«Մեդիալաբի» հարցազրույցը Հայաստանի հանրային ռադիոյի նախկին տնօրեն, լրագրող Մարկ Գրիգորյանի հետ
– Պարո՛ն Գրիգորյան, դուք մասնակիցն էիք «բնիկների» հայտնի ֆլեշմոբի, որի պահանջը գրեթե այսպիսին էր՝ ինչո՞ւ եք մեզ հանում մեր տներից։ Խնդրում եմ, ասեք՝ ի՞նչն էր ձեզ անհանգստացրել։
– Գիտեք, ես չէի ցանկանա, որ դա կոպիտ հնչեր։ Ես այսօր մասնակցել եմ Հանրային հեռուստաընկերությունում գույքահարկի թեմայով բանավեճի, որի ընթացքում մենք հնարավորություն ունեցանք խոսելու և բանավիճելու ԱԺ պատգամավոր Բաբկեն Թունյանի և ֆինանսների փոխնախարարի հետ։
Ես այդ օրինագծի մեջ տեսնում եմ բավական բացասական երևույթ, բացասական՝ սոցիալական առումով։ Շատ մարդիկ, որոնք ծնվել, մեծացել ու ապրում են իրենց տներում, հնարավորություն չեն ունենա վճարել իրենց տների գույքահարկը։
– Շա՞տ մեծ է հարկի տարբերությունը, ի՞նչ եք քննարկել այսօր։
– Մինչև հաղորդումն էլ ամեն ինչ տպագրված էր պառլամենտի կայքում։ Նրանք, իհարկե, թվեր են բերում, որոնց մեծ մասը ինձ համար համոզիչ չէ։ Նրանք հաշվում են, ասում են՝ եթե ձեր բնակարանն այսքան է, այդքան պետք է վճարեք և այլն։ Բայց տեսեք՝ իրենց ասելով՝ երկրի 50 տոկոսից ավելի բնակարանները վճարում են շատ ցածր գույքահարկ կամ ընդհանրապես չի վճարում։
Բայց այդ հարցը լուծելու համար նրանք ավելացնում են այն բնակարանների գույքահարկը, որոնք մեծ են՝ համարելով դրանք հարստություն։ Ես խոսում եմ այն մարդկանց մասին, որոնք մեծացել են իրենց սեփական բնակարաններում, մնացել են միայնակ, թոշակառու են և ուղղակի ի վիճակի չեն լինելու վճարել այն գույքահարկը, որը կսահմանվի։
Բաբկեն Թունյանը ասաց, որ ով ի վիճակի չէ, դա գումարվելու է իրենց բնակարանի արժեքին, և երբ բնակարանը վաճառվի, չվճարված հարկը կմուծվի այդ արժեքից։ Դա նշանակում է, որ բնակարանների գինը ավտոմատ ընկնում է։
Բացի այդ, բարձրանալու է բնակարանների վարձակալության գինը, որովհետև վարձակալելու փողը տանտերը վերցնելու է վարձակալից։ Այսինքն՝ այս օրենքը սոցիալական շատ ծանր ենթատեքստ ունենալու հետ մեկտեղ, ունի նաև շուկայի վրա ազդելու պոտենցիալ։
Ես իհարկե ընդունում եմ, որ եթե բնակարանների 50 տոկոսից ավելին վճարում է ծիծաղելի գույքահարկ, պետք է այդ հարցը ինչ-որ կերպ լուծել, բայց չպետք է դա լուծել այն մարդկանց հաշվին, որոնք ի վիճակի չեն լինելու դա անել։
Բաբկեն Թունյանը այլ հաշվարկներ ուներ, բայց իմ հաշվարկով՝ իմ գույքահարկը ավելանալու է 20 անգամ։ Գուցե՝ 18։ Իհարկե, քանի դեռ ես ի վիճակի եմ աշխատել ու մտածել, այդ գույքահարկը կվճարեմ, ես միայնակ չեմ։ Վատ ապրողները շատ ավելի շատ են։ Եթե գույքահարկը ավելանա այնպես, ինչպես նախատեսում է օրենքը, ես ստիպված կլինեմ Հայաստանում վճարել իմ՝ Անգլիայում վճարած գույքահարկի 2/3-րդի չափով։ Բայց Անգլիայում ստացած իմ աշխատավարձը անհամեմատ ավելի բարձր էր, քան Հայաստանում ստացած աշխատավարձը։ Ավելին, սնունդը մոտավորապես նույն արժեքն է, ինչ Հայաստանում, իսկ հագուստը՝ ավելի էժան, քան Հայաստանում։
Նրանք բերում են Մեծ Բրիտանիայի օրինակը, բայց ես իմ սեփական կաշվի վրա գիտեմ՝ այդ օրինակը չի աշխատում։ Ցանկանալով լուծել գույքահարկ չվճարողների այն 50 տոկոսի հարցը՝ առաջացնում են մեկ այլ՝ սոցիալական խնդիր։
– Այսինքն՝ ակամա հայտնվում եք սոցիալապես խնդրահարույց վիճակո՞ւմ։
– Իրականում ես չեմ խնդիրը, ես ասում եմ՝ ինչքան կարողանում եմ աշխատել, քանի ուղեղս աշխատում է, ես կվճարեմ իմ գույքահարկը։ Ծայրահեղ դեպքում կթողնեմ կգնամ Լոնդոն։ Ես այնտեղ ապրելու տեղ ունեմ։
Խնդիրը ես չեմ, խնդիրն այն թոշակառուներն են, այն մարդիկ, որոնք ի վիճակի չեն լինելու դա վճարել։ Ես շատ հեռու եմ այն ցինիկ մոտեցումից, որ այս օրերին շատ են հնչեցնում՝ չեն կարողանում վճարել, թող ծախեն, գնան ուրիշ տեղ ապրեն։ Մենք որպես սոցիալական պետություն և հասարակություն, որը ձգտում է ունենալ սոցիալական պետություն, իրավունք չունենք նման արգումենտ առաջ բերելու։
– Պարո՛ն Գրիգորյան, դուք մասնակցել էիք «բնիկների» ֆեյսբուքյան ֆլեշմոբին, և այդ պատճառով եմ ձեր մասով հարցը տալիս։
– Ոչ մի խնդիր։ Ինձ թվում է, որ նաև իմ օրինակը շատ խոսուն կարող է լինել, բայց խոսուն կարող է լինել այն տեսանկյունից, երբ փորձում ենք մեզ համեմատել Մեծ Բրիտանիայի հետ։ Մենք կարող ենք մեզ համեմատել Մոլդովայի, Ղրղզստանի հետ, այսինքն՝ հետխորհրդային ոչ այնքան հարուստ կամ, ավելի պարզ ասած՝ աղքատ երկրների հետ։ Մեծ Բրիտանիան մեզանից բավականին հեռու է բոլոր տեսանկյուններից։ Ես 11 տարի այնտեղ եմ ապրել և այդ երկրի էությունը շատ ավելի լավ գիտեմ։
– Հայտնի ֆլեշմոբից հետո մասնակիցների հասցեին նաև քննադատություններ հնչեցին, և հնչում էին հարցադրումներ՝ ինչո՞ւ այդպես ստացվեց, որ երբ վտանգը հասավ ձեր գրպանին, սկսեցիք բողոքել, իսկ երբ Երևանի կենտրոնի բնակիչներին տներից վտարում էին, լուռ էիք։ Նույնը Կոնդի, Արամի փողոցի մասին, երբ հին Երեւանը վերանում էր։
– Այդ քննադատների զգալի մասին ես այնտեղ չեմ տեսել։ Շատ անհետաքրքիր է ինձ դրանում մեղադրել։ Ում ուզում է՝ թող մեղադրեն, բայց ինձ դրանում մեղադրելը անիմաստ է։ Բոլորը գիտեն, որ ես առաջին շարքերում էի։ Շատ անգամ Աֆրիկյանների տունը բերում են որպես Երևանի համար պայքարողի օրինակ։
Այդ օրինակ բերողների 800 տոկոսին ես այնտեղ չեմ տեսել։ Ես դա գնահատում եմ որպես մեր քաղտեխնոլոգների մեծ հաղթանակ, որոնք ուզենալով շեղել մարդկանց ուշադրությունը բուն խնդրից, բուն հարցից՝ մեջբերում են այ այսպիսի տեխնոլոգիական էլեմենտներ, որոնք աշխատեցին։ Ապրեն նրանք։
– Ներողություն եմ խնդրում, բայց այս քննարկումների ընթացքում շատերի մեջ այսպիսի տպավորություն էր՝ երբ անձը սեփական գրպանին սպառնացող վտանգ է տեսնում, սկսում է բողոքել։
– Ես ինչպե՞ս մեկնաբանեմ ինչ-որ անձանց հայտարարությունները, մեղադրանքները, թե երբ իմ կամ Հրանտ Թոխատյանի գրպանին կպնում են, սկսում ենք ձայն հանել։ Է, թող ասեն, ինչ ուզում են թող քննարկեն։
Եթե այդ քննադատների խոսքի իմաստը դա է, օքեյ, ես էլ ձայն չեմ հանի, եթե խոսքի իմաստն այն է, որ ես վատ մարդ եմ, օքեյ, ես վատ մարդ եմ։ Էլ ի՞նչ կարող եմ ասել։
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
