«Սխալ ձևերը վարկաբեկում են լավ գաղափարը». Ռուբեն Բաբայան

«Սխալ ձևերը վարկաբեկում են լավ գաղափարը». Ռուբեն Բաբայան
«Սխալ ձևերը վարկաբեկում են լավ գաղափարը». Ռուբեն Բաբայան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը:

-Պարոն Բաբայան, երբ բանակի համար պետք է եղել համախմբել ու օգնություն ցուցաբերել, հասարակությունը շատ արագ գործել է: Բայց 1000 դրամի նախաձեռնությանը բուռն հակազդեցություն է առաջացրել, ինչո՞ւ:

-Նախ կարծում եմ, որ կարելի էր դա փորձել ձեռնարկել կամավոր, և ցանկացողները կլինեին շատ-շատ: Պարզապես մեխանիզմ էր պետք ձևավորել, թե ինչպես դա անել, որպեսզի համապատասխան հիմնարկի հաշվապահությունն ամեն ամիս կփոխանցեր այդ գումարն առանց որևէ խնդրի: Ես կարծում եմ, որ շատ շատերը կարձագանքեին, մեկը 1000  դրամ կտար, մեկը՝ 500, մյուսն էլ 10 հազար կարող էր տալ: Եթե կար մտավախություն, որ մարդիկ կամվոր չեն արձագանքի դրան, դա որևէ ձևով արդարացված մտավախություն չէր, որովհետև ով-ով, բայց մեր ժողովուրդը ապացուցեց, որ բանակի համար պատրաստ է վերջին շապիկը տալուն: Եթե կար նման մտավախություն, կարծում եմ, կարելի էր մտածված որոշում կայացնել, որ տարբերակում դրվեր, որ 100 հազար և 300 հազար աշխատավարձ ստացողի վճարելիք գումարների չափը մի քիչ իրարից տարբերվեին: Մի խոսքով, կարծում եմ՝ միշտ նախնական նախաձեռնությունների համար լայն քննարկումն ավելի օգտակար է լինում, քան այսպես հապշապ կարգով բերված նախագծերը, որոնք նման արձագանքի պատճառով բացասական տրամադրություն են ստեղծում: Այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ հասարակությունը չի ուզում բանակին օգնել: Իրականում, իհարկե, այդպես չէ: Պատգամավորներից մեկը, բառեր չեմ գտնում ասելու, անգամ փորձեց վիրավորանքներ ուղղել այն մարդկանց, ովքեր փորձեցին կասկածի տակ դնել այս նախաձեռնությունը: Կարծում եմ՝ հերթական անգամ չմտածված նախաձեռնություն է, որը կարող էր շատ գեղեցիկ լինել, շատ օգտակար լինել: Այն պատճառաբանությունները, որոնք բերված են, որ զոհված զինվորների ընտանիքները պետք է միանվագ ստանան մեծ գումար, և ամեն ամիս վճարումներ են լինելու, սա միանշանակ ընդունելի է: Բայց ամեն ինչ ունի իր ճիշտ ձևը: Սխալ ձևերը վարկաբեկում են լավ գաղափարը:

-Հասարակությունը մտավախություն ունի, որ այս նպատակով ստեղծվելիք հիմնադրամի գումարներն էլ նպատակային չեն ծախսվի՝ հաշվի առնելով նախորդ փորձերը:

-Ես կարծում եմ, որ եթե մենք իրականում կարողանանք իրականացնել հասարակական վերահսկողություն, հարգված ու վստահելի մարդիկ մտնեն համապատասխան խորհուրդներ ու վերահսկեն ամեն դրամի ընթացքը և հաշվետվություն տան հասարակությանը, լավ կլինի: Ամեն դրամի համար հաշվետվություն ներկայացնելը շատ կարևոր է, ոչ թե՝ բերեք տվեք մեզ, մենք գիտենք ոնց կանենք: Եթե համաժողովրդական մոտեցում է, ուրեմն համաժողովրդական վերահսկողություն էլ պետք է իրականացվի: Ես հիշում եմ, երբ նոր ստեղծվեց «Հայաստան» հիմնադրամը, ինչպիսի ոգևորությամբ էին մարդիկ գումարներ տալիս: Մեր ընտանիքից մայրս ուներ ադամանդե մատանի, տարավ ու հանձնեց և այլն: Ինչո՞ւ դա հետո քանդվեց, որովհետև վերահսկողությունից դուրս եկավ: Այդ հիմնադրամի գլխին կանգնած մարդիկ մեկ էլ սկսեցին հարստանալ, սա էր պատճառը:
Ես այս նախաձեռնությունը և պատճատը լրիվ ընդունելի եմ համարում, ձևն՝ անընդունելի: Եվ անկախ նրանից, թե ինչ որոշում կկայացվի, սրանք ժողովրդական փողեր են, որոնք պետք է լինեն լրիվ թափանցիկ ու շատ կոնկրետ վերահսկողության տակ:

-Այսօրվա իշխանությունների պարագայում հնարավո՞ր է այդ վերահսկողությունն ու թափանցիկությունն ապահովել:

-Եթե մենք վերահսկողությունը հանձնարարենք իշխանությանը, վտանգը շատ մեծ է, բայց ես խոսում եմ հասարակական վերահսկողության մասին: Եթե մենք խոսում ենք այն մասին, որ բանակը մերն է, ժողովրդինն է, ուրեմն ժողովուրդն էլ պետք է վերահսկի այդ բանակին ուղղվող գումարները: Չէ՞ որ բանակն իշխանությանը չէ, մեր բոլորինս է, բանակն իմ և ձեր տունն է պաշտպանում, ես եմ պահում այդ բանակն իմ հարկերով, ուրեմն ես իրավունք ունեմ վերահսկել նաև յուրաքանչյուր լուման, որը գնում է դեպի բանակի ծրագրերը:

-Բանակը ժողովրդինն է, բայց բանակի փողերով հարստանում են գեներալները: Մարդկանց մոտ դեռևս ապրիլյան պատերազմից հետո արդարացի պահանջ է ձևավորվել՝ թող թալանած գումարները հետ տան բանակին: Այս պահանջին ո՞նց եք վերաբերվում:

-Ես մեկը մյուսի հետ չեմ ուզում կապել: Նրանք, ովքեր թալանել են, պետք է նստեն բանտում, սրանք տարբեր հարցեր են: Նա, ով թալանել է երկիրը, ով թալանել է իր ժողովրդին, հանցագործ է, նա չի կարող լինել բարեգործ: Ես խոսում եմ ժողովրդի կողմից բանակ պահելու և յուրաքաչյուր լուման վերահսկելու մասին: Սրանք տարբեր բաներ են:

-Այո, նախկինում էլ ժողովուրդը կուզեր վերահսկել, բայց փաստացի ունենք մի վիճակ, որ թալանել են բանակը: Այստեղից էլ գալիս է անվստահությունը:

-Թալանած անձը պետք է ենթարկվի քրեական պատասխանատվության: Այդ ինչպե՞ս է եղել, որ կառուցել ես նման դղյակներ՝ չզբաղվելով բիզնեսով և պարզապես պետական պաշտոնյա լինելով: Սա ուրիշ հարց է: Երկրորդը, չէ՞ որ այդ գումարը, որի մասին խոսում ենք, ուղղված չէ ռազմական տեխնիկա ձեռք բերելու համար: Այսինքն՝ գաղտնիություն չի ենթադրում, ունի սոցիալական ուղղվածություն: Իսկ սոցիալական ուղղվածություն ունենալով հանդերձ այն պարտադիր պետք է ենթարկվի հասարակության վերահսկողությանը: Ես միակ ճանապարհը սա եմ տեսնում, որ հասարակությունը կարողանա սկզբից մինչև վերջ վերահսկել: Եթե մենք այս հոսքը զրկենք հասարակական վերահսկողությունից, հաստատ կլինեն չարաշահումներ:

էմմա Մանուկյան

MediaLab.am