«Մեդիալաբի» հարցազրույցը միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանի հետ
– Պարո՛ն Սարգսյան, մենք տեսանք՝ ինչպես ամերիկահայությունը բողոքի քայլերթ կազմակերպեց ընդդեմ թուրք-ադրբեջանական ագրեսիայի, տեղի ունեցավ հզոր ակցիա։ Ի՞նչ էր դա նշանակում, ըստ ձեզ։
– Բնականաբար, ինչպես բոլոր հայերը աշխարհում, նաև լոսանջելեսահայությունը բողոքի ձայն էր բարձրացնում Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիայի դեմ և կոչ էր անում ԱՄՆ իշխանություններին՝ թե՛ կենտրոնական, թե՛ տեղական և թե՛ դաշնային մակարդակում, որպեսզի բոլորը համապատասխան հայտարարություններ անեն՝ քննադատելով Թուրքիայի և Ադրբեջանի ագրեսիվ գործողությունները։
– Մինչ այդ ակցիան, կոնգրեսականների մասնակցությամբ ևս եղան միջոցառումներ, քննադատական հայտարարություններ, սակայն մենք տեսնում ենք, որ ԱՄՆ-ի, այսպես կոչված, ամենակարևոր մարդը դրան անհաղորդ է։ Ինչո՞ւ է այդպես։
– Եթե ամենակարևոր մարդ ասելով նկատի ունեք Դոնալդ Թրամփին, ապա նա, իհարկե, հիմա զբաղված է կորոնավիրուսից հետո բացառապես իր առողջության վերականգնմամբ և ընտրություններով, հետևաբար ես նրանից որևէ ակնկալիք չունեմ։
Միաժամանակ Կոնգրեսի տարբեր անդամներ, Սենատի տարբեր սենատորներ հանդես են եկել քննադատական հայտարարություններով, և չի բացառվում, որ պատժամիջոցների փաթեթ նախաձեռնվի ու բանաձև ընդունվի, որը քննադատելու է Ադրբեջանի և Թուրքիայի ագրեսիան։
Սա նույնպես մեր ակտիվ քայլերի ու գործողությունների արդյունքում ձևավորված քաղաքական իրավիճակ է, որին չեն կարող չարձագանքել գոնե Կալիֆոռնիայի ու հայաշատ այլ նահանգներից ընտրված պաշտոնյաները։
– Նման բանաձևի հնարավորությունը ռեա՞լ է։
– Այո՛, ռեալ է, որովհետև նախաձեռնություն կա կոնգրեսականների կողմից, նախաձեռնության մեջ դրվել է, արդեն որոշ կոնգրեսականներ միացել են այդ նախաձեռնությանը։ Թե որքան ակտիվ կգնա առաջ այս բանաձևը, այս պահին դժվար է ասել՝ պայմանավորված մի շարք հանգամանքներով։ Համենայնդեպս, բանաձև արդեն շրջանառության մեջ կա։
– Պարո՛ն Սարգսյան, կար տեսակետ, որ Թրամփի վրա այս պահին այսպես ասած ազդելու միակ գործիքը կարող է լինել պայմանը՝ ճնշում Թուրքիայի վրա՝ ընտրական ձայնի դիմաց։ Դուք ի՞նչ եք կարծում՝ կաշխատի՞ նման պայմանը։
– Կալիֆոռնիան մշտապես քվեարկել է դեմոկրատների օգտին, և Կալիֆոռնիան համարվում է դեմոկրատ նահանգ։ Հաշվի առնելով Միացյալ Նահանգների ընտրական համակարգի առանձնահատկությունները, ես չեմ կարծում, որ Կալիֆոռնիայի հայկական ձայները առանձնապես հետաքրքիր են Թրամփին, որովհետև, ինչպես արդեն նշեցի, միլիոնավոր կալիֆոռնիացիներ նախագահական ընտրություններում մշտապես ձայնը տալիս են դեմոկրատ թեկնածուին։
Այնպես որ, չեմ կարծում, թե այդ նահանգի հայերի ձայները առանձնապես անհրաժեշտ են Թրամփին։ Եթե լիներ երկու դեմոկրատ թեկնածուների միջև մղվող պայքար, բնականաբար, բոլորի համար հայերի ձայնը չափազանց կարևոր կլիներ։
– Ինչո՞ւ այնպես ստացվեց, որ Թրամփին չհետաքրքրեց մեր տարածաշրջանը, և մենք տեսնում ենք, որ ազդեցիկ գործոն է մնում ռուսական ազդեցությունը։
– Այստեղ Թրամփի խնդիրը չէ, վերջին տասնամյակներում այդ խնդիրը կա՝ Օբամայի, Բուշի նախագահության տարիներին էլ նման իրավիճակ կար։ Վերջին տարիներին ամերիկյան վարչակազմի ուշադրությունն առավելապես ուղղված է եղել դեպի արաբական աշխարհ, Մերձավոր Արևելք, Աֆղանստան, Իրաք և այլն։
Այս տարածաշրջանում առանձնապես լրջագույն շահեր չեն ունեցել, որպեսզի սպասարկեն։ Չնայած այս տարածաշրջանում Իրանը մեծ գործոն է, բայց այս տարածաշրջանի միջոցով Իրանին հակազդելու հնարավորություն չունեն։ Այս է պատճառը, որ վերջին տասնամյակում Հարավային Կովկասում ամերիկյան քաղաքականությունը այդքան էլ ակտիվ չի եղել։
Ըստ էության, ամերիկացիները կարծես համակերպվել են այն մտքի հետ, որ այս տարածաշրջանում ազդեցություն տարածելու հնարավորություն չունեն, որովհետև ամենալուրջ ազդեցությունը այստեղ ունի Ռուսաստանի Դաշնությունը։
– Դուք ասում եք՝ ԱՄՆ-ն հետաքրքրված չէ այս տարածաշրջանով…
– Չեմ ասում՝ հետաքրքրված չէ։ Այլ ուղղակի մինիմիզացված են նրա հետաքրքրությունները։
– Լավ, չե՞ք կարծում, որ ահաբեկչության դեմ պայքարի գործոնը կարող էր ազդեցիկ ու նաև բավարար լինել, որպեսզի ԱՄՆ իշխանությունները ներգրավվեին այդ պայքարի մեջ ու ճնշեին Թուրքիային, ինչպես նաև Ադրբեջանին։
– Իհարկե կարող էր, բայց դա նաև պետք է մեր հետևողական աշխատանքը լիներ, պետք է պատերազմի առաջին օրվանից ակտիվ աշխատեինք այդ ուղղությամբ, այդ թվում՝ ԱՄՆ մեր գործընկերների հետ։ Չնայած՝ առաջին հերթին՝ Ռուսաստանի մեր դաշնակիցների հետ։
Ես չգիտեմ՝ հակաահաբեկչության տեսանկյունից այդպիսի աշխատանք տարվո՞ւմ է, թե՞ ոչ, բայց հակաահաբեկչական գործունեություն մեր երկիրը պետք է ծավալեր ոչ թե այսօր, այլ շատ ավելի վաղ։
Մենք այդ առումով շատ բաց թողնված ժամանակ ունենք։ Հույս ունեմ՝ առաջիկայում Հայաստանը նաև ահաբեկչության դեմ պայքարի ակտիվ մասնակիցը կլինի, ինչու ոչ, նաև՝ նախաձեռնող։
– Ինչպե՞ս եք պատկերացնում ակտիվ մասնակցությունը։
– Հակաահաբեկչական կոալիցիայի շրջանակներում համագործակցության խորացում, Հայաստանում հակաահաբեկչական կենտրոնի ստեղծում, լուրջ հարաբերությունների հիմնում, միջազգային տեղեկատվության հոսքերի մոնիթորինգ, միջազգային առանձին հակաահաբեկչական կառույցների հետ խոր համագործակցություն, տեխնիկական և տեղեկատվական պրոցեսների փոխանակում և այլն։
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
