Երկար խունացած պատերով միջանցքում ծեր տղամարդու խռպոտ երգի հնչյունները խառնվում են նարդու միալար չխկոցին, հեռուստացույցից` սերիալների ագրեսիվ դիալոգներն են, որոնք գալիս լցնում են տարիներ շարունակ իրենց կյանքը ծերանոցին կապած մարդկանց անցյալի տխուր եւ ներկայից ոչ մի բան չսպասող պատմություններին:
«Пойду домой, стучу, стучу
открой Любочка Я, спать хочу»…
«Ինչ ես այ մարդ, էդ տեսակ երգեր երգում, տարիքդ նայի, ամոթ ա ամոթ»,-Վանաձորի «Տարեցների տուն» հիմնադրամում հավաքվածները հանդիմանում են 86-ամյա Սերգեյ Աշրաֆյանին, ստիպում, որ էլ չերգի:
«Համ ասում եք խոսիր, պատմիր, համ էլ չեք թողնում արտահայտվեմ»,- տարեկիցներից նեղացած վրդովվում է ծերանոցի 2 տարվա բնակիչը:
Պատմությունները տարբեր են, անցյալի հիշողությունները երբեմն քաղցր, երբեմն էլ շատ ցավոտ, ճիշտ այնպես, ինչպես ծերանոցում հայտնվելու պատճառները:
60-ամյա Նինա Ոսկանյանի կյանքի վերջին հինգ տարիները ծերանոցի հետ են կապվում: Հավատացնում է, որ ծերանոց գալու որոշումն ինքն է կայացրել, բացատրում, որ տնփեսայի հետ խնդիրներ է ունեցել, եւ չի ուզել աղջկա նորաստեղծ ընտանիքը քանդել, այլ որոշել է տեղափոխվել ծերանոց` բնակարանը թողնելով աղջկան:
«Որ խմում էր, սկսում էր հայհոյել, ես էլ չէի կարողանում հաշտվել հետը, կամ ինքը պիտի գնար, կամ ես, ու ես եկա»,-տխրությամբ ասում է նա:
Վանաձորի «Տարեցների տուն» հիմնադրամում այժմ 60 տարեկանից բարձր 45 ծեր է ապրում: Հիմնադրամի տնօրեն Տիգրան Քոչարյանն ասում է, որ տարեցտարի ծերանոց դիմողների թվի աճին զուգահեռ դիմողների տարիքը գնալով երիտասարդանում է, ցանկացողների թիվը՝ մեծանում:
Սակայն ծերանոց դիմած ոչ բոլոր քաղաքացիներն են կարողանում «կեցության իրավունք» ստանալ այստեղ:
«Շատ դիմող ունենք, որ հաշմանդամ են, անկողնային պառկած, բայց չենք կարող նրանց օգնել, չունենք համապատասխան տեխնիկա, սպասարկման հաստիքներ, շենքի հնարավորությունն էլ թույլ չի տալիս»,-բացատրում է տնօրենը:
Նա ասում է, որ ծերանոցում մարդիկ հայտնվում են հիմնականում այն ժամանակ, երբ զավակները, սոցիալական ծանր վիճակից ելնելով, չեն կարողանում հոգալ ապրուստն ու ծնողին բերում են ծերանոց:
«Եթե նախկինում մարդիկ ծերանոց գալիս էին զավակներ չունենալու պատճառով, ապա այսօր գալիս են, որովհետեւ, թեեւ ունեն հարազատներ, սակայն վերջիններս ինչ-ինչ պատճառներով չեն կարողանում կամ չեն ցանկանում խնամել նրանց: Միջին տարիքի մարդիկ արտագաղթում են, եւ որպեսզի ծնողը միայնակ չմնա, տեղավորում են այստեղ»:
Ըստ վիճակագրության, Հայաստանում կես միլիոնից ավելի կենսաթոշակառու կա: Թեեւ հունվարին կառավարությունը խոստացածի համաձայն բարձրացրեց թոշակները մոտ 2000 դրամով`նվազագույն կենսաթոշակը հասցնելով 13.000 դրամի, այնուամենայնիվ, գնաճի դեպքում, այդ բարելավվումը ոչինչ չտվեց մարդկանց:
Միայն անցյալ տարի Հայաստանում պաշտոնապես պարենային մթերքների գնաճը կազմել է 6.1, իսկ ոչ պարենային ապրանքներինը` 4.3 տոկոս: Սակայն, շատերի գնահատմամբ, իրականում այդ թվերն անհամեմատ մեծ են, ինչը շատ ծերերի ստիպում է աջակցություն փնտրել, բարգործական ճաշարաններում, կամ ծերանոցի պատերի ներքո:
82-ամյա Սեդրակ Մակարյանը նման պատմություն ունեցող բնակիչներից մեկն է: Նա ծերանոց է տեղափոխվել մոտ վեց ամիս առաջ: Պատմում է, որ կնոջ մահից հետո չի ցանկացել աշխատանք չունեցող ու հազիվ գոյությունը պահող թոռներին նեղություն տալ, եւ ինքնակամ Սպիտակից եկել հասել է Վանաձորի ծերանոց:
«Կոշկակար եմ եղել, ամեն ինչ էլ արել եմ: Տեսա, որ ինձ պահելու հնար չունեն, աշխատանք չկա,թողի, եկա»,-թախծոտ ասում է Սեդրակ Մակարյանը:
Ծերանոցում ապրելու կես տարվա ընթացքում նրան ոչ մեկն այցելության չի եկել: Այցելությունների առումով շատերը կիսում են ծերունու ճակատագիրը:
«Թեեւ ունենք այցելության օրեր, որ կարող են գալ, տանել, խնամել իրենց հարազատին, բայց եկողները քիչ են:Այցելությունները շատանում են հիմնականում այն օրերին, երբ ծերերը թոշակ են ստանում»,-ասում է Տիգրան Քոչարյանը:
Թոշակների մասին է խոսում տնփեսայի հետ չհաշտված 60 -ամյա Նինա Ոսկանյանը :
«Ամեն ամիս էլ հենց թոշակս ստանում եմ, աղջիկս կոմունալ վճարների չեկերը բերում է, հաշվում եմ գումարը, տալիս, որ մուծի, բա հո չե՞մ թողնելու, որ անլույս մնա»,-աղջկան է արդարացնում Նինա Ոսկանյանը:
Չնայած հիմնական անտարբերությանը` ծերունիներն ամեն օր հույսով սպասում են, որ հարազատներն այցի կգան:
Ավտոմեքենայի ձայն, կամ դրսում խոսակցության ձայներ լսելուն պես, ծերանոցի բնակիչները անմիջապես բացում են պատուհանները կամ դուրս գալիս շենքից, որ տեսնեն թե ում մոտ են եկել այցելուները:
«Թեեւ մարդիկ գալիս են ծերանոց, երբ համոզված են, որ եւ ֆիզիկապես, եւ հոգեբանորեն կյանքի հետ լուծել են իրենց հարցերը, սակայն նրանք ուշադրության, շփման կարիք ունեն,-ասում է տնօրենը,- բնակիչների մեծ մասը հիմնականում լքված ու անտեսված է հարազատների կողմից»:
Անուշ Բուլղադարյան
Վանաձոր
Լուսանկարները՝ Անուշ Բուլղադարյանի
© Medialab.am
