Ֆիլիպինցի Սոտերո Ռամոս Բուկատան արդեն 4 տարի է, ինչ աշխատում է Հայաստանում և տիրապետում է ճապոնական ուտեստների պատրաստման ու մատուցման գաղտնիքներին:
Ֆիլիպինների մայրաքաղաք Մանիլայում շուրջ 6 տարվա խոհարարական փորձից հետո նա որոշում է ընկերների հետ տեղափոխվել Հայաստան ու աշխատել տեղի ճապոնական ռեստորաններից մեկում:
«Հայաստանում աշխատավարձն ավելի բարձր է, քան Ֆիլիպիններում: Երբ նոր էի Հայաստան եկել, չգիտեի ճապոնական ուտեստներ պատրաստել, քանի որ միշտ աշխատել եմ ֆիլիպինյան խոհանոցում: Բայց խոհարար ընկերներիցս մեկը 2 ամսում սովորեցրեց»,- ասում է նա:
30-ամյա ֆիլիպինցին, ում մականունով դիմում են Բոնկ, Հայաստանում ապրում է մենակ, թեև ունի շատ ֆիլիպինցի ընկերներ, որոնք բոլորն էլ աշխատում են ռեստորաններում որպես խոհարար:
«Ճապոնական ուտեստների մեջ շատ են սպիտակուցները, բացի այդ, նրանք սնունդն ուտում են հիմնականում թարմ, հում վիճակում և ամեն ինչում օգտագործում են բրինձ,- ասում է Սոտերոն: – Այստեղ հայերը շատ են սիրում պատվիրել սուշի, մակի ռոլի և ռոլիների տարբեր տեսակներ»:
Ճապոնական խոհանոցի առանձնահատկություններից մեկն էլ այն է, որ սնունդն օգտագործում են այնպես, ինչպես իրենց տալիս է բնությունը: Ձկնատեսակներն օգտագործում են հում վիճակում, իսկ բրինձը եռացնում են առանց համեմունքների՝ համարելով դա իրենց երկարակեցության երաշխիքը:
Ճապոնական խոհանոցում բրնձից են պատրաստում նաև խմիչք՝ սակե (ճապոնական օղի), չոյա (ճապոնական գինի ), ասախի (ճապոնական գարեջուր): Հնում բրինձը համարժեք է եղել նաև դրամին, որով կատարել են փոխանակումներ:
«Ուտելիքը պետք է ուտել լռության մեջ, որպեսզի ամբողջությամբ մտնես ներդաշնակության մեջ: Իսկ երբ պատրաստում ես սուշի կամ ռոլի, պետք է պատրաստես ձեռքերով, որպեսզի մարդկային ձեռքերի ջերմությունը փոխանցվի կերակուրին, ու մարդիկ զգան համը»,- նշում է Սոտերոն:
Ըստ ճապոնական ավանդույթի՝ փայտիկները, որոնցով ուտում են ճապոնացիները, եկել է Չինաստանից 12-րդ դարում: Նրանք դա նվիրում են նորապսակներին՝ մաղթելով երջանկություն ու երկարակեցություն զույգ փայտիկների նման անբաժան: Այդ փայտիկները նվիրում են նաև երեխաներին նրանց ծննդյան 100-րդ օրը:
Ճապոնական ավանդույթների մեջ առանձնահատուկ տեղ են գրավում թեյի արարողությունները, որոնք անցկացվում են նաև Հայաստանում: Թեյի արարողությունների հիմնական իմաստն այն է, որ չեն խոսում նյութական իրերի մասին, զրուցում են միայն ներդաշնակության, գեղեցկության ու հոգևոր արժեքների մասին:
Սոտերոն նշում է, որ կիրակին իրենց մոտ աղոթելու օր է, և Հայաստանում ֆիլիպինցիներով ամեն կիրակի գնում են հայկական եկեղեցի:
«Հայերը գեղեցիկ մարդիկ են, որոնց կարող ես նաև վստահել: Գիշերը, երբ ես դուրս եմ գալիս զբոսնելու, շատ հանգիստ եմ ինձ զգում Երևանում, ոչ մի վտանգ չկա»,- ասում է նա:
Հայերեն քիչ թե շատ խոսել սովորել է աշխատավայրում: Իսկ աշխատանքից դուրս նրան այդ հարցում օգնում է հեռուստացույցը, որով նա հետևում է հայկական հաղորդումներին ու ֆիլմերին` հայերեն բառեր, նախադասություններ սովորելու համար:
«Հայ ընկերներ ունեմ այստեղ, բայց ավելի շատ ֆիլիպինցիների հետ եմ շփվում, որովհետև շատ լավ չեմ խոսում հայերեն, վախենում եմ` ինձ ճիշտ չհասկանան»,- ասում է Սոտերոն:
Հայաստանի տեսարժան վայրերից եղել է Արագածում,Էջմիածնում, Գառնիում, Գեղարդում, իսկ հայկական ուտեստներից սիրում է խորոված, շաուրմա, տոլմա և սպաս:
«Հայաստանի պատմությունից գիտեմ Ցեղասպանության մասին, թե քանի մարդ են կոտորել թուրքերը: Ընկերներիս հետ անցյալ տարի այցելել եմ նաև Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր` տեսնելու զոհերի հիշատակին նվիրված հուշարձանը»,- ասում է նա:
Սբ Զատիկը, Նոր տարին և մյուս ազգային տոները Սոտերոն նշում է Հայաստանում կրկին իր ֆիլիպինցի ընկերների հետ:
Նա հանգստանում է շաբաթը մեկ օր և նշում է, որ աշխատանքի նվիրվածության առումով հայերը զիջում են ֆիլիպինցիներին:
«Այստեղ նկատելի է, որ ռեստորաններում աշխատում են նաև տարեց կանայք, ինչը Ֆիլիպիններում այդպես չէ: Մեզ մոտ ռեստորաններում աշխատանքի են վերցնում երիտասարդ աղջիկների»,- ասում է նա:
Սոտերոն նշում է, որ սկզբում շատ էր կարոտում իր հայրենիքն ու այնտեղ ապրող ծնողներին, քույրերին ու եղբայրներին:
«Ի վերջո, ուզում եմ վերադառնալ Ֆիլիպիններ ու այնտեղ աշխատել, քանի որ իմ հարազատներն այնտեղ են, ծնողներս էլ մեծանում են, և ես ուզում եմ ապրել նրանց կողքին»,- ասում է Սոտերոն:
Լիլիթ Առաքելյան
Լուսանկարները՝ Կարապետ Սահակյանի
© Medialab.am
