«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքական գործիչ, «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության նախագահ Սուրեն Սուրենյանցը
– Պարո՛ն Սուրենյանց, Հայաստանի նախկին նախագահ Սերժ Սարգսյանը երեկ հարցազրույց է տվել և ասել, որ ինքը իշխանությունը փոխանցել է Կարեն Կարապետյանին և ոչ թե գործող վարչապետին: Ի՞նչ եք կարծում՝ այդ հայտարարության մեջ ճշմարտություն կա՞ր:
– Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցը ամբողջության մեջ հակասական էր: Ինձ, օրինակ՝ նրա հարցազրույցի ներքաղաքական ասպեկտները քիչ են հետաքրքրել: Բայց մեկ դիտարկում կուզեի անել. նա, ըստ էության, պատասխանատվությունը բարդեց Կարեն Կարապետյանի վրա, որովհետև հասկացրեց, որ իշխանության մի սեգմենտ ևս՝ Կարեն Կարապետյանի գլխավորությամբ, դերակատարում է ունեցել իր հրաժարականի հարցում, և նա իշխանությունը թողել է Կարեն Կարապետյանին:
Ինչո՛ւ և ինչպե՛ս այդ իշխանությունը հայտնվեց Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքին. Սերժ Սարգսյանը գերադասեց այդ մասին չխոսել:
Թերևս՝ նա միտումնավոր գնաց այդ քայլին, որովհետև, կարծում եմ՝ հռետորական հարցադրումների միջոցով նա հարցը բաց թողեց: Օրինակ՝ նա ասում էր, որ իր համար անհասկանալի էր, թե ինչպես հրապարակը դարձավ մարդաշատ, շարժումն այդպես ծավալվեց և այլն:
Իմ կարծիքով՝ Սերժ Սարգսյանը հասկացնում էր, որ իշխանության, համակարգի ներսում եղել են սեգմենտներ, որոնք, մեղմ ասած, օգնել են հեղափոխության գեներացմանը:
– Փաշինյանի՝ իր պրոյեկտը լինելու մասին շատ շրջանառվող խոսակցություններին էլ արձագանքեց Սարգսյանը՝ ասելով, որ ինքն իր թշնամուն չէր ցանկանա նման պրոյեկտ…
– Գիտեք, ես քաղաքական գործիչ եմ, որը միշտ դավադրապաշտական տեսություններին դեմ է եղել: Հակված չեմ այս մարդուն համարել մյուսի պրոյեկտը: Ընդհակառակը, երեկ Սերժ Սարգսյանը այլ շեշտադրում է արել:
Նա, փաստորեն, ասում էր, որ կարգավորման գործընթացը շատ մոտ էր, և 2018-ի ապրիլ-մայիսյան իրադարձությունները վիժեցրին ղարաբաղյան խաղաղ կարգավորումը:
Եթե ուշադիր դիտենք Սերժ Սարգսյանի հարցազրույցը ամբողջության մեջ, նա, փաստորեն, ակնարկում էր, որ թե՛ արտաքին աշխարհում, թե՛ ներսում եղել են ուժեր, որոնք, ըստ էության, այդ գործընթացի միջոցով տապալել են կարգավորումը:
– Ի՞նչ եք կարծում, նրա նախագահության տասը տարիները արդյոք բավարար ժամկետ չէի՞ն ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման համար:
– Ես չեմ ուզում կասկածի տակ դնել Սերժ Սարգսյանի հայտարարության օբյեկտիվությունը: Բայց այս պարագայում իմ մեջ մի քանի օբյեկտիվ հարցեր են առաջանում.
եթե Սերժ Սարգսյանը իսկապես չի ընդունում «ոչմիթիզականությունը», այդ պարագայում ինչպե՞ս է բացատրում իր մասնակցությունը 1997 թվականի պետական հեղաշրջմանը, երբ նա այլոց հետ միասին նպաստեց Տեր-Պետրոսյանի հրաժարականին և խաղաղության գործընթացի տապալմանը:
Ինչպե՞ս բացատրել այն, որ Սերժ Սարգսյանի թիմակիցները 2008-ին Լևոն Տեր- Պետրոսյանին, երբ վերջինս նախագահական ընտրություններում հայտ էր ներկայացրել, մեղադրում էին «քիրվայության» մեջ:
Ինչպես դուք նշեցիք, ինչո՞ւ տասը տարին չէր բավականացրել խաղաղ կարգավորման համար, և դրան հասնելու համար արդյո՞ք անպայման վարչապետություն էր պետք։
Արդյոք Սերժ Սարգսյանն անկե՞ղծ է, թե՞ դարձյալ իշխանության վերարտադրության հարցի համատեքստում շահարկում է ղարաբաղյան խնդիրը։
Ինչո՞ւ այդ դեպքում Սերժ Սարգսյանը երկրում չէր ստեղծել կառավարման այնպիսի համակարգ, որը չլիներ կոռումպացված, ունենար ուժեղ քաղաքական բաղադրիչ ու կարողանար սպասարկել խաղաղության օրակարգը։
Եվ, վերջապես, եթե Սերժ Սարգսյանը առավելապաշտ չէ և ոչմիթիզական չէ, ինչու էին իր թիմակիցները մինչև պատերազմի մեկնարկը Փաշինյանի ղարաբաղյան քաղաքականությունը քննարկում «ոչմիթիզականության» դիրքերից։
Իմ այս բոլոր հարցադրումները հռետորական չեն, և Սերժ Սարգսյանը պետք է դրանց պատասխանի, որպեսզի նրա երեկվա բավականին ռացիոնալ խոսքը համարժեք ընկալվի հասարակության շրջանում։
– Պարո՛ն Սուրենյանց, այդուհանդերձ, ըստ ձեզ, ինչո՞ւ «ոչմիթիզականությունը» այս փուլում բարձրացվեց, ինչո՞ւ ավելի վաղ չէր խոսվում այդ մասին։
– Գիտեք, պատերազմից հետո քաղաքական դաշտը, եթե համակարգչային լեզվով ասենք, ենթարկվել է ֆորմատի, որը ստիպել է, որ բոլոր դերակատարները դուրս գան ստվերից ու հրապարակային խոսք ասեն։ Եթե նկատել եք, երկրորդ նախագահն է խոսում, երեկ Սերժ Սարգսյանը խոսեց։
Այսինքն՝ սա, ըստ էության, որոշ իմաստով նաև բացառիկ դեպք է Հայաստանի համար, որովհետև մենք գիտենք, որ մեզ մոտ նախկին նախագահները, որպես կանոն, հրապարակային խոսքից հրաժարվել են։ Կամ փորձել են ստվերից ուղղորդել ինչ-որ գործընթացներ։
Հիմա պատերազմը այնպիսի ցնցում է, որ քաղաքական դաշտում որոշ տրանսֆորմացիաներ են առաջանում, ինչը խոսելու անհրաժեշտություն է առաջացրել։
Բացի այդ, պարտությունը պատասխանատվության բավականին մեծ դաշտ է ենթադրում, որը չի սահմանափակվելու, բնականաբար, միայն Նիկոլ Փաշինյանով և գործող իշխանությամբ, և նախորդ 20-30 տարիների յուրաքանչյուր դերակատար փորձում է իր խմբագրումներն ու ճշտումներն անել։
Պետք է նաև նկատի ունենալ, որ Հայաստանում քաղաքական թեժ հակադրություն է, որը չի անցնում միայն ընդդիմություն-իշխանություն սահմանով, նաև հին համակարգի ներսում տարբեր սեգմենտների միջև պայքար կա։
Այս համատեքստում նաև պետք է դիտել Սերժ Սարգսյանի ու մյուսների ակտիվությունը, մանավանդ որ Ղարաբաղի թեման այս քաղաքական պայքարի առանցքային թեմաներից մեկն է եղել միշտ։
– Ձեր կարծիքով՝ Սերժ Սարգսյանի այդ հայտարարությունները ի վերջո կարելի՞ է դիտարկել նրա վերադարձի նախանշան։
– Ո՛չ, ո՛չ։ Բայց հարցազրույցի երկրորդ մասն էլ կա, տեսնենք՝ ինչ է ասելու։ Բայց առաջին մասից ես տպավորություն ստացա, որ ավելի շատ խոսում էր անցած իրողություններից, բաց թողնված հնարավորություններից, բայց ես չտեսա ապագայի օրակարգ ձևավորելու միտում։
Գուցե նա այդպիսի ցանկություն ունի։ Տեսեք, օրինակ՝ Քոչարյանն իր հարցազրույցում միանշանակ խաղադրույք էր կատարում հնարավոր ընտրությունների վրա։ Բայց Սերժ Սարգսյանի խոսքում ես նման ակնարկներ չտեսա, նույնիսկ «ՀՀԿ» բառը չհիշատակվեց ողջ հարցազրույցի ընթացքում։
– Բայց, կարծես, քաղաքական գործընթացներին մասնակից է, հրապարակում կանգնած ուժերի կողքին է…
– Այո՛, Հանրապետական կուսակցությունը Հայրենիքի փրկության շարժման մաս է կազմում, բայց, անկեղծ ասած, ես տպավորություն չունեմ, որ ՀՀԿ-ն իրատեսական է համարում իր վերադարձը իշխանության։
Այս պահին։ Այլ բան, որ Սերժ Սարգսյանը նոր հարցազրույցների շարքով խթանի ՀՀԿ-ի ռեբրենդինգի պրոցեսը։ Այսինքն՝ ՀՀԿ-ի նորացմանը կամ թարմացմանը, ինչը արդեն բավական լուրջ գործընթաց կարող է համարվել։
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
