«Ես շատ լավատես ծաղրածու եմ, կյանքը սիրող». Գոհար Նիկողոսյան

«Ես շատ լավատես ծաղրածու եմ, կյանքը սիրող». Գոհար Նիկողոսյան
«Ես շատ լավատես ծաղրածու եմ, կյանքը սիրող». Գոհար Նիկողոսյան

Հարցազրույց արձակագիր Գոհար Նիկողոսյանի հետ:

– Գոհա՛ր, ի՞նչ ես մտածում նոր ժամանակների և նոր Հայաստանի մասին:

– Երբ նիկոլենց շարժումը սկսվեց, ես շատ ակտիվ էի: Հիշում եմ՝ 3 օր առավոտ դուրս էի գալիս, իրիկունը տուն էի գնում մի կում ջրով, մի փոքր շիշ էի վերցնում, կում-կում խմելով ծիտիկի նման, օր է եղել՝ հաց էլ չեմ կերել: Բայց ես ինձ զգացել եմ առողջ, երջանիկ, ադրենալինը բարձր: Ես ոչ մեկին դեմ չէի, ես պարզապես ավելի լավ երկիր էի ուզում:

Ես էլի հավաքարար եմ աշխատում, ունեմ նույն խնդիրները, իմ կյանքում ոչինչ չի փոխվել: Վերջին ընտրությունների ժամանակ ես նայում էի ջահել թեկնածուների դեմքերին, տպագրված նկարներին, հպարտանում եմ իրենցով:

Նախկինների մասին էլ վատ բան չեմ կարող ասել, իրենք եղել են շատ հրաշք քաղաքական գործիչներ, մաֆիոզներ, հանցագործներ լավ իմաստով և այլն, բայց ինչ-որ տեղ հուսահատության վարագույր է եղել նրանց դեմքին: Նոր սերունդը որ եկավ, ես ծանր վիճակում էի հայտնվել, ես ուզում էի բոլորին ընտրել: Գուցե խնդիրն իմ մեջ է, ես ոչ մեկին ընտրել չեմ կարողանում: Բայց Նիկոլին երկու ձեռքով էի ուզում ընտրել…

– Ներողություն, լավ իմաստով հանցագործը ո՞րն է:

– Էն մարդիկ, որոնք հարցեր են լուծում, ճիշտ ու սխալ են ջոկում: Երբ օրենքը չի հերիքում, էդ ժամանակ պետք են գալիս մարդիկ, որոնք տակից էդ հարցերը լուծում են: Ես հանցագործի պաշտամունք չունեմ, բայց կյանքը ցույց է տվել, որ հատկապես Լենինից հետո հանցագործ աշխարհը տվել է շատ մեծ դեմքեր, որոնք ամեն մեկը մի պրեզիդենտ են, մեծ մարդիկ են, սովորական չեն:

-Էդպիսի ի՞նչ հանցագործի գիտես:

-Օրինակ՝ Սվո Ռաֆը, բան: Իրանց կեղտոտ ձեռքերով, թե մաքուր,- ես չգիտեմ,- երբ օրենքը լռում է, ծնվում է «օրենք»: Դա պետք է հասկանալ, այդպես է կրոնական աշխարհում, այդպես է քրեական աշխարհում, անպայման ծնվում են մարդիկ, որոնք հարգանքի են արժանի:

-Իսկ Նիկոլին ինչո՞ւ էիր երկու ձեռքով կողմ:

-Էսօրվա դրությամբ հատկապես Հայաստանում ժուռնալիստի մեջ եմ տեսնում արդարությունը: Ասեմ ինչի: Մենք մարդ ենք, սխալական ենք: Բոլորը, որոնք ակտիվ են եղել էս շարժման մեջ, կան այնպիսիները, որոնց շատ եմ հարգում՝ Ծառուկյան Գագիկ, Սամվել Ալեքսանյան: Նրանց հանդեպ լավ եմ տրամադրված: Ես չեմ մտածում, որ էս կյանքում բոլորս պետք է Հիսուս Քրիստոս լինենք, ամեն մարդ կարողանում է իր փայ լավը անել, պետք է վատատես չլինել:

– Մի խոսքով, քո մեջ չարություն չկա:

-Իմ մեջ ոչ մեկի հանդեպ չկա չարություն, բայց Նիկոլին էի ուզում, որովհետև ժուռնալիստ է, մեջը արդարություն կա: Իսկ ես թաքնված մաքսիմալիստ եմ, ես ինչ անում եմ, ձգտում եմ «ամենա»-ին: Բայց ոչ մեկս Նիկոլի չափ չէինք կարող: Ինքը պայքարում էր, մենք մեր տանը նստած, ուրիշ բանով էինք զբաղված: Ճիշտ է, շարժումը «Սասնա ծռերով» սկսվեց, բայց Նիկոլը միշտ է եղել առաջին գծում, կռիվներ է տվել պառլամենտում, ու, շատ կներես, էդ փոքրամասնությունը ոնց որ դառնար կարևոր ուժ:

– Քո կյանքի որակը փոխվե՞լ է:

– Չէ՛, ես նույնիսկ հիասթափություն ապրեցի Նիկոլից հետո: Մեզ մոտ աղբ էր հավաքվել, ու ոչ ոք չէր տանում: Հետո ինձ դուր չեկավ, որ հեղինակությունների հետ դատ ու դատաստան էին տեսնում: Ես իմ կյանքով մեկ, նման մարդիկ շատ կային, լուսավոր Հայաստան էինք ուզում, չկար մեր մեջ «ընդդեմ», այլ կար հանուն: Ես Նիկոլի մեջ էդ «ընդդեմ»-ը տեսա: Մի կողմից իրեն հասկանում եմ, ինքն ուզում էր արմատապես փոխել, բայց արդյոք էդ մարդիկ, որոնք գալիս են հրեշտակի դեմքով, լուսավոր դեմքով, հրեշ չեն դառնալու:

Ես որ ասում եմ՝ երիտասարդների դեմքերը լույս են ճառագում, արդյոք էդ մարդիկ չե՞ն դառնալու նոր գայլեր: Չէ՞ որ հրեշին սպանողը հրեշ է դառնում: Ինձ, օրինակ՝ դուր չեկավ, որ Քոչարյանին է կպնում, Մանվելին է կպնում: Նրանք հեղինակություններ են: Մեր էդքան հեղինակություններին, որոնք լույսի պես, հոգու պես վառվել են, ես կողմնապահություն տեսա: Ես հասկացա՝ էդ ամենը ձայների համար էր, ընտրությունների համար էր:

– Գոհա՛ր, գրականությունը քեզ չի՞ օգնում վեր լինել այն ամենից, ինչի մասին քիչ առաջ խոսեցիր:

– Օգնում է: Ես վերևից եմ նայում: Ես նման եմ ամֆիթատրոնի էն ամենաբարձր ու ամենաէժան նստարանին նստած մեկին: Ես վերևից եմ նայում, որովհետև քաղաքականությունը չի կարող որոշի էն, ինչ որ որոշում է մարդու էությունը, Աստված (ես հավատացյալ եմ, բայց ոչ էնպիսին, որն արարողություն է պաշտի): Հրանտ Մաթևոսյանն ասում էր՝ էդ բանը մեզ նվեր մնաց՝ գրականությունը կրոն է: Ես էդ կրոնի աստվածապաշտն եմ: Բայց մենք չենք կարող չքաղաքականացնել: Ինչ-որ չափով մենք քաղաքականացվում ենք, որովհետև մենք քաղաքացի ենք: Ես ինձ բարոյապես ճիշտ չեմ զգա, եթե լույսից օգտվեմ, վճարը չտամ:

– Գոհա՛ր, դու ապրում ես Սարի թաղում: Քաղաքի էդ հատվածը քեզ ինչպիսի՞ն է դարձրել:

-Ես եմ Սարի թաղը դարձրել ինձ հարազատ վայր: Ես եմ հորինել Սարի թաղը, մարդիկ էնտեղ լավն են, բայց նրանք ինձ ոչինչ էլ չեն դարձրել: Ես որ նոր գնացի էդ տուն, շատ հալածանքներ, թիրախավորում…

Ինչո՞ւ:

– Իմ անձի հետ կապված: Ես մարդկանց սովորեցրի, որ եթե մարդը դմակով ոչխար է, պետք է իր քամակը փակի: Կամ՝ եթե Աստված ներում է մարդուն, դուք ո՞վ եք, որ չներեք: Ես ուզում եմ փոխվեմ, գամ իմ ճիշտ կերպարին, դուք էլ ձեր ճիշտ կերպարին եկեք: Մեկ-մեկ ասում են՝ Սարի թաղը գյուղ է, բայց Երևանն էլ է գյուղ եղել, մարդիկ եկել են, դարձրել են քաղաք: Մարդն Աբելով քաղաքակրթված է:

– Գոհա՛ր, քեզ վրա ովքե՞ր են մեծ ազդեցություն ունեցել:

– Ես Հրաչոյին են շատ սիրել՝ Հրանտ Մաթևոսյանի եղբորը, արտակարգ մարդ էր, փողոցներում ենք հանդիպել, բայց իրանից էդ հայրությունը զգացել եմ: Լևոն Անանյանին եմ շատ սիրել ու հարգել:

– Իսկ գրողների՞ց: Օրինակ՝ քո տեքստերում զգացվում է Մաթևոսյանի ազդեցությունը:

– Դե, Հրանտից բոլորս ենք ազդված: Հրանտն իմ վրա ազդել է դպրոցում, երբ ես «Տաշքենդը» բացեցի 10-րդ դասարանում: Անմիջապես հասկացա՝ էս էն ա, ինչը որ ինձ պետք է: Ես արդեն լրիվ դասական էի կարդում, ամեն ինչ չէի կարդում, բայց խանութներից գրքեր էի գողանում, թեպետ ապահովված ընտանիքում եմ ապրել: Իմ ծնողները լավ մարդիկ էին, իմ տունը եղել է գրքերով շրջապատված, բայց ես գողանում էի գրքեր: Հայրս բերում էր ամենաթանկ գրքերը, որ կարող էր էդ գումարով տուն ու մեքենա առնել: Իսկ ես գնում էի գրախանութից էի գողանում, համարում էի, որ դրանք իմ գրքերն են, ինչո՞ւ պիտի ուրիշի ձեռքն ընկնեն: Ես դա վարպետորեն եմ արել, հետո ամաչեցի: Գիտե՞ս՝ ե՛րբ թարգեցի գողանալը, երբ դպրոցում իմացա, որ Լենինն ասել է, որ «գրքի գողը գող չի»: Ես Լենինին չէի սիրում: Մտածեցի, եթե նա նման բան է ասել, ուրեմն էլ չեմ գողանա: Բայց լավ է ասել:

– Գոհա՛ր, հավանաբար տեղյակ ես, որ մշակույթի նախարարությունը օպտիմալացնում են էն հիմքով, որ ուռճացված է և պետք է միավորվի կրթության նախարարությանը:

– Եթե ես լինեի էդ պետական օղակներում, առաջին հերթին գործարաններ կբացեի, աշխատատեղեր, հետո նոր որևէ բան կօպտիմալացնեի: Էդ վիթխարի վնաս է: Դպրոցներն օպտիմալացրին, աղետ էր: Էլ պետք չէ նման բան անել: Իմ նման մարդը, որ մտավորական է, եկել է ավել է անում (հավաքարարություն-Մ. Ա.), գոնե մի հատ ավելի գործ ճարեն էդ մարդկանց համար: Դուրս է գալիս՝ թողեք-գնացեք Հայաստանից: Մի բան պիտի փոխվեր, նույն վիճակն է: Ես Նիկոլից սպասելիքներ ունեմ: Մենք առաջին հերթին հացիվ ենք ստեղծված երկրի վրա:

– Իսկ միգուցե անգործ մնացող պետական պաշտոնյաները իրե՞նք մտածեն, թե ինչպես ապրեն, քանի որ պետական աշխատանքը թույլ չի տալիս մտածել էդ մասին:

– Հասկանում եմ, որ պետական աշխատանքը չնչին գումար է, բայց ես ստանում եմ օրական 5 հազար դրամ, մինչև հաջորդ հերթափոխս ինձ մոտ գումար չի մնում, չեմ էլ հասկանում, թե ո՛ւր է գնում էդ գումարը, բայց անտեղի էլ չեմ ծախսում: Գուցե պետությունը չի ուզում պարտքերի տակ ապրի, հաշվարկ է անում, մասնագետներ են, խորհուրդ են տալիս օպտիմալացնել:

Մենակ Նիկոլը չի, լուսավոր, պայծառ թիմ ունի, բայց ես համոզված եմ, որ ես ճիշտ եմ որպես կին: Ես երբեք չեմ սիրել տղամարդուց բարձր գոռամ, եթե քաղաքական գործիչ լինեի, չէի լինի էնպիսին, որ տղամարդկանց ուղղություն ցույց տայի, բայց տնտեսելու իմ բնազդը, ներսի պատ լինելու էդ կանացիությունը հուշում է, որ ես ճիշտ եմ՝ պետք է առաջինը հացի խնդիր լուծվի, շատ աշխատատեղեր լինեն:

Մենք որ ընկնենք սրան պատժենք, նրան ձերբակալենք, մյուսի անցյալը փորփրենք, էն մեկի տունը քանդենք, մեկին վտարենք երկրից, մյուսի գործը ձեռքից խլենք, շենքը փակենք, մեր ամբողջ էներգիան կգնա էդ ուղղությամբ, մենք արդեն ի վիճակի չենք լինի գործարան բացենք: Դրա համար շատ խելք պետք չէ:

-Գոհա՛ր, դու կարծում ես, որ անձնական կյանքում հաջողե՞լ ես:

– Իհարկե: Սերն էլ է հարաբերական, ընտանիքն էլ: Եթե դու կարողանում ես ինքդ քո ընտանիքը լինել, ուրեմն դու ունես ընտանիք: Ես ունեմ երկու երեխա, որոնց շատ եմ սիրում, լավ քույրեր, եղբայր, լավ ընկերուհիներ, լավ ազգականներ, լավ ցեղ, սեր ունեմ, հիմա սիրահարված եմ, գաղտնիք է, ու էդքանն ինձ հերիք է:

Ավելիին չեմ ձգտում: Եթե ավելիին չես ձգտում, չես տուժում: Ունեմ ամեն ինչ, փառք Աստծո, մի կտոր հաց, մի կում ջուր, ուղղակի ծանր եմ տանում մահերը, հիվանդությունները, էն, ինչ կատարվում է աշխարհում: Ես հիմա շատ չեմ կարողանում շփվել աշխարհի հետ, համակարգչից կարողանում եմ օգտվել արդեն, բայց չունեմ, չգիտեմ՝ ում խնդրեմ, թե գումար հավաքեմ: Մի ձև պիտի գտնեմ, շփվեմ աշխարհի հետ: Ես համակարգչի ծարավ եմ հիմա:

– Պատգամ ունե՞ս աշխարհին:

– Մենք պիտի չմոռանանք, որ լարախաղացներ ենք, ու լարի վրայով վազում ենք: Մենք կախվում ենք, ճոճվում ենք, թռնում ենք մեկ ուրիշ լարի վրա, էդ կարգի կյանք ա մեզ վիճակվել: Բայց որ համեմատում եմ անցյալ դարի սկզբի հետ, պատկերացնո՞ւմ ես՝ էդ մարդիկ ինչ մեղք են եղել:

Օրինակ, մեր հայերը՝ համ ցեղասպանություն, համ պատերազմներ: Ոչ մեկը երջանիկ չի եղել, էրեխեն ծնվել է, իր վրա կրակել են, 7 ամսական երեխան դաշտերում ինքն է իր հացը ճարել: Ես չեմ մոռանա երբեք, որ ես լարախաղաց եմ, բայց լարախաղաց չեմ ծնվել, բայց իմ էդ դառը կյանքը, էդ հիասթափությունները, որ իմ հետ եղել են, դրանք ինձ մի բան են տվել՝ որ ես լարախաղաց եմ, ես շատ լավատես ծաղրածու եմ, կյանքը սիրող:

Ինձ ոչ մեկը չի կարող լարից քցել, էնքան վարպետացել եմ, ես կարող եմ թռնել, իջնել ամենաներքև, գնամ դառնամ բոմժ, մուրացկան, ու հետո բարձրանալ մինչև վերև: Ինքնապաշտպանական էնպիսի բնազդ ունեմ, որն արդեն բնազդ չի, սերն է: Ես բնազդներս հաղթահարած մարդ եմ, իմ գլուխն է ղեկավարում և սեռական օրգաններս,և ստամոքսս:

– Ասացիր, որ սիրահարված ես: Նրան, որին սիրում ես, գիտի՞:

– Ով որ գիտի՝ գիտի, ու շատ լավ է, ես ավելիին չեմ ձգտում, բայց հնարավոր է, որ ավելին ստանամ: Ես առանց սիրո չեմ կարող ապրել, դա օգնում է, որ որպես կին քեզ խաբված չզգաս:

Մհեր Արշակյան

MediaLab.am