«Աֆրոամերիկացիները պայքարում էին իրենց իրավունքների համար, և ամեն ինչից միայն Թուփաքի արվեստը մնաց». Վահրամ Սահակյան

«Աֆրոամերիկացիները պայքարում էին իրենց իրավունքների համար, և ամեն ինչից միայն Թուփաքի արվեստը մնաց». Վահրամ Սահակյան
«Աֆրոամերիկացիները պայքարում էին իրենց իրավունքների համար, և ամեն ինչից միայն Թուփաքի արվեստը մնաց». Վահրամ Սահակյան

«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է արձակագիր, հրապարակախոս Վահրամ Սահակյանը:

– Պարո´ն Սահակյան, հետընտրական շրջանում ձևավորված շարժումը կարծես մոտենում է իր տրամաբանական ավարտին: Թեև ընտրություններից հետո հասարակությունը ոգևորված պայքարի էր դուրս եկել, բայց Ազատության հրապարակում հավաքվածների թիվն աստիճանաբար նվազում է: Դուք կարծես կանխատեսում էիք այս սցենարը, ինչո՞վ եք սա բացատրում:

– Նախ նշեմ, որ անթույլատրելի եմ համարում «ժողովուրդ» բառը գործածել։ Չի կարելի, էդպես որ ասեք ու կրկնեք՝ մարդկանց մի մասն իրեն կանվանի ժողովուրդ, մյուս մասն ընդհանրապես անուն չի ունենա։ Ես էլ եմ ժողովուրդ, Րաֆֆի Հովհաննիսյանն էլ, Սերժ Սարգսյանն էլ, կաթողիկոսն էլ։ Իսկ այն, որ ոգևորությունը պակասեց, կարելի է դրական գնահատել, որովհետև ոգևորվածությամբ պայքարի դուրս չեն գալիս։ Պայքարը պիտի լինի կշռադատված, նպատակուղղված և սթափ, թե չէ մարդիկ կդառնան ամբոխ:

-Այսինքն՝ դուք նման պայքար չեք տեսնում և չեք էլ ակնկալո՞ւմ:

– Ո´չ, չեմ ակնկալում։ Շատ լավ մարդ է, բայց գործիչ չէ։ Ընդհանրապես գործիչ չկա թե´ մեզանում, թե´ աշխարհում։ Իսկ կշռադատված պայքարի համար պիտի շատ խելոք և զգույշ առաջնորդող գործիչ ունենալ։ Հիշո՞ւմ եք՝ ուկրաինական նարնջագույն պայքարի ոգևորված հաղթանակը ու կարճամիտ գործիչների «կառավարած» երկրի տապալումը: Ես գործիչ չեմ, որ առաջարկեմ, իմ գործը դրա մասին գրելը պիտի լինի: Ինչպես և անցյալ դարի 90-ականներին ԱՄՆ-ում աֆրոամերիկացիները պայքարում էին իրենց իրավունքների համար: Ի՞նչ եղավ-չեղավ, բայց էդ ամեն ինչից միայն Թուփաքի արվեստը մնաց:

– Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հացադուլը. սկզբում այն որակվեց ստադուլ ու կեղծիքադուլ, իսկ վերջում արդեն՝ ծոմ: Արդյոք ժողովուրդը խաբվե՞ց:

– Եթե գործիչը գնում է մի քայլի, որը կապված է զրկանքների հետ, ուրեմն նպատակ ունի։ Չեմ սիրում, երբ բացասական են արտահայտվում Րաֆֆի Հովհաննիսյանի հացադուլի մասին։ Ես անձամբ կարող եմ կատակել, երգիծանքով արտահայտվել ամեն ինչի շուրջ։ Բայց սովորական քաղաքական մեկնաբանը կամ լրագրողն այդ իրավունքը չունի։ Դա ինքնագործունեություն է։ Դուք ասում եք՝ «կեղծիքադուլ որակվեց, իսկ վերջում արդեն՝ ծոմ»։ Հարցնում եմ՝ ո՞ւմ կողմից որակվեց։ Շատերի՞: Ուրեմն Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հաղթեց, որովհետև «շատերը» միշտ սխալ են։

– Շատերի կողմից չորակվեց, հենց Րաֆֆի Հովհաննիսյանը որակեց: Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ է սպասվում ապրիլի 9-ին, վճռորո՞շ օր է, թե՞ ոչ, եթե հաշվի առնենք, որ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը մարզերում մարդկանց հորդորում է այդ օրը գալ Ազատության հրապարակ:

– Կարծում եմ` ոչ մի բան էլ վճորոշ չէ։ Մեր օրերում ես քաղաքական գործիչ չեմ տեսնում (ընդհանրապես աշխարհում էլ չեմ տեսնում), որն այնքան խելոք լինի, որ կարողանա մի բանի հասնել, մի բան փոխել։ Կուզե՞ն մեծ տերությունները փոխել՝ մեզ մոտ կփոխվի, չե՞ն ուզի՝ կմնա։ Հանրահավաքներով ու մարզերից մարդկանց հավաքելով չէ, որ Ռոնալդ Ռեյգանն ու Մարգարեթ Թետչերը տապալեցին հսկա Խորհրդային Միությունը։ Աուգուստո Պինոչետը հանրահավաքով ու երդմնակալությամբ չփրկեց իր երկիրը։

-Ի՞նչ անի այսօր այս վիճակում հայտնված ժողովուրդը, ով վստահ է, որ իր քվեն կեղծվել է:

– Նորից եմ կրկնում՝ մեծամասնությունը միշտ էլ սխալ է, ու իսկական դեմոկրատիան նույնպես երբեք չի լինում մեծամասնության համար։ Միշտ էլ գերադասելի է փոքրամասնությունը, իհարկե, եթե այն սեռական չէ։ Դրա համար, երբ հարցնում են՝ «Ի՞նչ կարծիքի եք ընտրակեղծիքի մասին», ես չեմ կարողանում պատասխանել, որովհետև «ընտրություններ» հասկացությունն ինձ համար պատմականորեն ընդունելի երևույթ չէ, քանզի համոզված եմ, որ եթե ինչ-որ մեկին ընտրել է մեծամասնությունը, ուրեմն դա արդեն սխալ է, արդեն վատ է (կրկնում եմ՝ մեծամասնությունը չի կարող ճիշտ լինել)։ Ես ոչ մի տեսակի ԻՍՏ չեմ, բայց առավելապես հարում եմ միապետականությանը։ Հիմա ես իմ դիրքերից պատասխանում եմ. եթե ընտրակեղծիքներ չեն եղել, դրական եմ գնահատում, եթե եղել են, վերջին հաշվով բան չի փոխվում։

– Հայտարարվում է, որ ապրիլի 9-ին Ազատության հրապարակում նոր Հայաստանի երդմնակալությունն է լինելու: Ինչ եք կարծում, ի՞նչ կտա դա, որևէ փոփոխություն կկատարվի՞ երկրում:

-Ես չեմ խորացել այդ հարցի մեջ, որ կարողանամ ճիշտ պատասխան տալ: Այն, ինչ եղավ անցյալում, ես նույնիսկ կատակում էի, երգիծանքով էի մոտենում Լևոնի կողմից արված շարժմանը, և բոլոր սկսեցին մտածել, թե ես իշխանությունների հետ կապ ունեմ: Քանի որ աշխարհում հիմա ամեն ինչ արժեզրկվել է՝ սկսած արվեստից, երաժշտությունից ու քաղաքական կյանքից, չկան երևացող, աչքի ընկնող քաղաքական գործիչներ, շատերի համար էպոսագետն էլ է քաղաքական գործիչ: Ես ո´չ իշխանությունների մեջ եմ տեսնում որևէ քաղաքական դեմք, ո´չ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի շարժման մեջ: Ոչ մեկի հասցեին չեմ ուզում չարախոսել, չեմ ուզում մարդկանց արժեզրկել: Ամեն ինչ այնքան խառն է, ամեն ինչ սաղր մակարդակի վրա է, այսինքն՝ խորություն չկա քաղաքական կյանքում, ամեն ինչ շատ թեթև է, շատ պարզ, իրենք էլ բոլորը շատ կանխատեսելի մարդիկ են: Րաֆֆի Հովհաննիսյանը միշտ եղել է հանդիսատես, կիրթ մարդ է, եվրոպական արժեքներին ծանոթ: Ես նրան վերաբերվում եմ որպես խելոք, կիրթ մարդու և իմ հանդիսատեսի, շատ ներկայացումների էր գալիս, փառատոների: Այնպես որ, լավ մարդ, նորմալ հանդիսատես լինելը չի նշանակում քաղաքական գործիչ լինել: Լավ բան է ուզում նա, չեմ կարող ժխտել, կհասնի՞, եթե արդեն ասում է՝ ինձնից ոչինչ կախված չէ: Ես անծանոթ լինելով շարժմանը՝ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին գրեցի 10 էջանոց նամակ, որտեղ ներկայացրեցի, որ ինչ ուզում է, թող լինի, թող բարեփոխումներ լինեն, թող մարդիկ գան: Միայն մարդկանց մի´ ասեք «ժողովուրդ» և մեկ էլ այնպես չանեք, որ թշնամություն ու ատելություն սկսվի մարդկանց մեջ: Թե ինչ կլինի ապրիլի 9-ին, մարդիկ կգան, կբղավեն, իրենց պահանջները կդնեն, կուրախանան, ինչ էլ լինի, դա էլ կանցնի: Ես նորից եմ ասում՝ մեծ երկրները կուզեն ինչ-որ բան փոխվի, կփոխվի, չեն ուզի, չի փոխվի: Եթե փոխվի, թող մենակ Ուկրաինայի պես չփոխվի: Քաղաքական առումով, չհաշված սխալները, միայն Սաակաշվիլին կարողացավ փոփոխություններ մտցնել, էն էլ` Ամերիկայի նման պետությունը հետևը կանգնած: Թե ի´նչ կլինի Հայաստանում, չեմ կարող ասել:

Մարի Ներսեսյան

© Medialab.am