«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակի» ղեկավար, իրավապաշտպան Արթուր Սաքունցը:
-Պարոն Սաքունց, մենք ականտես եղանք ընդդիմադիր գործիչ Ժիրայր Սեֆիլյանի հերթական ձերբակալությանը: Ի՞նչ է սա նշանակում այս փուլում և որքանո՞վ են հիմնավոր դեպքի վերաբերյալ պաշտոնական տեղեկությունները:
-Ակնհայտ ու միանշանակ դա քաղաքական հետապնդում է Ժիրայր Սեֆիլյանի նկատմամբ, որը խստորեն դատապարտում եմ: Հերթական անգամ Ժիրայրի նկատմամբ տեղի ունեցավ այս հրապարակավ ճնշումն ու հետապնդումը, և ես Սեֆիլյանին քաղաքական բանտարկյալ եմ համարում: Իսկ ինչո՞ւ, որովհետև առայժմ միայն պաշտոնական տեղեկությունների վերլուծությունը հիմք է տալիս նման եզրակացություն կազմելու: Նույնիսկ, եթե վերանանք այն քաղաքական կոնտեքստից, որում հիմա մենք գտնվում ենք, ապա մի քանի ուշագրավ փաստերի վրա կուզեի ուշադրություն հրավիրել:
Առաջինը, խոսվում է դեռևս այս տարվա մայիսի 20-ին Ծիծեռնակաբերդի մոտ տեղի ունեցած ինչ-որ ավտոտրանսպորտային պատահարի մասին, որի հետ կապված մեքենայում հայտնաբերել են զենք ու զինամթերք:
Ես վստահեցնում եմ, որ ոչ ոստիկանության, ոչ Քննչական կոմիտեի պաշտոնական, ոչ էլ այլ կայքերում չկա որևէ տեղեկատվություն այն մասին, որ մայիսի 20-ին տեղի է ունեցել ճանապարհատրանսպորտային պատահար, չկա նաև տեղեկություն այն մասին, որ վթարված մեքենայում հայտնաբերվել է զենք-զինամթերք:
Բոլոր փնտրտուքները՝ գտնելու որևէ տեղեկատություն պաշտոնական կայքերում, չկա: Առնվազն ավտովթերի վերաբերյալ պետք է լիներ հաղորդագրություն, նաև տեղեկություն պետք է լիներ այն անձանց մասին, որոնք վթարվել են կամ որոնց մոտից առգրավել են այդ զենք-զինամթերքը: Երկրորդ փաստն այն է, որ փաստորեն մեկ ամիս հետո այդ ավտովթարի ժամանակ իբր թե հայտնաբերված զենք-զինամթերքի հետ առնչության հիմքով խուզարկություն են իրականացնում Ժիրայր Սեֆիլյանի բնակարանում:
Եթե զենք-զինամթերքի հետ է կապված, ապա Սեֆիլյանի բնակարանում պետք է փնտրեն զենք, բայց ինքնին արդեն իսկ աբսուրդ է, որ մարդը, որ հրապարակային գործիչ է, ոչ թե իշխանության հովանավորյալ անձ, որ նա իր տանը զենք կպահի:
Ավելի ճիշտ հենց այդ խուզարկության հանգամանքը հանդիսանում է այդ քաղաքական հետապնդման ու ճնշման տրամաբանական շարունակությունը: Ես առավել քան հիմնավոր կասկածներ ունեմ, որ այդ ամենը սադրանք է, մտացածին են այդ ավտովթարն ու զենքը, հակառակ պարագայում հստակ անուններ ու տվյալներ կհնչեցվեին, կամ կլիներ որևէ տեղեկատվություն:
Մյուս հանգամանքն այն է, որ փաստաբանին թույլ չտվեցին մուտք գործել Ժիրայր Սեֆիլյանի բնակարան ու իրավական աջակցություն ցույց տալ նրա կնոջը: Այն անհեթեթ պատճառաբանությունը, որ դրվեց խուզարկության սկզբից, թե՝ փաստաբանը ուշացել է, հետևաբար չի կարող մասնակցել, դա իրավական տեսանկյունից առավել քան անգրագիտություն է, որովհետև մարդը ցանկացած պահի կարող է ունենալ փաստաբան՝ թե բերման ենթարկելու հենց սիզբից, թե խուզարկության, թե կալանավորման ընթացքում, թե դատաքննության ընթացքում:
Այս իրավական պաշտպանությունից զրկելը նույնպես հանդիսանում է այդ քաղաքական հետապնդման փաստը:
Այսինքն՝ Ժիրայր Սեֆիլյանի նկատմամբ այս ամբողջ ձերբակալությունը և հավանական է նաև հետագա կալանավորում թատրոնն ընդամենը մեկ նպատակ է հետապնդում՝ նախ ճնշում գործադրել Սեֆիլյանի, այնուհետև նաև նրա գործըկերների կատմամբ:
–Ինչո՞ւ հենց այս փուլում տեղի ունեցավ Սեֆիլյանի ձերբակալությունը:
-Ուղղակիորեն սա հաջորդեց Ընտրական նոր օրենսգրքի շուրջ, այսպես կոչված, կոնսենսուսի մասին հայտարարությանը, այսինքն՝ երբ այլևս որևէ անհանգստացնող գործոն իշխանությունը չուներ: Այսինքն՝ իրենք այս պահին մտահոգված չեն այնպիսի գործաշոններով, որոնք կազդեին կամ ստվեր կնետեին իրենց լեգիտիմությունն ապահովող այդ գործընթացի վրա:
Երկրորդ հանգմանաքն, իհարկե, Ղարաբաղյան խնդրի և ապրիլյան պատերազմական գործողությունների հետ կապված Հիմնադիր խորհրդարանի քննադատական վերաբերմունքն է, որն ըստ էության այս պատերազմական գործողությունների հետ կապված գործընթացներում ունի շատ համախոհներ: Իսկ իշխանությունը մտահոգվում է այն դեպքերում, երբ իր դիմաց տեսնում է մտահոգված ուժի առկայությունը, որի հետ խոսելիս չունի որևիցե փաստարկ, այլ միայն լռեցնելու ուղղությամբ քայլն է մնում, հանձինս այդ ապօրինության, որն արվեց:
Այսինքն՝ Ժիրայր Սեֆիլյանը ոչ միայն քաղաքական բանտարկյալ է, այլ նաև իշխանությունների ձեռքին քաղաքական պատանդ է: Թե ինչպես կընթանան իրադարձությունները, կապված է Հիմնադիր խորհրդարանի անմիջական համախոհների ու գործընկերների պահվածքից: Երկրորդ, հանրային դիրքորոշումն ու վերաբերմունքն էլ նշանակություն ունեն:
Ես գտնում եմ, որ բացարձակ որևէ փաստ ու հիմք չկա, որպեսզի Ժիրայր Սեֆիլյանին որևէ բանում մեղադրեն, որովհետև նա ոչ մի անգամ զենքով իշխանությունը վերցնելու մտադրության մասին չի էլ հայտնել և այդ ուղղությամբ չի գործել:
Իսկ այն հարցադրումը, թե արդյոք դա կապվա՞ծ է Սանկտ-Պետերբուրգի հանդիպման հետ, անկեղծ ասած, ես Սանկտ-Պետերբուրգի դերը չեմ կարևորում, որովհետև խնդիրն այնտեղ չի լուծվում:
Միայն կա Վիեննայի հանդիպումը, և խնդրի լուծման կենտրոնները գտնվում են Վաշինգտոնում ու Բրյուսելում:
Այնպես որ, Սանկտ-Պետերբուրգյան հանդիպումն այն հանգուցային կետը չէր կարող դառնալ, որի հետ կապված նման քայլերի կգնային:
Սա ավելի շատ կապված է իշխանության՝ ներքաղաքական դաշտում հսկողությունը հետագայում իր ձեռքը վերցնելու նպատակի հետ: Առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում նրանք պետք է պատրաստվեն ապագա պառլամենտական ընտրություններին: Քաղաքական կոնսենսուսի հարցով իշխանության տեսանկյունից հարցը համարվում է լուծված: Մնում են անվերահսկելի մի քանի ուժեր, բայց առավել քան հետևողական ուժը Հիմնադիր խորհրդարանն է: Եվ ըստ էության նրա չեզոքացմամբ իշխանությունն իրեն ավելի ապահով կզգա, որպեսզի անխափան ու անարգել կարողանա իր քաղաքական ծրագրերն իրականացնել:
–Նաև տեղեկություններ կան, որ Սեֆիլյանը մտադիր էր զենք հավաքել, գնալ Արցախի կորցրած տարածքները հետ բերելու գործողություն իրականացնել: Որքանո՞վ այս ձերբակալությունը կարող է դրա հետ կապված լինել։
-Իհարկե, եթե այդպես նայենք, նաև պետք է մեղադրանք առաջադրել հենց Սերժ Սարգսյանին: Սերժ Սարգսյանն իր հայտնի հայտարարության մեջ ասաց՝ ով ուզում է, թող գնա գրավի:
Այսինքն՝ Սերժ Սարգսյանը հստակ ասաց, որ՝ այդ հողերը կարող եք գրավել, եթե ուզում եք: Իսկ տարածքների հետ կապված հարցերը հաստատ խաղաղ ձևով չեն լուծվում: Այնպես որ, հարցը ռազմական ճանապարհով լուծելու առաջին հրահրողը և առաջին կոչ անողը Սերժ Սարգսյանն է: Երկրորդը, երբ Ժիրայր Սեֆիլյանը կոչ էր արել, որ հավաքագրվեն մարդիկ, ովքեր ցանկանում են հողերը հետ բերեն, նա չի ասել՝ զենք էլ վերցրեք: Նա ընդամենը մարդկանց հավաքագրման մասին էր խոսում, իսկ զենքը պետք է տար իշխանությունը: Սա էր ամբողջ տեղեկությունը: Իսկ նրանք պետք է այնպիսի գործողություն իրականացնեին, որի լեգիտմիությունը տվել է հենց Սերժ Սարգսյանը: Այնպես որ, այստեղ չկա որևէ հիմք՝ մտածելու, որ պետք է նաև զենք ու զինամթերք հավաքեն՝ գնալու համար: Հիմա Սեֆիլյանը ցույց տվեց, որ կարող է, իշխանությունը վախեցավ, որ կարող է:
Այսինքն՝ իշխանությունը վախեցավ ոչ թե Ժիրայր Սեֆիլյանի՝ տարածքները հետ վերցնելու գործողությունից, այլ վախեցավ այն բանից, որ ահագին համախոհներ է Սեֆիլյանը հավաքում իր շուրջը: Իսկ դա արդեն կարող էր ոչ միայն տարածքը հետ վեցնելուն ուղղվի, այլ նաև քաղաքական լուրջ գործոն դառնալ:
-Իշխանությունները ձեռագիրը՝ այս ձևով հաշվեհարդար տեսնել ընդդիմադիր գործիչների նկատմամբ, մարդու իրավունքները ոտնահարել, կարծես նմանվում է հարևան Ադրբեջանում առկա իրավճակին: Ի՞նչ եք դուք նկատում:
-Մենք արդեն ունենք քաղբանտարկյալներ, այնպես չէ, որ սա առաջին դեպքն է: Այնպես որ, քաղաքական հետապնդման տեսակետից մենք ոչնչով չենք տարբերվում Ալիևի ռեժիմից, բացառությամբ այն դեպքերի, որ մեզ մոտ իրավապաշտպանների, քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչների նկատմամբ դեռևս քրեական հետապնդում ու կալանավորում չկա: Բայց քաղաքական ընդդիմադիրների նկատմամբ հետապնդման ձեռագիրն ակնհայտ նույնն է: Ի դեպ, ասեմ, որ դա ոչ միայն ալիևյան, այլ հենց պուտինյան ռեժիմի նման է: Նույնը կարող ենք նկատել նաև Թուրքիայում: Այսինքն, ցավոք սրտի, տարածաշրջանում և տարածաշրջանին հարակից երկրներում վխտում է բռնապետությունը, որը բավական մեծ վտանգ է ներկայացնում տարածաշրջանում բնակվող մարդկանց համար: Այսինքն, մենք տեսնում ենք, որ գտնվում ենք խիստ անբարենպաստ վիճակում: Եվ այս պարագայում, երբ ռեժիմներն այդքան անհարգալից ու բռնությամբ են վերաբերվում սեփական երկրի քաղաքացիներին, չեն կարող հարևան երկրների քաղաքացիների նկատմամբ հարգանքով լինել: Եվ այդ բռնապետության դեմ դուրս եկողներն արդեն իսկ որպես վտանգ են դիտարկում այդ բռնապետական ռեժիմների կողմից, և կիրառվում են այդ ապօրինի հետապնդումները, ձերբակալություններն ու կալանավորումը:
Հույս ունեմ, որ Եվրամիության և Արևմտյան երկրների հետ թեկուզ թույլ, բայց գոյություն ունեցող հարաբերությունները կկանխեն դա կամ սթափեցնող ազդեցություն կունենան այդ ռեժիմների վրա:
Էմմա Մանուկյան
MediaLab.am
