«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ, «Քրիստոնեա-ժողովրդական վերածնունդ» կուսակցության ղեկավար Լևոն Շիրինյանը:
– Պարո՛ն Շիրինյան, նոր խորհրդարանի պատգամավորներն արդեն ստացան մանդատները: Այս փուլում անընդհատ հնչում է հարցադրում, թե ո՛ր ուժն է լինելու ընդդիմություն:
– Ընդդիմությունը քաղաքագիտության տեսանկյունից ընտրելով չի ձևավորվում: Չի լինում ընդդիմություն ընտրել, բայց Հայաստանի Սահմանադրությունը կարծես տալիս է՝ այսքան ընդդիմությանը, այսքան իշխանությանը: Դա նոնսենս է քաղաքական իմաստով, իսկ իրավական իմաստով, չասեմ՝ անգրագիտություն, բայց պետության հանդեպ դրական քայլ չէ: Ցանկացած հասարակության մեջ կա ժողովրդի մի հսկայական զանգված, որը պատվիրակում է իր որոշակի ներկայացուցիչներին՝ որպես իշխանություն, իսկ փոքրամասնությունը որոշակի քանակ է պատվիրակում, ովքեր ընդդիմադիր են դառնում: Եթե հասարակության մեջ տեսակետների տարբերություն չլինի, չեն լինի իշխանություն և ընդդիմություն:
Հիմա, Հայաստանի իշխանությունը ժամանակին ֆոկուս է արել, երրորդ հանրապետության ղեկավարության կողմից սահմանվում է, թե ովքեր կարող են լինել ընդդիմություն, ովքեր՝ ոչ: Հիմա ունենք այն, ինչ ունենք: Բայց մենք չպետք է ունենայինք այն, ինչ ունենք, ուղղակի մեզ այդպես սովորեցրին 30-40 տարի: Խորհրդարանական հանրապետությունում խորհրդարանի դերն ու նշանակությունը բացառիկ է, հետևաբար հասարակությունը խորհրդարանում պետք է տեսնի գաղափարախոսական, քաղաքական, քաղաքակրթական որոշակի արժեքներ կրող խմբերի, որոնք համախմբվում են որոշակի գաղափարի շուրջ: Հիմա մենք խորհրդարանում ունենք «Իմ քայլը» դաշինքը, որը, ճիշտ է, չի հայտարարում, բայց լիբերալ է՝ ազատական:
Ազատական է նաև «Լուսավոր Հայաստանը»: Թե «Բարգավաճ Հայաստանն» ի՛նչ է, դուք կարող եք իրենց հարցնել՝ սոցիալիստ են, կիսասոցիալիստ, թե՞ պահպանողական: Ես ենթադրում էի, որ իրենք ժամանակին ուզում էին դառնալ սոցիալ-դեմոկրատ, բայց այդպես էլ չդարձան:
Պետությունը պետք է կուսակցություններ ունենա, մեկ կուսակցություն չի կարող ունենալ: Որտեղ մեկ կուսակցություն է լինում, ծնվում է սովետական ֆաշիզմ: Հիմա ի՞նչ է ստացվում, երեք կուսակցություն կա, որից երկուսն ըստ էության դավանում են լիբերալ արժեքներ, ազատականներ են: Նույնիսկ այն աստիճան ազատական են, որ հասկանալի էլ չէ, դրա համար էլ սկսել են ասել, որ այս խորհրդարանի առանձնահատկությունն այն է, որ գաղափարական հստակություն չունի: Հիմա որն է հարցը՝ ո՞վ է ընդդիմություն լինելու:
Ընդդիմություն կարող է լինել «Լուսավոր Հայաստանը» քաղաքական որոշումով՝ մի մասս ընդդիմություն ենք, մյուս մասս՝ իշխանություն: Դա կարող է վերևից որոշում լինել, բայց կյանքի հետ առնչություն չի կարող ունենալ:
Դրա համար Ծառուկյան Գագիկն ուզի թե ոչ, պետք է կողմնորոշվի՝ վերջը ինքը ընդդիմությո՞ւն է, դիմությո՞ւն, թե՞ կոմպրոմիսների վարպետ, ինչպես Դաշնակցությունն էր 2000 թվից: Իշխանության մեջ էին, բայց ասում էին՝ պատասխանատու չենք, որովհետև այդքան թիվ չունենք, մի հատ էլ մուննաթ էին գալիս, որ այսքան ձայն չեք տվել մեզ: Հիմա ես չեմ ուզում մեր ժողովրդի տրամադրության վրա այնպիսի ազդեցություն թողնել, որ դիլխոր մնա, որովհետև ժողովուրդը մեծ գործ է արել՝ տապալել է Հանրապետական իշխանությունը:
Ինձ թվում է, որ բոլոր դեպքերում վարչապետը պետք է օգնի, որպեսզի ընդդիմադիր խմբեր առաջանան: Ինքը պետք է դրան նպաստի, որ ներսում առաջանան ընդդիմադիր ուժեր, որովհետև առանց դրա չի լինի: Մենք այսօր խորհրդարանում չունենք էկոհամակարգը ներկայացնողներ, չունենք մշակութային ժառանգության պահպանության ներկայացուցիչներ, մինչդեռ երկու ոլորտներն էլ Հայաստանում աղետալի վիճակում են:
– Իրենք արդեն հայտարարում են, որ «Իմ քայլը» դաշինքի ներսում կլինեն ընդդիմադիրներ, որ խնդիրներ կբարձրացնեն: Դա որքանո՞վ արդյունավետ կարող է լինել:
– Ուզեն-չուզեն՝ իրենք տրոհվելու են, որովհետև մարդիկ մեկ մտածողության չեն կարող լինել: Իսկ եթե դա չստացվեց, մենք կունենանք առանց հակասությունների խորհրդարան, որտեղ իշխող ուժը, որը «Լուսավոր Հայաստանի» հետ միասին ունի 80 տոկոսից ավելի ձայներ, կսկսի օրենքներ թխելը: Ինչքան երկրում տնտեսական վիճակը չբարելավվի, այնքան նրանք արագ օրենքներ կթխեն, դա գործընթաց է: Եվ պետք է նկատի ունենանք՝ եթե տնտեսության վերաբերյալ արդյունաբերության շեշտադրումներ չունեցան, մի տարի հետո ինֆլյացիան կխեղդի, որովհետև շատ արագ օրենքներ կթխեն, իսկ տնտեսական աճը դրան չի համապատասխանի:
Իսկ չեն կարող օրենքներ չթխել, որովհետև ընդդիմություն, այլ տեսակետ չկա: Եվ այդ պայմաններում դրամի արժեզրկումը կարագանա: Դրա համար ինձ համար տարօրինակ էր, որ մեր թղթադրամների մեջ 2000 դրամանոց են առանձնացրել: Կենտրոնական բանկը թող մեկնաբանի՝ այդ ֆոկուսն ինչի՞ համար է, ինչների՞ս է պետք 2000 դրամը: Ինձ թվում է, որ առաջիկա 2-3 տարիների ընթացքում առաջին արժեքավոր ու պիտանի թղթադրամը կլինի 2000-ը, ոչ թե 1000-ը:
– Հասարակության մոտ դժգոհություններ նկատվո՞ւմ են իշխող ուժի նկատմամբ, որովհետև արդեն նման մեկնաբանություններ էլ կան: Եվ ի՞նչ սպասել հետագայում:
– Դժգոհություն առայժմ չէի ասի, բայց իշխող ուժի նկատմամբ հիասթափություն կա: Հայ ժողովրդի մի 10 տոկոսը մորից չծնված դժգոհ է, այդ դժգոհ մասը չհաշվենք, կա հիասթափություն, սպասումների պակաս: Կան նաև ՀՀԿ-ն ու քրեաօլիգարխիկ դասը, որը կազմակերպված ու կորպորատիվ կառույց է: Եվ տեսեք՝ ինչքան են վարկաբեկում, ամբողջ քննադատական սլաքն ուղղված է Նիկոլ Փաշինյանի ու իր ընտանիքի դեմ, որովհետև գիտեն, որ հեղափոխության ուժն ու սիմվոլը մնում են այն մարդու մոտ, ով ձայներ է տարել:
Հիմա մենք կարող ենք ասել՝ որոնվում է ընդդիմություն: Երբ որ մենք ասում էինք՝ պետք չէ 60 տոկոսից ավելի ձայն տանի իշխող ուժը, սրա համար էինք ասում: 60 տոկոսը բավարար էր կառավարելու համար, հիմա 80 տոկոս է, դուք որոնեք ու ընդդիմություն ճարեք: Մեր կուսակցությունն առաջիկա երկու-երեք ամսվա ընթացքում այլընտրանքային ծրագրերով հանդես կգա և հասարակությանը կներկայացնի այն ծրագրերը, որոնք Հայաստանը տանում են դեպի արարչագործական Հայաստան:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
