«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է գյուղատնտես Գառնիկ Պետրոսյանը
– Պարո՛ն Պետրոսյան, Հայաստանի գյուղատնտեսության ոլորտն այս տարի ծանր օրեր ապրեց, հատկապես երաշտը մեծ խնդիրներ առաջացրեց: Ընդհանրապես, գյուղատնտեսական տարին ինչպե՞ս եք գնահատում:
– Այո՛, տարին առանձնապես բարենպաստ չէր գյուղատնտեսության համար: Անցյալ տարիների ընթացքում ուշ գարնան ամիսներին կարկտահարությունը, ցրտահարությունը բավական վնասներ էին գրանցում Հայաստանում, բայց այս տարի այդ ամիսներին, բարեբախտաբար, ոլորտին էական վնասներ չհասցվեցին: Փոխարենը մի շարք տարածաշրջանում տեղումների բացակայությունը ստեղծեց մի վիճակ, երբ երաշտի հետևանքով լարվածություն առաջացավ անջրդի հողատարածքներում: Գիտեք, որ Հայաստանի հողատարածքների գերակշռիռ մասը անջրդի է: Երաշտը, հասկանալի է, բավական սուր ազդեցություն ունեցավ ոլորտի վրա:
– Բայց Վիճակագրական ծառայությունը տեղեկացնում է, որ ոլորտը առաջին կիսամյակում շուրջ 6 տոկոս աճ է գրանցել:
– Այդ աճը կարող է նախորդ տարվա հնարավորությունների արդյունք լինել, հատկապես անասնապահության ոլորտում տարվա սկզբին կային որոշակի դրական ցուցանիշներ, բացի այդ, բուսաբուծության ոլորտն էր ակտիվ: Միգուցե, ես չեմ կարող ոչ հերքել և ոչ էլ պնդել այդ հնարավորությունը:
Սակայն եթե տարեկան արդյունքներով գնահատելու լինենք, իմ խորին համոզմամբ, գյուղատնտեսության ոլորտում առաջընթաց չի կարող դիտվել, քանի որ հացահատիկային մշակաբույսերի հետ կապված մենք խնդիրներ ունենք, գարնանացան գարու հսկայական ցանքատարածություններ ընդհանրապես ենթակա չէին հնձելու, որովհետև բերքատվությունը ցածր էր, և անիմաստ էր բերքահավաք կատարել:
Երաշտի հետևանքները նկատելի էին անգամ Արարատյան դաշտում, նաև մեր ջրովի այլ տարածքներում, երբ օդի ցածր խոնավության պայմաններում բույսերը շատ ճնշված վիճակում են գտնվում:
Իմ դիտարկումներով՝ հացահատիկային մշակաբույսերի բերքատվության աճ չեմ նկատում, չի կարող տեղի ունենալ, խաղողի համախառն բերքը, դարձյալ իմ հաշվարկներով, 25 տոկոսով պակաս է անցյալ տարվա համեմատությամբ, պտղի բերքը, հնարավոր է՝ բարձր լինի, որովհետև խնձորի այգիներից սովորաբար բարձր բերք է ստացվում: Կարտոֆիլի բերքատվությունը ակնհայտորեն զիջում է նախորդ մի քանի տարիների մակարդակը: Դարձյալ երաշտի հետևանք էր դա: Հիմա շատ հաճախ բարձր գները փորձում են պայմանավորել արտահանումների ծավալով, քանի որ մի քանի հազար տոննա կարտոֆիլ է արտահանվել Հայաստանից: Ես, իհարկե, դրա հետ չեմ ուզում կապել, թեպետ ուրախալի փաստ է կարտոֆիլի արտահանումը:
Ինչ վերաբերում է բանջարանոցային մշակաբույսերին, ապա դրանց բերքատվությունը նույնպես չի կարող բարձր լինել նախորդ տարվա ցուցանիշներից. դրա պակասը շուկայում արտահայտվում է գների բարձրացմամբ:
Լուրջ խնդիրներ են առաջացել անասնապահության ոլորտում. մենք հսկայական տարածքներ ենք կորցրել պատերազմի հետևանքով, և արդյունքում կենդանիների արածելու համար բարենպաստ պայմաններ այլևս չկան: Հիմա անասնակերի խնդիր կա, ինչն էլ ազդելու է կենդանիների մսատվության, կաթնատվության վրա:
– Դատելով ձեր ասածներից՝ գյուղատնտեսության ոլորտում վիճակը տխուր է, մինչդեռ կառավարությունում գյուղատնտեսության ոլորտի զարգացման հետ մեծ հույսեր են կապում: Տեսնո՞ւմ եք ծրագրեր, որոնք միտված են ոլորտի զարգացմանը:
– Այո՛, վիճակը չի կարող գոհացուցիչ լինել այս ոլորտում: Բայց պետք է ասեմ, որ կան ծրագրեր, որոնց մի մասը նախորդ կառավարության մշակած ծրագրերն են և որոնք հիմա շատ լավ կիրառվում են: Հատկապես ջերմոցաշինության այդ ծրագրերը մեծ հետաքրքրություն են առաջացրել:
Իսկ, օրինակ՝ ինտենսիվ խաղողագործության զարգացման ծրագրերի գրավչությունը մեծ չէ, և այդ ծրագրերից հիմնականում օգտվում են մեծ հնարավորություն ունեցող ձեռներեցները: Սովորական գյուղացուն գրեթե հասանելի չեն, օրինակ՝ կարկտապաշտպան համակարգի ներդրման, կաթիլային ոռոգման ծրագրերը: Հրաշալի գաղափարներ են, բայց շատերին հասանելի չեն:
Ոլորտը, որը գլխատված է, որը ինքնուրույն կառավարման մարմին չէ, ի՞նչ արդյունքների պետք է հասնի:
– Նկատի ունեք գյուղատնտեսության նախարարության լուծարո՞ւմը:
– Այո՛, ենթակա կառույցների հիմնական մասը փակվեց կամ անհասկանալի ձևով օպտիմալացվեց: Էլ ի՞նչ արդյունք պետք է լիներ, ի՞նչ զարգացում պետք էր սպասել ոլորտում:
– Ի դեպ, ոլորտը համակարգող էկոնոմիկայի նախարար Վահան Քերոբյանն օրերս հայտարարել է, որ «մարդիկ, ովքեր իրենց հողը չեն մշակում, պետք է ճնշման ենթարկվեն»: Նկատի է ունեցել այն, որ մարդիկ հողը կամ մշակեն, կամ վաճառեն, կամ վարձակալության տան, և արդյունքում հողատարածքները միավորվեն, ու մշակելիությունը մեծանա:
– Հա, այսինքն՝ կամ մշակել, կամ ուրիշ բան չի լինում, քան թողնել, երկրից հեռանալ: Ուրիշ ելք չկա: Փոխանակ այդ նույն նախարարը խորանա ու հասկանա՝ ի՞նչն է պատճառը, որ այդ հողը չի մշակվում, և ինչո՞ւ է գյուղացին հողից հեռացել, ճնշումների մասի՞ն է խոսում: Գյուղացին հասկանում է, որ այսօր հող մշակելը դարձել է ոչ արդյունավետ, ոչ ձեռնտու: Այդ հարցերը պետք է խորությամբ ուսումնասիրել, հասկանալ պատճառները ու լուծումներ առաջարկել:
Հողատարածքները հնարավոր չէ միավորել, կամ լավ՝ մի հրաշքով հնարավոր եղավ միավորել այդ տարածքները, իսկ հետո՞, հնարավոր լինելո՞ւ է այդ գյուղացուն վարձատրել այնպես, որ ինքը կարողանա իր ընտանիքը պահել: Դա ինձ համար խորթ, անհասկանալի, անբացատրելի գաղափար է: Ես չգիտեմ՝ ինչպես կարելի է նման հայտարարություն անել: Ճնշել, ի՞նչ է նշանակում ճնշել: Ստրո՞ւկ է գյուղացին, որ նրան պետք է ստիպել, ճնշել:
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
