Վերջին օրերին տեղի ունեցած զարգացումների ու ոստիկանության գործողությունների վերաբերյալ «Մեդիալաբը» խոսել է «Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի» տնօրեն Ստյոպա Սաֆարյանի հետ:
-Պարոն Սաֆարյան, ի՞նչ է տեղի ունենում այս օրերին, ինչո՞ւ է իշխանությունը նման պահվածք դրսևորում: Երեկ գիշեր ոստիկանության գործողություններն ինչպե՞ս եք գնահատում:
-Ցավոք սրտի, արվեց այն, որը բավականին լուրջ խոչընդոտ է ստեղծում արդեն քաղաքական հանգուցալուծման համար: Նախկինում, ես առիթ ունեցել եմ զգուշացնելու բոլոր կողմերին, որ պետք չէ քայլեր արվեն, որոնք կարող են ետ դարձի տեղ չթողնել: Եվ ամսի 20-ի միջադեպն, իհարկե, արդեն անմեղ մի բան է թվում սրա դեմ: Սա կարծես թե հավականում է լինել Մարտի 1-ի կրկնություն, պարզապես առանց զոհերի: Բայց իր դաժանությամբ ու վայրագությամբ, որոնք ավելացնում են ատելությունն ու թշնամանքը և կողմերի միջև անվստահությունը, դա արդեն լուրջ հետևանքներ է ունենալու, և այդ միջավայրում դժվար թե այլևս հնարավոր լինի խնդիրը խաղաղ կարգավորել: Ես վախենում եմ նույնիսկ արտաբերել, թե ինչ սցենարներ են հնարավոր, բայց համենայնդեպս սրանից այն կողմ կամ արդեն ժողովուրդը պետք է կապիտիլյացիայի ենթարկի իշխանությանը, կամ իշխանությունը ժողովրդին: Սա բավական վտանագավոր բան է, որն արվեց: Մի կողմ թողնենք անհեռատեսությունը, որ ըստ էության չէր կարելի հայտնվել մի թաղամասում, որտեղ թաղային խուժանը կամ հեղինակությունները թելադրող էին եղել և ընտրությունների ժամանակ, և ընդհանրապես: Սա հարթակի կողմից քաղաքական սխալի ու անհեռատեսության մասին է խոսում, բայց մյուս կողմից ոստիկանների այսպիսի տոտալ գրոհը, առաջին հերթին լրագրողներին թիրախավորելը, խաղաղ ցուցարարների ու Սարի թաղի բնակիչների նկատմամբ վայրագություններն ուղղակի վերին աստիճանի շրջադարձային կետ են դառնում, որից հետո, իհարկե, ռիսկերը շատ ավելի են մեծանում, քան նախկինում էին:
-Ի՞նչ սպասել հետագայում:
-Երկու սցենար կարող է լինել, որ ամենահավանականն է այս պահին: Կամ մի կողմն է մյուսին ոչնչացնում և կապիտուլյացիայի ենթարկում, պարտության մատնում, կամ էլ՝ մյուս կողմը: Ցավոք սրտի, այնպիսի մի զարգացման հեռանկար է, որտեղ հաղթանակ-պարտություն կամ պարտություն-հաղթանակ մոդելն է: Դա այն դեպքում, երբ օրեր առաջ կար շանս՝ թեկուզ և հաղթանակ-հաղթանակ տարբերակով դուրս գալու իրավիճակ: Բայց այժմ, ցավոք, լուծումներն ավելի շատ իմ ասած տիրույթում են:
-Ինչո՞ւ իշխանությունները որոշեցին գնալ այս ճանապարհով:
-Իմ տպավորությունը հետևյալն է: Իշխանությունը, չգիտեմ հիմնավոր, թե անհիմն, վախենում է, որ մարդկանց խմբի մեջ կան մարդիկ, ովքեր ուզում են ճեղքել ոստիկանական շղթան ու միանալ «Սասնա ծռերին»: Ես չգիտեմ, արդյոք այդ խմբի մեջ կան նման մարդիկ: Ոստիկանության այս վայրագություններն ու ահաբեկված վարքագիծն այդ վախերով էր պայմանավորված, թե ոչ, ես չեմ կարող ասել: Համենայնդեպս ոմանք ասում են, որ պարզապես ցանկություն է եղել գնալ այդ բարձունքի տեսանելի վայրից պարզապես ողջունել ու զորակցել խմբի անդամներին:
Եթե պատճառը դա չէր, որ ցուցարարները կարող էին նաև ճեղքել ու մտնել ՊՊԾ գնդի տարածք, երկրորդ բացատրությունն ինձ համար այն է, որ իշխանությանն այս կամ այն կերպ հաջողվեց բժիշկների միջադեպն օգտագործել խմբի դեմ: Հասարակության մեջ վնասվեց նրանց հեղինությունը, որը մինչ այդ շատ ավելի բարձր էր: Այսինքն՝ սա մի տարր է, որն ակնհայտ ազդել է նրանց հեղինակության վրա: Բոլոր հեղինակավոր կառույցները նույնպես կոչ արեցին ազատ արձակել բժիշկներին և այլն: Այսինքն՝ իշխանությանը հավանաբար թվաց, որ իրենք ունեն միջազգային կառույցների աջակցությունն այդ հարցում, նաև հասարակության մեջ տարածված էին որոշակի քննադատություններ ու տարակուսանք բժիշկների պատանդ վերցնելու հարցում, և որոշեցին, այսպես ասած, խնդիրը լուծել՝ մարդկանց մեջ վախեր ներարկելով: Սա էլ կարող է բացատրություն լինել: Թե որ բացատրության հետ իրականում գործ ունենք, դժվար է ասել, բայց համենայնդեպս նկատելի է, որ իշխանությունը որոշում է կայացրել հուժկու հարված հասցնել շարժմանը:
-Հայաստանում մարդու իրավունքների խախտման դեպքերը կարծես ավելի սրվեցին Հայաստանի՝ ԵՏՄ-ին անդամակցելուց հետո: Արդյոք այդպե՞ս է՝ հաշվի առնելով վերջին երկու տարիների ընթցքում կատարված իրադարձությունները:
-Իհարկե, նկատում ենք: Մենք արդեն այս տարիների ընթացքում ունենք բռնության աճ, մենք այս տարիներին արդեն ունեցել ենք լրագրողների նկատմամբ բռնության դեպքերի ավելացում: Այս տարիների ընթացքում մենք ունեցել են նաև մարդու իրավունքների վիճակի վերաբերյալ զեկուցներ, ուզում եմ հիշեցնել նախորդ տարեվերջին հենց մեր ինստիտուտի հրապարակած զեկույցները, իրավապաշտպան կազմակերպությունների հնչեցրած ահազանգերը: Սրանք արդեն բավական աղաղակող էին, միտումներ էին, որոնք գնալով խորանալու էին, հատկապես երբ դրանք զսպող արտաքին ազդակները թուլացել էին՝ ի դեմ Եվրամիության ու եվրոպական կառույցների: Եվ այդ արտաքին գործոնների հաշվեկշռում լուրջ փոփոխություն է կատարվել ի վնաս Արևմտյան աշխարհի, որից գոնե այս կամ այն կերպ զգուշանում էին իշխանությունները: Նախկինում իշխանությունները չեն ցանկացել ռուբիկոնն անցնել, բայց այժմ նկատելի է, որ նրանք այդ սահմանագիծը բավական արագ են անցնում:
Էմմա Մանուկյան
MediaLab.am
