«Օրենքով սահմանված է՝ մարդը գերագույն արժեք է, չի առանձնացվում՝ բացի վարչապետին հայհոյողից, այս պատճառաբանությունը շատ անլուրջ է». Հովսեփյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ պատգամավոր Սոֆիա Հովսեփյանը

– Տիկին Հովսեփյան, «Իմ քայլը» խմբակցությունը լքած պատգամավորներով դիմել եք էթիկայի հանձնաժողով ձևավորելու համար, որը կքննի «Իմ քայլի» պատգամավոր Հրաչյա Հակոբյանի հետևյալ հայտարարությունը Սյունիքի դեպքերից հետո. «Բա պետք է բերման ենթարկվեն, այդպես ստորացնելով բերման ենթարկվեն»: Ինչո՞ւ որոշեցիք էթիկայի հանձնաժողով ձևավորել այս հարցով:

– Նախ ասեմ, որ վերջերս պարբերաբար քննարկվել է էթիկայի հանձնաժողովի ձևավորման հետ կապված հարցը այն բանից հետո, երբ պատգամավորներն անկախացան, կամ ընդդիմադիր պատգամավորների հետ կոնֆլիկտային իրավիճակները շատացան, որոշվեց, որ պետք է քննարկման դնել էթիկայի հանձնաժողով ստեղծելու հարցը: 

Քանի որ հարցն արդեն իրենց էր անդրադառնում, որոշել էին այդպես լուծել այն և որոշ ընդդիմադիր պատգամավորների փորձեին խեղճացնել: Այսինքն՝ այդ միտումները կան, բայց այս դեպքում, քանի որ հարցն իրենց է վերաբերում, դժվար է դրան անդրադառնալ, ինչպես արդեն եղել է, մասնավորապես, երբ պատգամավորներից մեկն ինձ էր վիրավորել: 

Այստեղ խնդիրը ամբիոնից ասելը չէ, այլ այն, որ նման արտահայտություն իրեն թույլ է տվել պատգամավորը, ասել է լրատվամիջոցներին, և իր ասածը ամենևին փոքր լսարանի համար չի եղել, ոչ էլ ընկերական շրջապատում է եղել: Այն ասվել է հրապարակավ, եղել է կոնկրետ վերաբերմունք՝ անտեսելով մարդու իրավունքներն ու Սահմանադրությունը: 

– Կարծում եք, որ պատգամավորի վարքը պետք է քննության առարկա դառնա և նախադեպ լինի: Հրաչյա Հակոբյանն ասում է, թե կա՛մ չեք հասկացել ինչ է ասում, կա՛մ միտումնավոր խեղաթյուրել եք իր խոսքը: «Ես ասել եմ, որ ստորացնելով պետք է բերման ենթարկել այն խուլիգաններին, որոնք հայհոյում են ՀՀ վարչապետին և նրա կողմնակիցներին, ՀՀ քաղաքացիներին, և դա անում են խուլիգանավարի»:

– Նման որակում իրավունք չունի տալու, «խուլիգանը» իրավական տերմին է, և պատգամավորն իրավունք չունի որևէ կերպ բնորոշել մարդուն, եթե գոյություն չունի դատարանի որոշում: 

Եվ եթե նա գտնում է, որ այդ մարդու կատարած արարքը նման է խուլիգանության, ապա ինքը որևէ ազդեցություն այդտեղ չունի, բացի ոստիկանությունից կամ Քննչական մարմնից, դատախազությունից, և որոնք էլ պետք է աշխատեն պատգամավորի ստեղծած օրենքներով: 

Այս պարագայում ինքը խուլիգանության մասին չի խոսում, ինքն ասում է՝ ստորացնելով ձերբակալել: Այստեղ հենց ստորացնելու պահանջը արդեն իսկ լուրջ խնդիր է առաջացնում բարոյազրկման և օրինական դաշտից դուրս մոտեցումների մասին է խոսքը, այլապես խուլիգանություն է կամ ինչ-որ բան է, որևէ մեկս չենք կարող ասել ինչ է, քանի որ գոյություն ունի արարք, որն ընդունելի կամ անընդունելի է ցանկացածիս կողմից, և որին պետք է տրվի իրավական գնահատական: 

Կրկնում եմ՝ ԱԱԾ-ն, ոստիկանությունը պետք է աշխատեն այդ ուղղությամբ, և հետագայում որոշում կայացվի, թե այդ մարդը խուլիգանությա՞ն, թե՞ ուրիշ հոդվածով է պատասխանատվության ենթարկվելու: 

Որևէ մեկը չի կարող գնահատական տալ: Բայց երբ նշվում է՝ ստորացնելով, սա արդեն միջամտություն և միևնույն ժամանակ վերաբերմունք է անձի՝ որպես գերագույն արժեքի նկատմամբ: Սա ոչ թե սյունեցիների կամ ոչ թե այն մարդկանց մասին է, որոնք վարչապետին հայհոյել կամ վատ են վերաբերվել, այլ առհասարակ մարդու՝ որպես արժեքի դիտարկմանը:

– Նա ասում է, թե խեղաթյուրում եք, թե ինքը նկատի չի ունեցել սյունեցիներին, այլ հայհոյողներին:

– Տեսեք՝ ով ուզում է լինի, հայհոյողին էլ, ֆիզիկական բռնություն գործադրողին էլ, ցանկացած դեպքում օրենքը ունի կարգավորում, վերջապես հայհոյո՞ղն էլ է մարդ, թե՞ ոչ, մարդասպա՞նն էլ է մարդ, թե՞ ոչ, գիտնակա՞նն էլ մարդ, թե՞ ոչ… Մենք իրենց չենք առանձնացրել:

Օրենքով սահմանված է՝ մարդը գերագույն արժեք է, չի առանձնացվում՝ բացի վարչապետին հայհոյողից, բացի էսինչից, և հիմա նրա այս պատճառաբանությունը շատ անլուրջ է, քանի որ գոյություն ունի օրենք, և թող գնա օրենքով հայհոյողին իր համապատասխան պատիժը տա: 

– ԱԺ «Բարգավաճ Հայաստան» և «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցություններին եք դիմել, ի՞նչ արձագանք եք ակնկալում:

– Ես անձամբ դիմելու ընթացքում չեմ եղել, քանի որ գտնվում էի Արցախում, դրա համար չեմ կարող ասել՝ ինչ են արձագանքել այդ ուժերը, բայց իմ կարծիքն է, որ պետք է համապատասխան մոտեցում լինի, որովհետև իրապես մենք՝ որպես ինստիտուտ, պետք է ամրապնդենք այն մտածողությունը, որ որևէ պատգամավոր որևէ կերպ իրավունք չունենա մարդկանց, էական չէ՝ իր ընտրողն է, թե ոչ, ընդդիմադիր է, թե իշխանական, ստորացնելու կամ բարոյական ճնշումների  ենթարկելու առաջարկ անել:

Այսինքն՝ մենք արդեն հոգեբանակա՞ն բռնություն ենք հրահրում, ինչն օրենքով խիստ արգելված է: Եվ, այո՛, ընդդիմադիր պատգամավորները ևս պետք է դիրքորոշում հայտնեն և ասեն՝ իրենց համար դա ընդունելի՞ է, թե՞ ոչ:

– Կարծում եք՝ «Իմ քայլից» դուրս եկած պատգամավորները իշխանության կողմից թիրախավորվո՞ւմ են:

– Գոռ Գևորգյանի դեպքում՝ իհարկե այո՛, իմ դեպքում՝ իհարկե, հրահրումներ լինում են, այսինքն՝ նրանք անմիջական չեն անում, իրենց կուսակից անդամներն են անում, բայց դա ինձ չի խանգարում, քանի որ ես առաջին օրվանից թիրախավորված եմ:

– Ի վերջո, եթե անգամ ձևավորվի էթիկայի հանձնաժողովը, այս կարճ ժամանակում կհասցնե՞ք քննեք՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ խորհրդարանն ավարտում է իր աշխատանքը:

– Այժմ չեմ կարող ասել, բայց եթե անելու ցանկություն ունենան, ժամանակը կարճ չէ, միայն թե ցանկություն լինի, բայց չեմ կարծում, թե ցանկություն կունենան:

Մանե Հարությունյան

MediaLab.am