք է լսել ռաբիս երաժշտությունը, որ հասկանանք՝ հասարակությունն ու իշխանությունը ռաբիսացված են: Բավական է նայել, թե ինչպես են իրար հետ խոսում պատգամավորները, սա ռաբիսի լավագույն օրինակն է, չէ՞: Պարտադի՞ր է, որ երգեն գեներալները, որոնք գտնվում են խորհրդարանում, թե՞ բավական է խոսեն նրանք:

-Այսինքն՝ Հայաստանում կյանքի բոլոր ոլորտնե՞ր է ներթափանցել ռաբիսը:

-Իհարկե, ռաբիսը միայն երաժշտություն չէ, մի մասնիկն է, էլի եմ ասում՝ հետևանք է, մտածողություն է, մտածողությունը պետք է փոխվի: Այս մտածողությամբ 21-րդ դարում շարժվել հնարավոր չէ:
Այս խնդիրը միշտ կար: Այն, ինչ անում էր Կոմիտասը՝ մաքրելով հայ ազգային երաժշտությունը, դա մեծագույն գործունեություն է եղել: Եվ ես բացարձակապես չեմ ընդունում հիմա Կոմիտասի ֆետիշացումը, որովհետև մարդիկ մի կողմից խոսում են Կոմիտասի մեծության մասին, մյուս օրը գնում ու ռաբիս են լսում: Այդպես լինել չի կարող, չեն տեղավորովում նույն ափսեի մեջ Կոմիտասն ու ռաբիսը: Եթե իշխանությունը բացում է Կոմիտասի թանգարանը, ինչը շատ լավ քայլ է, բայց մյուս կողմից պարգևատրում է ռաբիս երգչին, իմ ուղեղում դա չի տեղավորվում: Ես ուզում եմ հասկանամ՝ էս մարդիկ քաղաքակրթական ո՞ր դաշտում են գտնվում, մշակութային արժեքների ո՞ր դաշտում են գտնվում: Չի լինում այդպես:

Էմմա Մանուկյան

MediaLab.am