«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, նախկին ոստիկանապետ Ալիկ Սարգսյանը:
– Պարո՛ն Սարգսյան, ՀՀԿ խոսնակ Էդուարդ Շարմազանովը հայտարարեց, որ ՀՀԿ-ականները խնդրահարույց են համարում «Ընտանեկան բռնությունների կանխարգելման և ընտանեկան բռնությունների ենթարկված անձանց պաշտպանության մասին» օրենքի նախագիծը: Պատճառաբանվում է, թե ՀՀԿ-ն պահպանողական կուսակցություն է, և անթույլատրելի է այլ անձանց միջամտությունը ընտանիքներին: Ինչի՞ն են դեմ ձեր կուսակիցները:
– Օրենքում կան դրական նշույլներ, կանխատեսումներ՝ հետագայում մեր ապրելակերպին որևէ կերպ չվնասող: Բայց կան նաև կետեր, որոնք փոփոխության ու վերանայման կարիք ունեն: Այս պահին աշխատում ենք և՛ հանձնաժողովներով, և՛ խմբակցությունով: Թույլ տվեք ես դրան մի քիչ ավելի ուշ անդրադառնամ:
– Օրինակ՝ դուք ինչի՞ն եք դեմ:
– Օրինակ՝ անունին, սկսենք հենց այստեղից: «Ընտանեկան բռնություններ» բառակապակցությունը ես չեմ ընդունում: Ես չգիտեմ, թե այս վիճակագրական տվյալները որտեղից և ոնց են վերցրել ու տվել մնացած կառույցներին, թե մեր մոտ էսքան դեպքեր կան: Ինձ թվում է՝ այդ դեպքերը վերաբերում են մեր հասարակության մաս կազմող ինչ-որ 0,1 տոկոս մարդկանց, որոնք, իրոք, երևի թե ենթարկվում են ընտանեկան բռնության, բայց մնացած ընտանիքներին դա չի վերաբերում: Ես էլ եմ այս հասարակության անդամ: Ցանկացած օրենք ամեն մարդ փորձում է իր վրայով ինչ-որ ձև անցկացնել, հասկանալ համապատասխանելիության վիճակը, թե ինչքանով ինքը որևէ կերպ կառնչվի այդ օրենքին: Ինձ և մնացած հազարավոր մարդկանց, որոնց ընտանիքներին ճանաչում եմ, այս օրենքը չի առնչվում:
– Գուցե դուք չենք առնչվում, բայց փաստ է, որ ընտանեկան բռնության դեպքերը բավական տարածված են:
– Ես ասում եմ՝ դրանք իմ կարծիքով շատ քիչ են: «Բռնություն» բառը տեղին չէ, չասենք «ընտանեկան բռնություն», էդ «ընտանեկան» բառին իմ ընկալումն այսօր չի համապատասխանում: Ես չեմ հասկանում` ինչ է «ընտանեկան բռնությունը»: Մեր հասարակության լայն խավին դա հասկանալի չէ: Մի քանի մասնավոր դեպքերով բերենք դա սարքենք ընդհանրացված օրենք և փորձենք մեր ազգային բնութագրի շրջանակներում դա տեղավորել` անթույլատրելի է:
– Ձեր ասածից ստացվում է, որ հայ տղամարդիկ չե՞ն ծեծում իրենց կանանց, հոգեբանական բռնության չե՞ն ենթարկում:
– Կարող է մեկ, երկու, տասը կամ քսան դեպքեր լինեն, բայց դա ընդհանրապես վերագրել բոլորին, հայ ընտանիքին` հարիր չէ: Հոգեբանական ու տնտեսական բռնությունն էլ, ճիշտը որ ասեմ, ինձ համար էս պահին հասկանալի էլ չէ, ես պետք է յուրացնեմ: Ի՞նչ ասել է հոգեբանական ու տնտեսական բռնություն:
– Օրինակ՝ կա դեպք, երբ ամուսինը կնոջը սպառնում է, թե կհանի նրա աչքերը, կկտրի ականջները, դա հոգեբանական բռնություն չէ՞:
– Հետո, դա ի՞նչ էր, հոգեբանական բռնությո՞ւն: Իսկ այդ օրենքի ժամանակ ի՞նչ պիտի անեն:
– Եթե օրենքը լինի, կկանխարգելեն, որպեսզի սպառնացող ամուսինը ֆիզիկական հաշվեհարդար չտեսնի կնոջ հետ:
– Ի՞նչ պետք է անեն, կվերցնեն ու կնոջը կտանեն ինչ-որ ապաստարան, որից հետո 100 մետր սահման կչափեն, մետրով կսահմանեն, կասեն՝ ամուսինդ եկավ, 100 մետրից ավել չի կարա մոտենա: Է՞դ եք ուզում: Էն, ինչը ծայրահեղություն է պարունակում իր մեջ, ինձ մտածելու տեղիք է տալիս: Այս օրենքը ծայրահեղության էլեմենտներ է պարունակում, լուրջ վերամշակման կարիք ունի:
– Դուք նախկին ոստիկանապետ եք եղել, քի՞չ են եղել դեպքեր, երբ ամուսնու կողմից բռնության ենթարկված կինը դիմել է իրավապահներին: Իսկ ոստիկանները, որպես կանոն, այսօր չեն արձագանքում նման դիմումներին, ինչը նաև օրենսդրական բացի հետևանք է:
– Համեմատած էն մյուս դեպքերի` այդ դեպքերը շատ ավելի քիչ են եղել: Եվ մեր այսօրվա օրենքները լրիվ նախատեսում են էն բոլոր գործողությունները, որոնցով մենք կկանխարգելենք այս բոլոր հանցագործությունները: Եվ այնպես չէ, որ այդ նոր օրենքով մենք կկարողանանք վերացնել «ընտանեկան բռնություն» կոչվածը:
– Օրինակ՝ ո՞ր օրենքով կարող ենք կանխարգելել: Քրեական օրենսգիրքն է գործում այդ դեպքերում, բայց արդեն այն ժամանակ, երբ անձը բռնության է ենթարկված լինում:
– Ցանկացած օրենքով կա էդ կանխարգելումը: Մեր Քրեական օրենսգիրքը վերցրեք ու կարդացեք, բոլոր դեպքերում ինչ-որ միջոցառումներ արվում են:
– Այդ դեպքում ինչո՞ւ իրավապահները պատշաճ արձագանք չեն տալիս այդ դեպքերին:
– Ես չգիտեմ՝ ամուսինը կծեծի, հարևանը կծեծի թե հայրը, եթե նա ունի համապատասխան վնասվածք և բողոքի առիթ, որ արդեն պետք է պարզաբանվի, ոստիկանությունն անպայման արձագանքում է:
– Այսինքն՝ հարցը հասնում է ֆիզիկական բռնությանը, ծեծից կամ սպանությունից հետո են միայն իրավապահներն արձագանքում: Իսկ այս նոր օրինագիծը միտված է կանխարգելելուն, որպեսզի բանը չհասնի ծեծելուն ու սպանելուն:
– Չէ՛, չեն ծեծում: Այսինքն՝ ցանկացած մարդ, դա կլինի ամուսինը թե հայրը, հասկանում է, որ եթե ոտնձգություն ցուցաբերեց, երեխային վնասեց, կնոջը վնասեց, դրա համար դատապարտվելու է: Ո՞վ է թույլ տվել, որ հայրը տղային ծեծի: Հիմա էս օրենքը փորձում է հենց բռնությունների այս մասն առանձնացնել, դա սարքել առանձին օրենք, ընտանեկան բռնություններ: Հիմքը դրված է կանխարգելում, հիմա ուսումնասիրենք, թե ինչքանո՛վ է արդիական այդ կանխարգելումը և ինչքանո՛վ կտարածվի մեր հասարակության մեջ:
– Տեսակետ կա, որ գուցե ՀՀԿ-ականները տանն իրենց կանանց ու երեխաներին բռնությունների են ենթարկում, դրա համար են դեմ այս նախագծին:
-Կներե՛ք, դա հիմար տեսակետ է: Չեն բողոքում ՀՀԿ-ականները, ես ինքս ՀՀԿ անդամ եմ, եթե մի հարց եմ բարձրացնում, դա նշանակում է, որ ես բողոքո՞ւմ եմ: Գեղեցիկ կլինե՞ր ձեզ համար, որ ուղղակի գայինք ու քվեարկեինք, ոչ մի բանից էլ չխոսեինք:
– Մյուս նախագծերի դեպքում ինչպե՞ս են գալիս ու սուսուփուս քվեարկում:
– Այս օրենքը շատ կարևոր է, դա վերաբերում է բոլորիս, մեր մտածողությանը, մենթալիտետին, ազգային բնութագրին:
– Դա ո՞րն է, որ ամուսինը պետք է պարտադիր ծեծի՞ կնոջը:
– Չկա նման բան: Մեր ընտանիքները հազարավոր տարիներ ապացուցել են մի բան, որ հայոց ընտանիքն աշխարհի ամենաամուր ընտանիքներից մեկն է: Հիմա մենք փորձում ենք ինչ-որ մնացած տեղերի փորձը բերել ու ուղղակի կիրառել մեր երկրում, դա հնարավոր չէ: Այս օրենքը լուրջ մշակման կարիք ունի, որին բոլորս լծված ենք:
– Կբացատրեք` ո՞նց կարող է այս օրենքը խարխլել ձեր նշած ավանդական ընտանիքը:
– Այս օրենքում կետեր կան, որոնք ընդամենն ավելորդ ինտրիգ կստեղծեն և, ինչու չէ, հաճախ կվնասեն ընտանիքների հետագա պահպանմանը: Ամեն հասարակ բանից կեղտոտ լվացքը հանելու են, փռեն փողոցում, բոլորին ցույց տան, մի հասարակ վիճաբանությունը սարքելու են դրոշ ու այդ ընտանիքը վարկաբեկեն ու հասցնեն լուծարման եզրին: Ես դրան կողմնակից չեմ:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
