«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն ծրագրերի ղեկավար Վարուժան Հոկտանյանը
– Պարո՛ն Հոկտանյան, երեկ գործադիրը հավանության արժանացրեց մի նախագիծ, որով ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանին ուղեկցելու համար անհրաժեշտ ամենագնացներ գնելու նպատակով ՀՀ պետական բյուջեից կհատկացվի 54 մլն դրամ, որով Կառավարությունը ձեռք կբերի երեք Toyota RAV 4 մոդելի մարդատար ավտոմեքենա: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս որոշումն ու հանգամանքը, որ այս հարցն ընդգրկված էր Կառավարության չզեկուցվող հարցերի օրակարգում:
– Բնականաբար վատ եմ վերաբերվում կատարվածին ու բացասական եմ գնահատում կայացված որոշումը: Բայց այստեղ մեկ այլ կարևոր խնդիր կա, խնդիրն այնքան էլ այն չէ, որ պե՞տք է այդ մեքենաները գնվեին կամ չգնվեին, խնդիրն այն է, որ այդ հարցը պետք է զեկուցվող լիներ:
Նախկինների ժամանակ քաղհասարակությունը կրքոտ պայքարում էր, որ կառավարության նիստերը լինեին բաց, կամ հասարակության համար լուրջ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի վերաբերյալ լինեին սպառիչ քննարկում ու հիմնավորում: Հիմա ունենք նիստեր, որոնց օրակարգի հարցերի 90%-ը չզեկուցվող է:
Ինձ նախևառաջ հենց այդ հանգամանքն է մտահոգում, որ այդ հարցը չզեկուցվողների շարքում էր: Միգուցե այդ որոշումն իսկապես արդարացված էր, միգուցե, բայց դրա վերաբերյալ առկա բոլոր կասկածները պետք է փարատվեին, եթե չեն փարատվում, այդ դեպքում հասարակությունը, շարքային քաղաքացիները, ինչպես՝ ես, կարող են ասել, որ այս ծանր պայմաններում ուղեկցող մեքենաների ձեռքբերման համար այդքան գումար ծախսելը ծաղր է մեր նկատմամբ:
Բոլորս էլ գիտենք, որ ընդդիմությունը օրերս կրկին առաջարկեց նվազագույն աշխատավարձի չափը դարձնել 80 հազար, որը մերժվեց, այսինքն՝ այդ կարգի առաջարկները մերժվում են, բայց բավականին ճոխ ուղեկցող մեքենաներ են գնվում:
Քաղհասարակությունն ու լրատվամիջոցներն այստեղ ևս անելիք ունեն, որպեսզի տեսնեն, ստուգեն իշխանության կողմից ներկայացվող հիմնավորումները, որովհետև, ինչպես տեսանք, նախկին մեքենան այնքան էլ անսարք չէր, ինչպես հավաստիացնում էր անգամ վարչապետը: Ամբողջ գործընթացը պետք է թափանցիկ լինի:
Անկեղծ ասած, և՛ նախկին «սևերի» ժամանակ, և՛ հիմա մեծ հույսեր չեմ տածել, որ իշխանություններն այդքան պրոակտիվ կլինեն, չնայած ճիշտ չորս տարի առաջ սկսված գործընթացի ժամանակ, որ կոչվում էր թավշյա, ոչ բռնի, կարծես թե պրոակտիվ իշխանություն ունենալու խոստումներ էին տրվում: Քաղհասարակությունը, ընդդիմությունը պետք է ավելի կոշտ լինեն այս հարցերում՝ հիշեցնելով այդ խոստումները:
– Բայց հիշեցնում են, թե՛ լրատվամիջոցները, թե՛ քաղհասարակությունը պարբերաբար հիշեցնում են ընդդիմադիր Նիկոլ Փաշինյանի և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի դիրքորոշումները, հայտարարությունները նույն հարցերի վերաբերյալ: Քաղհասարակության, ԶԼՄ-ների աշխատանքն այդ մասով թերի՞ եք գնահատում, թե՞ ուղղակի, կոպիտ ասած, իշխանությունը բանի տեղ չի դնում այդ հիշեցումները:
– Որ բանի տեղ չի դնում՝ միանշանակ է, ուրեմն պետք է մտածել, թե ինչպես անել, որ բանի տեղ դրվի, երևի պետք է գործիքակազմը փոխվի, որ արդեն սկսեն այդ հիշեցումներն ու քննադատությունները հաշվի առնել: Համենայնդեպս հիմա, ճիշտ եք ասում, բանի տեղ չեն դնում, լրիվ մոռացել են իրենց խոստումներն ու ասում են՝ սպասեք, հեսա շուտով կոմունիզմը կգա, խաղաղության դարաշրջան կլինի, ամեն բան լավ կլինի, ու լավ կապրենք:
– Պարո՛ն Հոկտանյան, իսկ գործադիրի գործելաոճի այդ ոչ թափանցիկությունը ինչո՞վ եք բացատրում, հիմնավոր ու սպառիչ բացատրություննե՞ր չեն կարող տալ, որոնք կբավարարեն հանրության հետաքրքրությունները, թե՞ այլ խնդիր է:
– Կառավարության նիստի ցանկացած հարց, նույնիսկ եթե չզեկուցվող է, ունի հիմնավորում: Բայց բնական է նաև, որ եթե բոլոր հարցերը զեկուցվող լինեն, այդ նիստը մի քանի ժամ է ձգվելու, այդ խնդիրն էլ կա, դրա համար պետք է նախ ճիշտ ընտրել զեկուցվող հարցերը կամ առավել հաճախակի դարձնել կառավարության նիստերը, որ աշխատանքներն առավել թափանցիկ լինեն: Զեկուցվողի իմաստն այն է, որ մարդիկ լսեն հիմնավորումները, ամեն մարդ չէ, որ կմտնի Կառավարության պաշտոնական կայքէջ ու կկարդա հարցի վերաբերյալ հիմնավորումները:
Քանի որ կոալիցիոն կառավարություն էլ չէ, չեմ կարծում, թե նիստերի ժամանակ ակտիվ ու բովանդակային բանավեճեր լինեն: Կարևոր է, որ այս հարցերի շուրջ իսկապես դիսկուրս լինի հասարակության մեջ, ու ճնշումն ավելի մեծանա, որ ավելի լուրջ բացատրվեն այս կարգի հարցերը, ոչ թե այդ գրված հիմնավորումներով սահմանափակվեն:
– Իշխանությանը ստիպելու, ճնշելու, թափանցիկ աշխատելուն հակելու գործիքները որո՞նք պետք է լինեն:
– Աշխարհում կան տարբեր տեխնոլոգիաներ, բնականաբար, ես այդքան էլ չեմ խորացել դրանց ուսումնասիրության մեջ, բայց գիտեմ, որ կարելի է նաև շատ ագրեսիվ գիծ տանել, օրինակ՝ հայտարարություններով հանդես գալ, ինչպես առաջ էինք անում, հասարակության հետ ավելի հաճախ խոսել, փորձել նույնիսկ հանրահավաքներ կամ քննարկումներ կազմակերպել հենց այդ հարցերի շուրջ:
Բայց եթե ավելի գիտական մոտեցում ցուցաբերենք, պետք է նախ ուսումնասիրել, որովհետև կարող է պատահել, որ իսկապես, ինչ էլ ուզում ես անել, միևնույն է, այս հասարակությունը չի ակտիվանա, խոր նիրհի մեջ է, և նույնիսկ այս ամենը որևէ կերպ չի ակտիվացնում նրան:
Այլ խնդիր է նաև այն, որ վերնախավը, նկատի ունեմ՝ գաղափարների ու մտքերի կրողներին, որքանո՞վ կկարողանա մոբիլիզացնել հասարակությանը, որովհետև ես այդ խնդիրը տեսնում եմ: Չկան այնպիսի մտքեր ու դրանք գեներացնողներ, որոնց հետևից հասարակությունը կգնա, ինչպես 2018-ի ապրիլ-մայիսին գնաց:
– Իսկ եթե իշխանությունը շարունակի այս գործելաոճը, հնարավոր ռիսկերը որո՞նք են լինելու:
– Ընդգծում եմ, որ պետք է նախ՝ հասարակության տրամադրվածությունը հասկանալ, եթե հասարակության մեծ մասը մտածում է՝ ոնց թողնի երկրից հեռանա ու մոռանա այս ամենը, բնական է, որ իշխանությունն ինչ ուզի, կանի, մինչև հասնենք բացարձակ աղքատության: Եթե հասարակությունը հասկանա, որ այս երկիրը նաև իրենցն է, ու փորձի ինքնակազմակերպվել, ինչ-որ բան կփոխվի: Գլխավորն այս հարցում ժողովրդի արձագանքն է. մեծ մասն ասում է՝ հիմա էս են, էլի, ինչ անես:
– Կամ՝ բա որ նախկիններն անում էին՝ լա՞վ էր, թող իրենք էլ անեն:
– Կներեք, բայց դա ամենատխմար փաստարկն է, որովհետև 2018-ի ապրիլ-մայիսին այս ամենն արվեց նրա համար, որ «բա նախկիններն անում էին»-ը վերանար: Եկան, որ նախկինների նման չանեն, ոչ թե ասեն՝ բա որ իրենք էին անում՝ ինչի՞ չէիք ասում:
Այո՛, հասարակությունն այն ժամանակ էլ էր անտարբեր այս երևույթների նկատմամբ, բայց դրանից չի բխում, որ իրենք էլ պետք է շարունակեն նույն գործելաոճը: Իրենց արածն ավելի անընդունելի է, որովհետև երբ գալիս էին իշխանության թավշյա, ոչ բռնի ճանապարհով, չէին ասում, որ նախկինների արածից ավելի քիչ կանեն, կամ հիմա էլ մենք նույն բանը կանենք, եթե այդպես լիներ՝ նրանց հետևից ոչ ոք չէր գնա:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
