«Ոչ միայն բախումները, այլ նաև, օրինակ՝ հոկտեմբերի 27-ի նմանատիպ սցենարի կրկնությունը չեմ բացառում». Արեգ Քոչինյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ Արեգ Քոչինյանը

– Պարո՛ն Քոչինյան, Հայաստանի ներքին կյանքում ի՞նչ է կատարվում, խորհրդարանական ընդդիմության գործողություններն ինչպե՞ս եք գնահատում:

– Մի քանի տարբերակ կա, թե ինչու են այս ուժերն ու իրենց կազմակերպիչները փողոց փակում, ու այդ տարբերակներից ոչ մեկն Արցախի մասին չէ: Պետք է արձանագրել, որ խորհրդարանական ընդդիմությունը արցախյան հիմնահարցի հետ կապված որևէ օրակարգ չի առաջարկում, քիչ թե շատ որևէ հոդաբաշխ միտք չի հնչում: Երկրորդը՝ իրենց այս գործողությունների արդյունքում՝ բովանդակային իմաստով, թե ի՞նչ է պետք անել Արցախում, այդ դիսկուրսը չի ծավալվում, ու, որպես դրա հետևանք, արցախյան հիմնահարցը լուսանցքում է գտնվում, քննարկվում են իրենց գործողությունները: 

Երրորդ. ինչպես ասացի մի քանի տարբերակ կա, թե ինչու են իրենք այս ամենն անում: Ամենապարզ ու տրիվիալ նպատակը իշխանության բռնազավթումն է, որովհետև տեսան, որ թափանցիկ ու արդար ընտրություններով իրենց դա չի հաջողվի անել, ու հիմա փորձում են փողոցում իշխանությունը գրավել, հետո իրենք կազմակերպեն ընտրություններ, իսկ իրենց կազմակերպած ընտրությունները, կարծում եմ, բոլորն են հասկանում՝ ինչ է: 

Մյուս տարբերակը՝ տեսեք, բառացիորեն երեկ «Հանրապետություն» կուսակցության ղեկավար Արամ Սարգսյանը Հանրային հեռուստաընկերության եթերում, ընդ որում՝ արտախորհրդարանական ուժերի հետ վարչապետի հանդիպումից հետո, հայտարարում է, որ Մոսկվայում վարչապետին առաջարկել են ինչ-որ փաստաթղթեր ստորագրելու, որից վարչապետը հրաժարվել է, և, փաստորեն, ստացել ենք այս ցույցերը: Այսինքն՝ սա ինչ-որ չափով նաև մոսկովյան պրոքսիների գործունեություն է Հայաստանում՝ ստիպելու Հայաստանին գնալ ինչ-ինչ փաստաթղթեր ստորագրելուն կամ սպառնալ իշխանություններին, թե ինչ կլինի իրենց հետ, եթե իրենք չգնան դա ստորագրելուն:

– Իսկ ինչո՞ւ է ընդդիմությունը պայքարի այս մեթոդներն ընտրել, որոշ վերլուծաբանների խոսքով՝ արվում է գրեթե նույնը, ինչ 2018 թվականին:

– Ֆիքսենք, որ ընդամենը տեխնոլոգիաներն են կրկնօրինակում, իրենք չունեն այն աջակցությունը, որն ուներ 2018-ի շարժումը: Տեխնոլոգիաների կրկնությունը դեռևս չի նշանակում ընդհանուր հեղափոխության տրամաբանության կրկնօրինակումը: Իրենք դա են կրկնօրինակում, որովհետև փորձը ցույց է տվել, որ դրանք ամենահաջողված տեխնոլոգիաներն են, բայց դրանք ընդամենը միջոց են, բայց ոչ երբեք պատճառ: Հեղափոխությունը չի հաջողել, որովհետև լավ տեխնոլոգիաներ են կիրառվել, այն հաջողել է, որովհետև կար հսկայական հասարակական անհամաձայնություն ու անհանդուրժողականություն ստեղծված համակարգի դեմ, ինչը հիմա չկա: 

Վերջին արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններն ամբողջ աշխարհը, այդ թվում՝ այն ուժերը, որոնք հիմա փողոց են փակում, ընդունել են, որ դրանք թափանցիկ, արդար ընտրություններ էին: Այսինքն՝ չկան այն կրիտիկական ճնշումը, լարումը, որն ինչ-ինչ տեխնոլոգիաների կիրառման պարագայում հնարավոր կլինի ձևակերպել որպես հեղափոխություն: 

Այս ուժերի համար սա պարունակում է խնդիր այն առումով, որ նրանք այս մեթոդով հաջողության չեն հասնելու, այնպես էլ սպառնալիք է պարունակում թե՛ իշխանությունների, թե՛ Հայաստանի համար, որովհետև իրենք գնալու են ավելի ռադիկալացման՝ տեսնելով, որ հաջողություն չեն ունենում: Սրանք այն մարդիկ են, ովքեր, կարծում եմ, ոչնչի առջև չեն կանգնելու՝ իրենց նպատակներն իրականացնելու համար:

– Պարո՛ն Քոչինյան, իսկ հնարավոր ի՞նչ զարգացումներ եք կանխատեսում ու, փաստորեն, չե՞ք բացառում նաև, որ բախումներ կլինեն:

– Ոչ միայն բախումները չեմ բացառում, այլ նաև անօրինական գործունեությունը չեմ բացառում, օրինակ՝ հոկտեմբերի 27-ի նմանատիպ սցենարի կրկնությունը չեմ բացառում:

– Կարծում եք, որ հասնելու են անգամ դրա՞ն:

– Այո՛, ախր մի՛ մոռացեք, էլի. հիմա այդ հրապարակներում երևացողները, որ կան, հո նրա՞նք չեն որոշում կայացնողները, լուրջ չի, չէ՞: Բնական է, որ Քոչարյանն ու Սերժն են որոշում կայացնողը, իսկ այդ մարդիկ նրանք են, ովքեր բացարձակապես ոչ մի արգելանք չունեն, նրանք ամեն ինչի ունակ են ու պատրաստ, դա մեկ անգամ չէ, որ ապացուցվել է:

– Իսկ հանրահավաքների ժամանակ հնչող ելույթներն ինչպե՞ս եք գնահատում, օրինակ՝ Իշխան Սաղաթելյանն ասում է՝ իշխանության հեռացումից հետո իրենք կատարելու են նաև այն խոստումներ, որ գործող իշխանությունը չի արել, օրինակ՝ վերադարձնել պետությունից թալանված գումարները՝ թե՛ նախկինների, թե՛ ներկա իշխանության:

– Թույլ տվեք ես ձեր նշած գործչի հայտարարությունները չմեկնաբանեմ, որովհետև ես նրան այդքան լուրջ գործիչ չեմ համարում, որ նրա ասածներն էլ մեկնաբանեմ: 

Ինչպես ասացի, այս գործընթացների մեջ ինքը, Վանեցյանը՝ նախկին չեկիստ, չնայած չեկիստը նախկին չի լինում, ընդամենը մարիոնետ են, իրական որոշում կայացնողներն այլ մարդիկ են, իսկ իրենց ու իրենց անելիքների մասին ես իմ գնահատականը տվեցի: Բերանը, որը խոսում է, որոշում կայացնող չէ, ու մեկնաբանելու կարիք չկա բերանի ասածները:

– Այնուամենայնիվ, կարծում եք, որ այս անհնազանդության ակցիաների միջոցով Հայաստանում հնարավո՞ր չէ իշխանափոխություն իրականացնել: 

– Իհարկե ոչ, բացառվում է, որ այդ ճանապարհով նրանք իշխանափոխության հասնեն:

Քրիստինե Աղաբեկյան

MediaLab.am