«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է «ԵՊՀ շրջանավարտների միավորում» ՀԿ նախագահ Արսեն Քարամյանը:
– Պարո՛ն Քարամյան, Մոնթե Մելքոնյան 44 հասցեում կառուցվում է «Վերածնունդ» երիտասարդական ավանը: Սա երիտասարդ մասնագետներին բնակարանով ապահովելու ձեր ծրագրերից ամենամեծն է ըստ էության: Ի՞նչ ծավալի բնակարանաշինության մասին է խոսքը:
– Ընդհանուր առմամբ մենք կառուցելու ենք 1160 բնակարան և նոր տարբերակով շուրջ 1400 ստորգետնյա ավտոկայանատեղի: Համալիրն ունենալու է մանկապարտեզ՝ մինչև 220 երեխայի համար, մարզահամալիր՝ ժամում 150 մարդու թողունակությամբ, ունենալու է սպասարկման տարածքներ, կինոթատրոն և կյանքի բարձր որակ ապահովելու համար այլ հնարավորություններ ևս: Ընդհանուր առմամբ կառուցապատվելու է շուրջ 230 հազար քմ տարածք, ծրագրի ընդհանուր արժեքը 54 մլրդ դրամի տիրույթում է: Համալիրն ունի նաև որոշակի բիզնես բաղադրիչ: Առաջին շեշտադրմամբ լինելով սոցիալական՝ մենք նաև նախատեսում ենք Երևանի համար այս պահի դրությամբ ամենաբարձրահարկ շենքը կառուցել՝ 32 հարկանի: Այն ըստ էության լինելու է բիզնես կենտրոն, ունենալու է նաև բնակելի հատված: Մենք երկու բաղադրիչ համադրել ենք իրար հետ, և արդյունքում այս ծրագիրը սոցիալականից զատ կունենա նաև որոշակի տնտեսական արդյունք մեր ընդհանուր տնտեսության վրա:
Ասեմ նաև, որ 2009-2010 թվականներին ՀՀ այն ժամանակ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի հետ միասին մենք մի փոքր ուսումնասիրություն էինք կատարել Երևան քաղաքի բնակֆոնդի մաշվածության վերաբերյալ: Եվ պատկերը, մեղմ ասած, մխիթարական չէ: Ըստ այդ ուսումնասիրության՝ մոտավորապես 2030-2040 թվականներին Երևանի որոշ թաղամասերում կառուցված բարձրահարկ շենքերի մաշվածությունը հասնելու է թույլատրելի նվազագույն շեմից ցածր ցուցանիշի: Այսինքն՝ շենքերի մաշվածությունն այնպիսին է լինելու, որ դրանք աստիճանաբար գնալու են վթարային ճանաչվելու ճանապարհով:
Ակնհայտորեն մենք գործ ենք ունենալու մի իրավիճակի հետ, երբ բնակֆոնդը մաշվելու է, մի կողմից պետությունը որևէ ռեսուրս չի կարողանալու դնել դրա վերականգնման համար, մյուս կողմից էլ՝ բնակիչներն իրենք հնարավորություն չեն ունենալու դրանք ինքնուրույն վերականգնելու: Եվ ահա այս տեսանկյունից «Վերածնունդ» երիտասարդական ավանի կառուցումը պետք է համարել նաև ռազմավարական: Չէ՞ որ սա նոր բնակֆոնդի ձևավորմանն է ուղղված: Եվ ես կարծում եմ, որ այսօրվանից սկսած ինչ-որ մոդելներ պետք է գտնել, որպեսզի Երևանի ընդհանուր բնակֆոնդում թարմացումները լինեն մասշտաբային, պարբերական բնույթ կրեն, որպեսզի 2030-2040 թվականներին մենք ավելի պատրաստված վիճակում լինենք: Քայլեր չձեռնարկելու դեպքում մենք կհայտնվենք իսկապես վատ իրականության մեջ:
– Նախորդ ծրագրերի համեմատ «Վերածնունդը» աննախադեպ ծավալ ունի, ինչո՞ւ նման որոշում կայացվեց, պահանջա՞րկն է մեծ, և ովքե՞ր են ծրագրի հիմնական շահառուները:
– Ըստ էության պահանջարկն է ծնում առաջարկ: Եվ քանի որ պահանջարկը մեծ էր, մեզ հատկացվեց 6.7 հա տարածք, որն բավարար է ծրագրի իրականացման համար: Այս մասշտաբի ծրագիր իրականացնելու առաջին պատճառը պահանջարկն էր, կուտակված հայտեր կային: Նման ծավալ դեռ չէինք ունեցել, մինչ այս իրականացված ծրագրերից ամենամեծ ծավալն ունի Ավան-4-ը՝ շուրջ 490 բնակարան: Համալիրը նախատեսված է բոլոր այն շերտերի համար, որոնց համար նախկինում էլ բնակարաններ ենք կառուցել: Դա մտավորական այն զանգվածն է, որն ունի սակավ ֆինանսական միջոցներ, չի կարող գնալ շուկայից միանգամից գնելու ճանապարհով, չունի մատչելի ֆինանսական գործիք: Կարծում եմ, որ պահանջարկը հենց այսօր էլ այնպիսին է, որ եթե նույնիսկ համարժեք մի հողակտոր ևս լիներ, մենք կունենայինք պահանջարկ:
– Այսինքն՝ հերթացուցակում սպասող ընտանիքները շա՞տ են:
– Այո՛, շատ են: Բայց ես չեմ կարծում, որ այս փուլում մենք կմտածենք նոր ծրագիր սկսելու մասին, բայց ամեն դեպքում մտածում եմ, որ Հայաստանում բնակֆոնդը շատ ավելի մատչելի պետք է դառնա: Սա ռազմավարական խնդիր է, և ամեն ջանք պետք է գործադրել մատչելիությունն ապահովելու համար:
– Այսօր որոշ խմբերի կողմից սկսել է շահարկվել կառուցապատվող տարածքի հարցը: Կան տեսակետներ, որ այդ տարածքը պետք է կանաչապատ լինի, ոմանք էլ պնդում են, թե սեյսմիկ ակտիվ գոտի է: Ինչպե՞ս եք մեկնաբանում այս խոսակցությունները:
– Այնտեղ անտառի նշույլ անգամ գոյություն չունի: Այսօր հնչող բոլոր կարծիքները, մեղմ ասած, սիրողական մակարդակի ու որակի են: Եվ ես առհասարակ կարծում եմ, որ չարժի անդրադառնալ այդ որակի դիտարկումներին՝ մի կողմից կարևորություն չտալով կենցաղային մակարդակի խոսք ու զրույցին, մյուս կողմից էլ՝ չշեղվելով մեր հիմնական գործունեությունից: Տարածքը կառուցապատման ավարտից հետո լինելու է Երևան քաղաքի ամենականաչապատ գոտին, առնվազն 25 հազար քմ կանաչ գոտի ենք ստեղծելու: Այս պահին նախագծվում է կանաչ գոտիների նախագիծը, և մեկ-երկու օրից բոլոր հետաքրքրասեր, կամեցող և չկամեցող անձանց համար մենք կհրապարակենք այդ նախագիծը, որպեսզի առարկայական տեսնենք, թե ինչ ենք ունենալու երեք տարի անց՝ կառուցապատման ավարտից հետո: Ընդ որում, հանուն արդարության պետք է նշեմ, որ մենք երբևէ մեր գործունեության ընթացքում դենդրո նախագիծ չենք պատվիրել, սա առաջին դեպքն է, որ գիտակցված գնացել ենք այդ քայլին:
Առաջին հերթին հասկանում ենք, որ տեղանքն ունի այնպիսի անվանում, որ մարդկանց ենթագիտակցության մեջ նստած է որպես կանաչապատ գոտի: Երբ ասում են՝ Դալմայի այգիներ, մարդկանց մոտ առաջին պատկերացումը հենց կանաչապատ գոտիների մասին է: Որպեսզի երեք տարի հետո ենթագիտակցության մեջ այդ ազդակը ինչ-որ կերպ շարունակենք պահպանել և վիզուալացնել, մենք գնացել ենք այդ քայլին, պատվիրել ենք դենդրո նախագիծ: Մի քանի օրից էլեկտրոնային տարբերակով կունենանք պատկերը և կհրապարակենք:
-Ինչո՞ւ որոշվեց Երևանի առաջին բարձրահարկ շենքը հենց այս թաղամասում կառուցել և ինչո՞ւ հենց 32 հարկ: Ի դեպ, այս հարցը եւս շատերին հետաքրքրում է, թե սեյսմիկ գոտում այդ բարձրությամբ շենք ինչպե՞ս են կառուցելու:
– Հայաստանն ըստ էության ամբողջովին սեյսմիկ գոտի է: Սեյսմիկ գոտիների համար կան լուծումներ, դրանք տեխնոլոգիական լուծումներ են՝ աշխարհում ընդունված: Եթե չլինեին այդ լուծումները, մենք չէինք ունենա Տոկիոն, ճապոնական այլ քաղաքներ՝ երկնաքերներով: Սեյսմիկ գոտիներում ձեռնարկվում են համապատասխան ինժեներական լուծումներ, որոնք ապահովում են շենքերի սեյսմակայունությունը: Մեր բոլոր շենքերը՝ ներառյալ 32 հարկանին, ունենալու են 9 բալանոց երկրաշարժին ներկայացվող սեյսմիկ պահանջներն ապահովող վիճակ: Ի վերջո Հայաստանում հնարավոր չէ կառուցել նորմատիվներից շեղում ունեցող որևէ կառույց: Մեկ անգամ ասել եմ, կուզեմ ևս մեկ անգամ ընդգծել՝ 1988 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո ՀՀ-ում երբևէ չի կառուցվել սեյսմիկ առումով թերի շենք: Այնպես որ, այս հարցում պետք է հանգիստ լինել և էմոցիոնալ ու չփաստարկված, չհիմնավորված խոսակցություններով մարդկանց մոլորության մեջ չգցել:
– Այս ծրագիրը հայտնի է որպես Սերժ Սարգսյանի ծրագիր, ինչպե՞ս այն սկսվեց: Եվ ի՞նչ չափով այսօր Սերժ Սարգսյանն առնչություն ունի այս ծրագրի հետ:
– 2007 թվականին, երբ այս ամենը սկսվեց, ՀՀ այն ժամանակ վարչապետ Սերժ Սարգսյանը ինձ հարց տվեց, թե ի՛նչ կարելի է անել ԵՊՀ երիտասարդ գիտամանկավարժական ներուժին խրախուսելու համար: Ինքս լինելով ԵՊՀ աշխատակից՝ ունեի բնակարանային պայմանների բարելավման խնդիր: Ճիշտ այդ փուլում Հյուսիսային պողոտայի կառուցապատումն էր ավարտին մոտենում, և այն ժամանակվա ֆանտաստիկ գների տիրույթում համալսարանի աշխատակիցներին որևէ կերպ հասանելի չէր բնակարան ունենալը:
Եվ դա կարիքից ծնված պատասխան էր իրեն, ասացի՝ պարոն վարչապետ, եթե կարողանանք այսպիսի խնդիր լուծել, լավ կլինի: Ասաց՝ հետաքրքիր բան ես ասում, այդ դեպքում ինչ-որ մոտեցում մշակեք, կներկայացնեք կնայենք: Եվ ամեն ինչ այդտեղից սկսվեց, այնուհետև 2008 թվականի փետրվարին առաջին անգամ ծրագիր ներկայացվեց պետհամալսարանի երիտասարդ դասախոսներին բնակարանով ապահովելու համար: Հետագա տարիներին այն մեծ հետաքրքրություն առաջացրեց նաև մյուս ոլորտների մասնագետների համար: Եվ արդեն որպես հանրապետության նախագահ՝ Սերժ Սարգսյանն ինձ առաջարկեց մտածել ծրագիրն ընդլայնելու մասին:
– Եվ անցած ավելի քան 10 տարիներին քանի՞ ընտանիք է ապահովվել բնակարանով:
– Շուրջ 2500 ընտանիքի ենք ապահովել բնակարանով: Եվ «Վերածնունդը» այդ ընդհանուր ծավալի լուրջ ու պատկառելի բաղադրիչն է լինելու հետագայում: Եվ այդ թիվը էապես մեծանալու է երեք տարի անց, երբ կհասնենք մեր կառուցապատման ավարտին:
Հիմա Սերժ Սարգսյանը շարունակում է մնալ մեր հոգաբարձուների խորհրդի նախագահը: Ես ժամանակ առ ժամանակ հանդիպում եմ նրա հետ, որոշակի խորհրդատվություն եմ խնդրում նրանից, որոշակի առաջարկներ է ինքն անում: Եվ ես կարծում եմ, որ դա մեր գործին միայն հաջողություն է բերում և բերելու է:
– Այսինքն՝ կարող ենք ասել, որ «Վերածնունդից» հետո այլ ծրագրեր չի՞ իրականացնելու ՀԿ-ն:
– Կարծում եմ, «Վերածնունդը» կլինի մեր վերջին համանման մասշտաբային ծրագիրը, և սրանով մենք ըստ էության կամփոփենք մեր ծրագրերը: «Վերածնունդը» շահագործման հանձնելու ժամանակ՝ երեք տարի անց, կլրանա մեր գործունեության մոտ 15 տարին: Ես կարծում եմ՝ դա բավարար ժամանակ է, և պետք է այնպես անել, որ այլ կազմակերպություններ մտնեն դաշտ՝ այլ գործիքակազմով ու թարմ մոտեցումներով:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
