«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է իրավապաշտպան Ժաննա Ալեքսանյանը։
– Տիկի՛ն Ալեքսանյան, նախօրեին նշվեց ոստիկանության ստեղծման 101-րդ տարեդարձը։ Ի՞նչ է փոխվել ոստիկանության համակարգում վերջին մեկ տարում։ Օրինակ՝ արդարադատության նախարարը լրագրողների հետ զրույցում նշեց, որ ոստիկանության բաժիններում այլևս խոշտանգումներ չկան։
– Ընդհանուր առմամբ, զուտ վիզուալ՝ ոստիկանության դեմքը քիչ թե շատ փոխվել է։ Մենք նաև տեսնում ենք, որ բողոքի ակցիաների ժամանակ խուսափում են բռնի ուժ կիրառելուց, աշխատում են առանց բռնի ուժի վերահսկել իրավիճակը, որ չհասնի սրացման։ Նաև ընտրությունների ժամանակ տեսանք ոստիկանության վարքը, իսկապես, ինչ-որ բան փոխվել է։ Մենք նաև տեսնում ենք այն ձգտումը, որ ոստիկանությունն ուզում է փոխվել։ Դա շատ կարևոր հանգամանք է, նաև վարչապետը այդ միջոցառմանը շատ կարևոր խոսքեր ասաց։ Պետք է ոստիկանությունն ատելություն չառաջացնի և հիմա, իսկապես, ատելություն չի առաջացնում։
Բայց ամբողջ հարցն այն է, որ բռնության դեպքեր դեռևս կան ոստիկանության բաժիններում։ Մենք ստացել ենք ահազանգեր, արդեն 4-5 դեպք ունենք, որ ոստիկանության բաժիններում բիրտ ուժ է կիրառվել։ Ոստիկանությունը խուսափում է բացահայտել և ի ցույց դնել ու պատժել մեղավորներին։ Ոստիկանությունն ավելի շատ գնում է այն ճանապարհով, որ ոստիկանությունում ոչինչ էլ տեղի չի ունեցել։
Վստահաբար կարող եմ ասել, որ ոստիկանության բաժիններում բռնություն տեղի է ունենում։ Ծատինյանի դեպքը, որ տարածվեց և գրավեց լրատվամիջոցների ուշադրությունը, ակնհայտորեն բիրտ ուժի կիրառման դեպք է, որքան էլ ոստիկանությունը հերքի։ Որևէ մայր չի կարող ստել որդու նկատմամբ այդ ձևով կիրառված բռնության մասին։ Նա շատ մանրամասներ է ներկայացրել։ Ոստիկանությունն ուղղակի պետք է ամեն ինչ անի պարզելու համար այդ դեպքի մանրամասները, բայց ես տեսնում եմ, որ ոստիկանությունը միանգամից ասում է, որ դա տեղի չի ունեցել։ Սա ինձ ուղղակի հուսահատեցնում է։
Օրեր առաջ Արմավիրից մի կին էր մեզ դիմել, որի ամուսնուն խոշտանգել էին, ցուցմունքներ կորզել խոշտանգման միջոցով։ Անգամ կողերն էին կոտրել և իրենց համար ցանկալի ցուցմունքը կորզել։ Այն, որ երեկ իր ելույթում Արտակ Զեյնալյանն ասաց, որ խոշտանգումները, ցուցմունք կորզելն արդեն անցյալում են, դա իրականության հետ աղերս չունի։
– Արտակ Զեյնալյանը հայտարարեց, թե ծանոթ չէ Ծատինյանի դեպքին։ Փաստորեն, մամուլն այդքան արձագանքեց այդ դեպքին, իսկ նախարարն անհաղորդ է մնացել այդ ամենին։
– Ծանոթ չէ՝ թող ծանոթանա։ Բոլոր լրատվամիջոցներն այդ մասին գրել են, նախարարը մամուլ չի՞ կարդում։ Եթե նույնիսկ դեռ ծանոթ չէ, բայց եթե հարցնում են, պետք է ծանոթանա, որ կարողանա հարցերին պատասխանել։
– Շատերը նշում են, որ դատական համակարգում դեռևս լրջագույն փոփոխություններ չկան, նաև ոստիկանությունում բռնությամբ ցուցմունք կորզելու ավանդույթը դեռ շարունակվում է։ Այս խնդիրներին ինչպիսի՞ լուծում է հարկավոր։
– Ոստիկանությունը պետք է ոչ թե հայտարարի, թե բռնություն չկա իր բաժիններում, այլ պետք է բացահայտի և խստագույնս պատժի մեղավորներին։ Նաև պետք է հանրությանը տեղեկացնի, որ բռնություն կիրառողներին այ էսպես պատժում եմ։ Մենք մի դեպք ունեինք աշնանը, որի մասին տեսանյութ էինք հրապարակել, բայց նրանք մեզ պատասխանեցին, որ բռնություն չի եղել, ծառայողական քննությունն էլ չգիտեմ ինչ եղավ, կորավ, գնաց։ Բայց իրականում այդ բռնությունը կա, մարդիկ չեն փոխվում։ Ոստիկաններից շատերը նախկինից սովոր են բռնություն կիրառելուն և ինչո՛ւ պետք է հիմա խուսափեն դրանից։ Իհարկե մարզերում ավելի շատ են այդ դեպքերը։
– Ինչպե՞ս եք գնահատում, որ կառավարության կառուցվածքի փոփոխությունների արդյունքում ոստիկանությունն ու ԱԱԾ-ն շարունակելու են մնալ վարչապետի վերահսկողության տակ։
– Վարչապետը երկու տարի ժամանակ էր սահմանել ուժային կառույցները դեռևս իր վերահսկողության տակ մնալու առումով, բայց, իհարկե, ցանկալի կլիներ, որ ոստիկանությունն անկախ լիներ։ Վարչապետը խոստում էր տվել, որ ինչ-որ ժամանակ անց այդ կառույցները չեն լինելու իր հսկողության տակ, և պետք է որ իր ասած ժամկետում կատարի խոստումը։ Եթե մենք ասում ենք նոր Հայաստանում և գնում ենք նոր ճանապարհով, ուրեմն դա պահանջում է, որ այդ կառույցները անկախ լինեն։
– Իշխող ուժի ներկայացուցիչները նշում են, որ վտանգ կա, որ եթե ԱԱԾ-ն և ոստիկանությունը նախարարություն դառնան, քաղաքական կառույցներ կդառնան։ Կարծում եք՝ չափազանցվա՞ծ են նման մտահոգությունները։
– Իհարկե չափազանցված են։ Ո՞վ պետք է քաղաքական կառույց դառնա… ոստիկանությո՞ւնը։ Իսկ այդպիսի փորձ կա՞ աշխարհում, որ որևէ երկրում ոստիկանությունը քաղաքական կառույց է դարձել։ Չեմ կիսում այդ տեսակետը։
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
