«Այս 28 տարվա ընթացքում, եթե մժեղներն էլ վերցնեին այդ գործն իրենց վրա, կանեին այն, ինչ արեցին իշխանությունները». Վահան Թումասյան

«Այս 28 տարվա ընթացքում, եթե մժեղներն էլ վերցնեին այդ գործն իրենց վրա, կանեին այն, ինչ արեցին իշխանությունները». Վահան Թումասյան
«Այս 28 տարվա ընթացքում, եթե մժեղներն էլ վերցնեին այդ գործն իրենց վրա, կանեին այն, ինչ արեցին իշխանությունները». Վահան Թումասյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է «Շիրակ կենտրոն» ՀԿ նախագահ Վահան Թումասյանը:

-Պարոն Թումասյան, երկրաշարժից 28 տարի անց ի՞նչ իրավիճակ ունենք աղետի գոտում, մասնավորապես, Գյումրիում:

-Մենք ունենք վագոն-տնակներում, կիսախարխուլ շենք-շինություններում, նախկին գործարանային հանրակացարաններում մի կերպ պատսպարված մոտ 3000 ընտանիք: Նրանք անօթևան են, բայց նրանց մի մասին պետությունը չի ճանաչում որպես երկրաշաժի հետևանքով անօթևաններ: Բայց դա վիճելի է, որովհետև եթե երկրաշարժը չլիներ, այդ տնակները չէին լինի, հետևաբար այս վիճակը չէր լինի: Մենք ունենք արտագաղթ, և որպես այդպիսին վերականգված քաղաք չունենք: Այսօր ունենք ընդամենը փլատակներով պատված Գյումրի, որտեղ երկրաշարժի հետևանքները դեռևս թարմ են: Այսինքն՝ քաղաքն ընդամենը բնակատեղի է, և պատահական չէր, որ վերջին ֆիլմը նկարելիս կադրերի ու դեկորացիայի խնդիր չեղավ, որովհետև, ինչպես 28 տարի առաջ, այսօր էլ շատ աղետալի տեսարաններ կան քաղաքում: Այսօր Գյուրիում ունենք մասսայական գործազրկություն, ծայրահեղ աղքատություն ու թշվառություն:

-Եթե անդրադառնանք այս տարիների ընթացքում իշխանությունների կատարած աշխատանքին, ապա ի՞նչ գնահատական կարող ենք տալ դրան, որքանո՞վ է լուծվել աղետի գոտու խնդիրը:

-Այս 28 տարվա ընթացքում, եթե մժեղներն էլ վերցնեին այդ գործն իրենց վրա, կանեին այն, ինչ արեցին իշխանությունները: Բնական է, 28 տարվա ընթացքում ինչ-որ աշխատանք արվել է, 100 տարվա ընթացքում էլ ինչ-որ բան կարվի, բայց աղետի հետևանքներն ամբողջովին վերացնելու, քաղաքի վերականգնման առումով շատ քիչ բան է արվել: Գյումրիում աղքատությունը հաղթահարելու, անօթևանությունը վերացնելու համար կոնկրետ որոշումներ ու գործողություններ են պետք: Միայն խոսքերով, լոզունգներով ու խոստումներով այդ խնդիրը չես լուծի: Հիմա էլ, երբ Շիրակի մարզպետարանում քննարկումներ են անում, կարող են ժամերով խոսել, բայց այդ ընթացքում միայնակ տարեցն ու բազմազավակ ընտանիքը տնակում սառչում են: Այդ ընտանիքների ջերմությունն ինչպե՞ս պետք է ապահովես, ելույթներով ու լոզունգենրով չես անի այդ գործը, կոնկրետ գործողություններով պետք է մարդու համար ջերմություն ապահովես: Ներդրումների համար նպաստավոր պայմաններ ստեղծելով պետք է լուծել աղքատության խնդիրը: Մոտ 2000 գյումրեցի ընտանիքի պետությունն այսօր չի ուզում շահառու ճանաչել ու բնակարանով ապահովել և հույսը դրել է բարեգործական հիմնադրամների ու անհատ հովանավորների վրա: Բայց «Շիրակ կենտրոն» 7 մլն դրամով տուգանեցին բնակարաններ նվիրելու համար, էլ ո՞վ բնակարան կնվիրի, ո՞ր հովանավորը նորից այդ գործը կանի: Միայն բարի ցանկություններով չես կարող կառավարել երկիրը:

-Եթե անդրադառնանք ձեր ղեկավարած կենտրոնի աշխատանքներին, քանի՞ բնակարան եք այս տարիներին նվիրել անօթևան ընտանիքներին:

-Մենք մի քանի բարեգործական ուղղություններով ենք աշխատում: Առաջինը ձմռան ամիսներին ջերմության ապահովման հարցն է, այս առումով սոսկալի վիճակ է: Կառավարությունն ասում է՝ գազի սակագին ենք նվազեցրել, բայց հաշվի չի առնում, որ Գյուրմիում 5000 ընտանիքի համար գազը երազանք է: Անգամ ընտանիքներ կան, որ նպաստ էլ չեն ստանում, ո՞նց են իրենց տնակների ջերմությունն ապահովելու: Մենք ուզենք-չուզենք վառելափայտի բարեգործական ծրագիրը պետք է իրականացնենք: Այս տարիների ընթացքում մոտ 60 ընտանիքի ենք բնակարան հատկացրել: Չեմ հաշվարկել այն դեպքերը, երբ անհատները մեզանից հասցե են ուզել, մեր տեսանյութերն են տեսել ու ցանկացել օգնել այդ ընտանիքներին: Այս տարի արդեն 19 բնակարան ենք հատկացրել անօթևաններին, ևս երկու բնակարան հատկացման գործընթացում են հովանավորների կողմից: Այս տարվա ընթացքում միայն կես հեկտար տարածք ենք տնակներից մաքրել, տնակները քանդել ենք, աղբը՝ թափել:

-Ի՞նչ ակնկալիքներ կան, որ պետությունը կարող է առաջիկա տարիներին լուծել Գյումրիի անօթևանության խնդիրը: Անընդհատ խոստումներ են հնչում, բայց մարդիկ վերջնական արդյունք են սպասում:

-Այս անգամ ներկայացուցչական կազմով են եկել Գյումրի՝ հարգելու երկրաշարժի զոհերի հիշատակը: Հասկանում ենք, որ դա հանրայնացման ու հրապարակումների համար է, երևի առջևում խորհրդարանական ընտրություններ են, նաև դա դեր ունի: Մեկ ժամ է, խոսում էինք, լսում էի, բայց լոզունգներից բացի կոնկրետ որոշման ու գործողության մասին ոչինչ չեն ասում: Չեն ասում, թե, օրինակ, գործազրկության խնդիրն ինչպես են լուծելու: Չեն ասում, օրինակ, որպեսզի Գյումրիում անօթևանության խնդիրն այլընտրանքային ճանապարհով լուծվի, որոշում ենք կայացնում, որ անօթևան ընտանիքին բնակարան նվիրողներին չենք հարկում կամ տույժ-տուգանքի տակ չենք գցում: Այսինքն՝ նման որոշումներ պետք է կայացվեն, բյուջեից պետք է հատկացումներ արվեն, որպեսզի մարզը վերականգնվի: Մենք տասնյակ առաջարկությունների փաթեթ ենք պատրաստել, ամեն տեղ գրավոր ներկայացրել ենք, իշխանություններին էլ ենք ներկայացրել: Կարծում եմ՝ այսօր առիթ կլին իշխանությունների հետ հանդիպում ունենալ, ես էլի կներկայացնեմ: Կան մասնագտական խնդիրներ, որոնք մենք 10 տարիների ընթացքում մշակել ենք, առաջարկությունների փաթեթ ենք ներկայացրել, թող նստեն ու քննարկեն: Իրենք ավելի հեռու են տնակային ավաններից, քան մենք: Մենք ամեն օր առնչվում ենք էդ մարդկանց հետ, ամեն օր տնակային ավաններում ենք, ամեն օր մարդկանցից փողեր ենք մուրում, որ վառելափայտ տանք կարիքավորներին, միջոցառումներ կազմակերպենք, սննդամթերք տանք մարդկանց:

-Այնինչ դա իշխանությունների՞ գործն է:

-Իհարկե: Հիմա իշխանության տարբեր մարմիններից իրենց դիմող աղքատ ու կարիքավոր ընտանիքներին բոլորին ուղարկում են «Շիրակ կենտրոն»: Այնինչ, ճիշտ հակառակը պետք է լիներ, մենք պետք է գնայինք ու բացահայտեինք աղքատությունը, իրենց խորհուրդներ տայինք, ուղղորդեինք այս կամ այն իշխանության մարմնի մոտ: Այսօր ճիշտ հակառակն է:

Լուսանկարը՝ Aravot.am

Էմմա Մանուկյան

MediaLab.am