«Ինչպե՞ս կարող է Ռուսաստանը հանգիստ թողնել, որ Հայաստանը հեռանա իրենից. պետք է հաշվարկել Ռուսաստանի բոլոր հնարավորությունները». Հայկ Սահակյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության գործադիր մարմնի անդամ, քաղաքագետ Հայկ Սահակյանը

Պարո՛ն Սահակյան, ՌԴ ԱՊՀ գործերի, եվրասիական ինտեգրման և հայրենակիցների հետ կապերի հանձնաժողովի նախագահ Կոնստանտին Զատուլինի մուտքը Հայաստանի Հանրապետություն արգելելու որոշումը  որքանո՞վ կազդի հայռուսական հարաբերությունների վրա, այս մասին եղած տեսակետներն իրարամերժ են, ձեր դիրքորոշումը ո՞րն է:

– Այս ամենին պետք է գլոբալ նայել. սրանք մանր գործողություններ են, որոնք միտված են մեծ նպատակի: Ի վերջո, հիմա Հայաստանին հնարավորություն է տրվել դուրս գալ ռուսական անվտանգության գոտուց, ու հիմա Հայաստանն աստիճանաբար փորձում է մանր քայլերով Ռուսաստանից բաժանվելու գործողությունն իրականացնել:

Որքանո՞վ է դրանից առաջ բոլոր մանրուքները հաշվի առնվել, խիստ կասկածում եմ, որովհետև մենք գիտենք, որ մեր կառավարող խմբակը նման բարդ հաշվարկներ կատարելուց շատ հեռու է, ինքը պահի տակ որոշումներ է կայացնում:

Այսինքն՝ այս քայլը հետևանքնե՞ր է ունենալու:

– Բնականաբար, ինչպե՞ս կարող է Ռուսաստանը հանգիստ թողնել, որ Հայաստանը հեռանա իրենից: Պետք է ուշադիր լինել ու ճշգրիտ հաշվարկել Ռուսաստանի բոլոր հնարավորությունները: Իշխանությունը նման բան անելուց առաջ չեզոքացրե՞լ է Հայաստանում գործող ռուսական ազդեցության բոլոր գործակալներին, խոսքս միայն քաղաքական գործիչների մասին չէ, որոնք բացահայտ ռուսական քաղաքական շահ են սպասարկում մեր հանրային տիրույթում, խոսքս ԱԱԾ-ի ներսում գտնվող  գործակալական ցանցի մասին է, վխտում են ռուսական գործակալները:

Սրանց պետք է չեզոքացներ, այլ ռիսկեր պետք է չեզոքացներ, որ նվազագույն վտանգներով կարողանա դուրս գալ այս ամենից:

Հայկական կողմը արտաքին քաղաքականության կուրսը փոխելու քայլեր ցույց տալի՞ս է՝ ըստ ձեզ: Օրինակ՝ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն ասել է, որ իրենք նման ցանկություն չունեն ու այդպիսի քայլեր չեն էլ անում:

– Տեսեք՝ մեզ տրվել է այդ հնարավորությունը. բացեիբաց եկան, ասացին, Նենսի Փելոսիի այցը, կարծում եմ, արժանվույն չմեկնաբանվեց  մեր հանրային-քաղաքական տիրույթում կամ գուցե լավ չգնահատվեց: Մարդը բացահայտ ասաց մեր հնարավոր տեղն ու դերն աշխարհում ու ասաց, որ դա մեր ընտրությունն է: Իսկ այդ ընտրությունը պետք է կատարենք մենք, այդ ընտրությունը պետք է ունենա արդյունքներ կամ հետևանքներ, որի պատասխանատուն մենք ենք լինելու, հիմա մեզ համար, բնականաբար, անսովոր է նման մոտեցումը:

Պատահական չէ, որ այդ այցից հետո արևմտյան բոլոր գործիչներն ասում են, որ գնդակը Հայաստանի դաշտում է, այսինքն՝ իրենք սպասում են մեզանից պատասխաններ ու գործողություններ, որոնք տեղի չեն ունենում, բայց այս տեսակ էմոցիոնալ բաների անընդհատ ականատես ենք լինում:

Պարո՛ն Սահակյան, որոշ վերլուծաբաններ ասում են, որ Արևմուտքը հստակ երաշխիքներ չի տալիս, որ Հայաստանն էլ իր հերթին գնա արտաքին քաղաքական կուրսի փոփոխության: Ձեզ համար նկատելի՞ են այդ երաշխիքները, որոնք տվել է կամ կտա Արևմուտքը:

– Բնականաբար, բանակցությունների ամբողջական մանրամասներին մենք չենք տիրապետում, բայց այդ երաշխիքները ոչ մեկը չի տալու, այդ երաշխիքները ինքներս պետք է կարողանանք ձևավորել: Իսկ երաշխիքներից առաջնայինը մեր բանակի մարտունակությունն է, հանրության տրամադրվածությունը և մեր ներքին ռեսուրսների, նկատի ունեմ՝ բոլոր ռեսուրսները, մոբիլիզացիան: 

Մենք պետք է հավասարակշռված քայլերի դիմենք, որովհետև մենք այս անվտանգային համակարգով միայն կորուստներ ենք ունեցել, իսկ ես կարծում եմ, որ չարժի մնալ այդ նույն համակարգում:

Ալեն Սիմոնյանը նաև ասել է, որ ոչ թե Հայաստանն է հեռանում Ռուսաստանից, այլ գուցե Ռուսաստանն է ուզում հեռանալ Հայաստանից: Նման տպավորություն ձեզ մոտ կա՞:

– Աշխարհաքաղաքական գործընթացները միանգամից չեն լինում, դրանք հասունանում են, հասունացնում են, ու եթե մեր քաղաքական գործիչները, նույն ինքը՝ Ալեն Սիմոնյանը, որն ընդամենը  շատ կարճ ժամանակ առաջ, կներեք բառիս համար՝ օճառվում էր ռուսական բոլոր հնարավոր կողմերին, մինչ այդ չէ՞ր նկատել, որ Ռուսաստանը Ադրբեջանին դեռ շատ վաղուց հարձակողական զենք է վաճառում, իսկ մե՞զ: Բա հստակ քաղաքականությունը սա է, ոչ թե պիժոնական բաներ անելը, որն անում է իշխանությունը:

Ռուսաստանը կարծում է, որ Հայաստանը իր գրպանում գցած է, փախչելու ուրիշ տեղ չունի, ու հիմա որպես մանրադրամ օգտագործելու քայլեր է անում: Ակնհայտ է, որ Թուրքիան ու Ադրբեջանը շատ ավելի մեծ դերակատարություն ունեն ուկրաինական պատերազմի համատեքստում, և նրան Թուրքիայի հետ ուղիղ կապ է հարկավոր, մարդիկ ասել են բացահայտ: Ռուսական կողմն իր քաղաքականությունը հստակ բացահայտում է, հիմա եթե մեզ դա ձեռնտու է՝ կարող ենք մնալ ռուսական տիրույթում, եթե՝ ոչ, պետք է քայլեր անենք, տրվել է հնարավորությունը:

Ի դեպ, ասում են, որ իրենք չեն գալու, մենք ենք կռվելու, ինչպես Ուկրաինայում է: 44-օրյա պատերազմը որ սկսվեց, հիշո՞ւմ եք, թե մեր հանրային տիրույթում ինչ էր կատարվում. «Պուտի՛ն, հասի՛ օգնության»: Պուտինը եկավ, արեց այն, ինչ ուզում էր: Հիմա մենք  մի  «փրկչին» գցում ենք, մեկ ուրիշ  «փրկչի՞ն» ենք կախվում, եթե մենք ամերիկյան կամ եվրոպական կողմին որպես փրկիչ դիտարկենք, գալու են մի այդպիսի այլանդակություն էլ իրենք անեն:

Թող ոչ մեկին չթվա, որ նրանք գալու են հայ ժողովրդի դարավոր իղձերն իրականություն դարձնեն, չէ՛, դա մենք պետք է անենք: Մեզ հնարավորություն է տրվել անվտանգության համակարգը փոխելու, որտեղ ինչ-որ բան անելուց առաջ քեզ հարցնում են, ու դու որոշումներ կայացնելու հնարավորություն ես ունենում, ինչը չկա ռուսական տիրույթում:

Իսկ հոկտեմբերի 31-ին կայանալիք եռակողմ հանդիպումից ի՞նչ սպասելիքներ ունեք:

– Նիկոլ Փաշինյանը կարող է ընդհանրապես չգնա էլ, ես ոչ մի լավ սպասելիք չունեմ: Ակնհայտ է, չէ՞, որ այնտեղ մեր տիրույթը չէ, մենք օբյեկտ ենք, որի շուրջ հարց է քննարկվում, մենք այնտեղ կողմ չենք:

Քրիստինե Աղաբեկյան

MediaLab.am