«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է կրթության փորձագետ, Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր Սոֆյա Հովսեփյանը
– Տիկի՛ն Հովսեփյան, ինչպե՞ս եք գնահատում ԵՊՀ-ում և մանկավարժական համալսարանում տեղի ունեցած հոգաբարձուների խորհրդի կազմի ընտրությունը, որի ժամանակ խորհրդի նախագահ ընտրվեցին համապատասխանաբար ՀՀ փոխվարչապետ Սուրեն Պապիկյանն ու ԿԳՄՍ փոխնախարար Ժաննա Անդրեասյանը: Հեղափոխական թիմը, որի մասն էիք նաև դուք, այսպե՞ս էր պատկերացնում բուհերի ապաքաղաքականացումը, երբ հեղափոխության օրերին խոսում էր այդ մասին:
– Եկեք չգնահատեմ, որովհետև առաջին իսկ հնարավորության դեպքում շեղվեցին իրենց կոչերից, ու այնպես չէ, որ այս իրողությունը պետք է զարմացներ մեզ, սա հերթական գործելաոճն էր, ու արձանագրում ենք փաստը, որ շատ վաղուց հեղափոխական գաղափար ասվածն այլևս գոյություն չունի, հեղափոխությունից ընդամենը ամիսներ անց արդեն դրանք չէին գործում: Կոչերն արվեցին, մարդիկ հավատացին, այնուհետև սկսվեցին քանդելու գործընթացը, ամբողջությամբ հետողորմյա անելը:
– Ինչո՞վ եք դա բացատրում, ի՞նչը փոխվեց, որ իրենց իսկ հռչակած արժեքներին, հնչեցրած կոչերին դեմ գնացին:
– Կարծում եմ, որ ի սկզբանե այդ կոչերն արվում էին մարդկանց մեջ սին հույսեր արթնացնելու նպատակով, բայց իրականում իրենք շատ լավ գիտակցում էին, որ այդ կոչերն իրենց ձեռնտու չեն, և չեն կարողանա հետագա գայթակղությանը դիմանալ և այդ կոչերին հավատարիմ մնալ: Տրվեցին գայթակղությանն ու կոչերն ուրացան, որովհետև դրանք ուղղակի կոչեր էին, իրենք չէին հավատում դրանց իրականացմանը:
– Բուհերի քաղաքականացված լինելու մասին խոսվել է տարիներ շարունակ, հիմա, ըստ էության, նույնը շարունակվում է: Այս ամենն ի՞նչ հետևանք է ունենալու համալսարանների գործելաոճի, ակադեմիական ազատության ու այլնի վրա:
– Երբ լսեցի ԵՊՀ ռեկտորի ժամանակավոր պաշտոնակատարի խոսքը, իմ մեջ հույս արթնացավ, որ նորարարություն կլինի համալսարանում, և իր ընտրությունից հետո մի շարք հարցեր կկարգավորվեն, և կրթության որակի բարելավման ու բարձրացման առումով նոր լուծումներ կտրվեն: Բայց այսօր, ինչին ականատես ենք լինում, ինձ ստիպում է մտավախություն ունենալ, որ նոր փոփոխությունները կարող են կախված լինել քաղաքական թիմի կամքից:
Ինքներդ էլ տեսել եք, երբ խորհրդարանում փորձում էինք օրենսդրական նախագիծ բերել, որը դրական կանդրադառնար այս կամ այն հարցի վրա, քաղաքական վճռականություն չէր ցուցաբերվում, ինչի հետևանքով տուժում էր կամ շարունակում տուժած մնալ տվյալ ոլորտը: Եվ այսօր նույնը կարող է լինել համալսարանների պարագայում, երբ հոգաբարձուների խորհուրդը կկանխարգելի այս կամ այն նորարարությունը, որովհետև քաղաքականացված է:
– Տիկի՛ն Հովսեփյան, ի՞նչ նպատակով է իշխանությունը գնում բուհերը քաղաքականացնելու ճանապարհով:
– Իշխանությունը ոչ թե գնում է բուհերի քաղաքականացման ճանապարհով, այլ շարունակում է իր մերժած նախկինի վարքագիծն ավելի ցցուն ու տեսանելի ձևով: Նպատակը կառավարելիություն ձեռք բերելն է, հնարավորինս շատ ռեսուրսներ ձեռքին պահելն է: Տեսնում են, որ համայնքներում կարող են ձախողել, փորձում են կրթական հաստատություններում դիրքերն ամրապնդել:
Երկրի հենքն այսօր երիտասարդությունն է, իսկ նրանք բուհերում են գտնվում: Լիահույս եմ, որ սրան չի հաջորդելու Հանրապետական կուսակցության այն ծայրահեղ սխալը, որն իհարկե արդեն որդեգրել է «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը: Հույս ունեմ, որ ուսանողներին քաղաքականացվածության էլ չեն տանի, այսինքն՝ կուսակցական ուսանողական խորհուրդների և այլնի ստեղծում, ինչը կար նախկինում, լիահույս եմ, որ գոնե դրան չեն գնա, չնայած այս քայլն արդեն տանում է նրան, որ շատ ուսանողներ կգնան ու ինքնակամ կհարեն ՔՊ կուսակցությանը:
– Ինչի՞ կհանգեցնի գործող իշխանության՝ իրենց իսկ մերժած ՀՀԿ-ի գործելաոճին հետևելու միտումը:
– Նրան, ինչին հանգեցրել է մինչ օրս՝ կրթության առումով: Կրթությանն ուշադրություն չդարձնելը, կրթական որակի ցածր մակարդակը, ոչ պրոֆեսիոնալ անձնակազմի հավաքում,այն, ինչ եղել է բոլոր ժամանակներում, ձևի և ոչ թե բովանդակության կարևորում: Հարց է առաջանում, արդյոք սա իրենք նո՞ր որդեգրեցին, թե՞ ի սկզբանե եղել է, ուղղակի այլ շղարշով էին ներկայացնում:
Ռեկտորների ընտրություններից հետո կանխարգելվելու է նրանց ազատ աշխատելու հնարավորությունը: Պետք է նկատել նաև, որ նախկինում բուհերի ռեկտորներն ամբողջությամբ քաղաքականացված լինելու հետ մեկտեղ առաջնորդվում էին նաև քաղաքական թիմի ցանկություններով, անգամ առարկայացանկը կազմում, ու հիմա մենք ունենալու ենք նմանատիպ վտանգ, մնում է տեսնել, թե ովքեր կընտրվեն ու որքանո՞վ կկարողանան ճիշտ գործել, որպեսզի կարողանան կրթության որակը բարձրացնեն:
– Տիկի՛ն Հովսեփյան, կրթության ոլորտում ընթացող գործընթացները բարեփոխում համարո՞ւմ եք:
– Եթե դիտարկենք թեկուզ ուսուցիչների կամավոր ատեստավորումը, ապա սա հերթական անգամ կրթության ոլորտին հասցված ուժեղ հարված էր, որով բոլորի առաջ նվաստացրեցին այն ուսուցիչներին, որոնց շնորհիվ հայտնվել են այդ աթոռներին, որոնց շնորհիվ շատ աշակերտներ արդեն կրթություն են ստանում բուհերում, որոնց աշակերտները 44 օր կենաց-մահու պայքար են մղել:
Կրթության բարեփոխման մասին խոսելը մի քիչ ծիծաղելի է, սահմանադրական բարեփոխման վիճակն է՝ բարեփոխում են, ինչպես իրենց է հարմար՝ «բարեփոխում» բառն անգամ կեղծելով ու ամբողջական իմաստը չարտացոլելով: Չգիտեմ՝ իրենք ի՛նչ բարեփոխման մասին են ասում, ծանոթ չեմ իրենց բառարանային բառապաշարին, ես ծանոթ եմ այդ բառի բուն իմաստին, իսկ փորձը ցույց է տալիս, որ իրենց ո՛չ խաղաղությունն է խաղաղություն, ո՛չ բարեփոխումն է բարեփոխում, բոլոր բառերն այլևս արժեզրկված են, գուցե կա այլ բառարան, որտեղ այս բառերի նշանակությունն այն է, ինչ իրենք անում են՝ քայքայում, խաթարում, արժեզրկում, անպատվություն, նվաստացում, ստրկացում և այլն:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
