«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է փաստաբան Սեդա Սաֆարյանը
– Նիկոլ Փաշինյանն այսօր ԱԺ-ում ծավալուն ելույթ է ունեցել, որտեղ ասել է, որ արդարադատության ոլորտում էլ են իրականացրել հեղափոխական փոփոխություններ, որ պատմական նվազագույն թիվն ունենք կալանավորների և դատապարտյալների, որ անմեղ մարդ չկա ՔԿՀ-ներում: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունները:
– Ես կարծում եմ, որ վարչապետին ճիշտ չեն զեկուցել, թե Հայաստանում ինչ վիճակ է: Ես չգիտեմ, թե կալանավորներից որի գործն է նայվել, որպեսզի հասկանան՝ անմեղ մարդ կա, թե չկա: Ես մի գործ ունեմ, որի վերաբերյալ որոշումը մի քանի օր առաջ է ստացվել, և այդ գործով ոչ առաջին ատյանը, ոչ վերաքննիչ դատարանը այդ տղայի՝ սպանությանն առնչվելու ձևաչափի մասնակցության գործողությունների վերաբերյալ ապացույցներ ձեռք չի բերել: Հետևապես, այսօր խոսել այն մասին, որ Նիկոլ Փաշինյանն իրավիճակին տիրապետում է այնպես, որ կարող է նման եզրահանգման գա, ճիշտ չէ:
– Փաշինյանն ասում է, որ քաղաքական հետապնդումների մասով չեք տեսնի այսօր որևէ մեկին կալանավորված:
– Քաղաքական հետապնդումների հետ կապված վախից չի կարելի հանցագործներին դրսում թողնել: Ես կարծում եմ, որ պետք չի դրա վրա շատ կենտրոնանալ:
Իհարկե լավ է, որ երկրում ժողովրդավարություն է, որ մարդիկ անկախ են իրենց կարծիքներն արտահայտելիս, որ դրանց հետևից գնացող չկա, բայց վատ է, որ ով ում ինչ ուզի, ամենավերջին բառը կարող է ասել, վատ է, որ արժեզրկվում են շատ արժեքային համակարգեր, վատ է, որ դրանց համար պատասխանատվություն չկա, և վատ է, որ դատարաններին տրվել է այնպիսի հնարավորություն, որ «Մարտի 1»-ի գործը ձախողեն: Հիմա ով ում հետ ոնց կձախողի՝ ես չեմ էլ ուզում դրան անդրադառնալ:
Ես որպես տուժողի ներկայացուցիչ իմ պարտքն եմ համարում ասել, որ այն պետությունը, որը փորձեց արդարություն վերականգնել, դա նրան չհաջողվեց անել:
Այդ ձախողման մեղավորը նույն պետությունն է, և առիթ կունենանք ընդդեմ Հայաստանի տասնյակների հասնող գործեր ունենալ, և այդ ժամանակ, ես կարծում եմ՝ մեր վարչապետը շատ տխուր վիճակում կհայտնվի:
– Այսինքն չափազանցվա՞ծ են հայտարարությունները, որ արդարադատության ոլորտում նույնպես հեղափոխական քայլեր ենք իրականացրել:
– Ես չեմ կարող ասել, որ արդարադատության ոլորտում ընդհանրապես ոչինչ չի արվել, բայց անգամ Եվրոպական դատարանում հաղթած գործերով որևէ դատավոր որևէ խնդրի առջև չի կանգնել, անգամ նրանք կարգապահական վարույթների չեն ենթարկվել:
Ասենք, ի՞նչ է հասկանում վարչապետը, երբ նման ընդհանրական հայտարարություն է անում: Պետք է ժողովրդին հարցնել, թե արդյոք ժողովուրդը նո՞ւյն կարծիքի է, ինչ վարչապետը: Իհարկե, առիթ կունենա վարչապետը հանդիպելու ժողովրդի հետ, և ես վստահ եմ, որ ժողովուրդը չի համբերելու և անձամբ է վարչապետին տեղեկացնելու առկա իրավիճակի մասին:
– Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, որ տարիներ շարունակ դատական համակարգը նեղել է ընդդիմությանը, այսօր դատական համակարգի որոշումներից նեղվում է իշխանությունը: «Բա ի՞նչ էիք ուզում, ուզում էիք հեղափոխություն անեինք, ու դատական համակարգը շարունակեր նեղե՞լ ընդդիմությանը»,- ընդգծել է նա:
– Ես չեմ ուզում, որ դատական համակարգը որևէ մեկին նեղի: Ում էլ նեղի, դատական համակարգը, ուրեմն արդար չի: Նեղել պետք չի, մրցակցության սկզբունքը պետք է պահել անգամ փողոցում:
Մրցակցության սկզբունքը դահլիճում էլ ենք պահում, դրսում էլ ենք պահում և ուզում ենք, որ և՛ իշխանության, և՛ ընդդիմության համար օրենքը հավասար լինի:
Ոչ մի անգամ որևէ մեկին գերապատվություն տալը ճիշտ չէ: Այս տեսանկյունից երկու կողմերում էլ մարդիկ են, ի՛նչ տարբերություն, թե ում ես նեղում: Այս առումով ընդունելի չէ վարչապետի ասածը, որովհետև երկրում իսկապես արդարության վերականգնմանն ուղղված քայլեր չեն արվել:
– Նա ասում է, որ եթե մենք գայինք ու հին մեթոդներով ընդդիմությանը նեղեինք, կնշանակեր նախկինի շարունակություն: «Դատական համակարգը չպետք է ոգևորվի իմ այս հայտարարությունից, անկախ դատական համակարգի գոյությունը հենց այս բալանսն է»,- նշել է նա: Ինչպե՞ս եք սա գնահատում:
– Այստեղ ոչ մի բալանս չկա: 3-4 գործ կա մեր շուրջը, որոնցից ոչ մեկով լուրջ քննություն ընդհանրապես չի տարվել, անգամ դրդապատճառները հասկանալի չեն: Ես չեմ կարող իմ գործերը մի կողմ դնել և ասել, որ Հայաստանում արդարությունը վերականգնելու կամ դատաիրավական բարեփոխումներին ուղղված որևէ քայլ արվել է:
Քայլ չի արվել, և եթե վարչպետը մտածել է, որ իշխանության փոփոխությունն ինքնին պետք է հանգեցներ որոշակի փոփոխության, գուցե 5-10 տոկոսով դա տեղի ունեցել է, դա էլ այն մարդիկ, որոնք հին իշխանության ժամանակ էլ են ճնշվել, հիմա նոր իշխանության ժամանակ իրենք ազատ են, անկախ են և կարողանում են:
Բայց սա ցուցանիշ չէ: Մեր լավագույն ցուցանիշը ժողովրդի կարծիքն է: Թող փողոց դուրս գան ու հարցնեն՝ ինչ է կատարվում նախաքննական մարմիններում, ինչ է կատարվում բանկերի հետ ունեցած հարաբերություններում քննվող քրեական գործերով, ինչ է կատարվում օլիգարխիկ համակարգից որևէ մեկի հետ գործ ունենալու պարագայում:
Կատարվում է նույնը, ինչ կատարվել է նախկինում. էլի այդ մարդիկ արտոնյալ են, էլի այդ մարդիկ պատասխանատվության չեն ենթարկվում: Դրա անունն ինչ կուզի թող դնի վարչապետը:
– Ասում է՝ հեղափոխությունը հո պոզով-պոչով չի՞ լինում:
– Հեղափոխությունն այսպես չի լինում: Հեղափոխության կանոնները չեն կիրառվել ոչ Սահմանադրական դատարանի, ոչ դատարանների, ոչ նախաքննական մարմինների, ոչ կրթական համակարգի վրա, ոչ մի տեղ դրական տեղաշարժ այդ առումով չի եղել: Ես ասացի, թե ինչպիսի փոփոխություններ են եղել, ընդամենն իշխանությունն ինքը հին իշխանության նման կոնտրոլներ չի արել, հին իշխանության նման չի ճնշել այս մարդկանց:
Բայց այդ մարդիկ, ստանալով ազատություն, չեն էլ իրականացնում իրենց գործառույթը: Նրանցից այն մասը, որը միշտ նեղվել է հին իշխանության վարքագծից, այսօր ուղղակի դրսևորում է ադեկվատ վարքագիծ: Միգուցե դա հեղափոխության տված լավ մենաշնորհն է այդ մարդկանց, բայց դա քիչ է: Ես կարծում եմ, որ շատ անելիքներ կային, և դրանք պետք է արվեին: Չի կարելի գոհ լինել ստեղծված իրավիճակից:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
