«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ՔՈ կուսակցության գործադիր մարմնի անդամ, քաղաքագետ Հայկ Սահակյանը
– Պարո՛ն Սահակյան, ներքաղաքական կյանքն ինչպե՞ս կբնութագրեք: Խորհրդարանական ընդդիմության բողոքի ակցիաները որոշ վելուծաբանների հիշեցնում են 2018 թվականի գործողությունները: Ըստ ձեզ` ընդդիմությունն ինչո՞ւ է ընտրել պայքարի այս ոճը:
– Աշխատող մեխանիզմ է, տեսել են, իրենց մաշկի վրա զգացել ու հիմա փորձում են նույնը կիրառել նիկոլենց հեռացնելու ճանապարհին: Այլ բան կա՛մ չեն կարողացել մտածել, կա՛մ տեսել են, որ այն շատ արդյունավետ է, բայց 2018-ի հաջողության հիմնական պատճառը չեն ընկալել, դրա համար էլ այս փուլում իրենք հաջողություններ չեն ունենա, եթե փոփոխություններ չանեն իրենց գործելաոճում:
2018-ի հաջողության գրավականն այն էր, որ հանրության բացարձակ գերակա զանգվածը դժգոհ էր այն ժամանակվա կառավարող ուժից, և այդ դժգոհությունն էր, որ մարդկանց համախմբեց մեկ նպատակի շուրջ, նրանք դուրս եկան ու կատարեցին իրենց գործողությունները: Դրա հիմքում ընկած չէր Նիկոլի քայլելը, որ հիմա էլ իրենք են սկսել տարբեր տեղերից քայլելով Երևան գալ:
– Կարծում եք՝ հիմա չկա՞ այդ ընդհանուր նպատակը, որի շուրջ հնարավոր կլինի համախմբվել: Հանրության մեծ մասը շարունակում է վստահե՞լ գործող իշխանությանը:
– Վերջին ընտրությունները ցույց տվեցին, որ Նիկոլ Փաշինյանին մոտ 600 հազար մարդ վստահում է, իսկ սրանք Սերժի ժամանակվա ընտրությունները չէին, որ լցոնումներով ու այլ միջոցներով քվե ապահովեին: Ես ինքս մասնակցել եմ այդ ընտրության քարոզարշավներին ու տեսել եմ այդ մարդկանց, թե ոնց էին կուրորեն հավատում Նիկոլ Փաշինյանի անձին, ու այդ մարդիկ այսօր դեռ կան Հայաստանում, նրանք ոչ մի տեղ չեն կորել:
Դա գործոն է, որի հետ պետք է հաշվի նստեն ցանկացած քաղաքական գործիչ ու ցանկացած քաղաքական սուբյեկտ Հայաստանում քաղաքականություն վարելիս: Այո՛, միգուցե մեծամասնությունը դեմ է, օրինակ՝ ես էլ եմ դեմ վարվող թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին քաղաքականությանը, բայց դա չի նշանակում, որ դրա այլընտրանքը այս ընդդիմությունն է, որովհետև իրենք էլ նույն համակարգից են, չէ՞ որ Նիկոլ Փաշինյանը, ըստ էության, համակարգային փոփոխություն չարեց, ընդամենը Սերժ Սարգսյանին փոխարինեց իր անձով, բայց ամեն բան մնաց նույնը:
– Նկատի ունեք, որ եթե բողոքի ակցիաներն առաջնորդողներն այլ մարդիկ լինեին, դուք, հանրության դժգոհող հատվածը, որն այսօր չի միանում ընդդիմությանը, կմիանա՞ր իշխանությանը հեռացնելու այս պայքարին, պարո՛ն Սահակյան:
– Հարցն անհատները չեն, հարցը տրամաբանությունն ու քաղաքական նպատակներն են: Այն ժամանակ ընդամենը մերժում էինք Սերժին, հիմա էլ ընդամենը մերժում են Նիկոլին, ի՞նչ է փոխվելու, ոչինչ: Անձի փոփոխությունից ոչինչ չի փոխվելու, համակարգային մոտեցումն է փոխել պետք, քաղաքականության տրամաբանությունը:
Ինչ են ասում ընդդիմադիրները: Նրանք, օրինակ՝ դեմ չեն նոյեմբերի 9-ին կնքված այդ ամոթալի փաստաթղթին, որն իրենք համարում են կապիտուլյացիոն, բայց այդ փաստաթղթի որևէ տառին դեմ չեն, որևէ բան չեն ասել այդ առումով, ընդհակառակը՝ ասել են, որ, այո՛, դա երաշխիք է, որ Արցախում հայ բնակչությունը ռուսների օգնությամբ անվտանգ ապրի, ինչն այնքան էլ այդպես չէ, ինչպես ժամանակը ցույց տվեց:
– Գործող իշխանության հետագա գործողություններին են դեմ, իրենց բնորոշմամբ՝ Հայաստանի թրքացմանը, Արցախի ամբողջական հանձնմանը Ադրբեջանին, դրա համար էլ կոչ են անում պայքարել այս իշխանությանը հեռացնելու համար:
– Դրանք էմոցիոնալ գնահատականներ են, որոնք իրականության հետ կապ չունեն: Հայաստանի թրքացումը ո՞րն է, մենք սկսել ենք թուրքերե՞ն խոսել:
– Ո՛չ, ընդդիմությունն ասում է՝ եթե Թուրքիայի հետ հարաբերություններ են կարգավորվում, սահմաններ են բացվում այս իշխանության օրոք, որոնք, ըստ ընդդիմության, թուրքական շահն են սպասարկում, Հայաստանը դառնալու է թուրքական վիլայեթ:
– Եթե նման պնդում են անում, ապա բնական հարց է առաջանում՝ իրենք ո՞ւմ շահն են սպասարկում: Իրենց գործունեության մեջ պրոհայկական որևէ բան չի երևում, համենայնդեպս, իրենք ժամանակ են ունեցել իրենց պրոհայկականությունն ապացուցելու, բայց մենք դա չենք տեսել:
Այս, այսպես կոչված, ընդդիմադիր շարժման ամբողջ տրամաբանությունն այն է, որ իրենք իրենց կուտակած անօրինական սեփականությունը պաշտպանելու համար դուրս են եկել փողոց ու, բնականաբար, այդպիսի էմոցիոնալ բնորոշումներ են տալու, ինչպես, օրինակ՝ թրքացում, յաթաղան, արյուն, ցեղասպանություն, բռնաբարություն, կոտորած և այլն: Էմոցիաների վրա խաղալով՝ փորձելու են ինչ-որ հաջողություններ գրանցել:
– Պարո՛ն Սահակյան, կարծում եք, որ ընդդիմադիրների, ինչպես դուք եք ասում՝ ապօրինի կուտակած հարստությունը վտանգված է, դրա համա՞ր են նրանք փողոց դուրս եկել:
– Ոչ թե վտանգ է սպառնում, այլ այդ հարցն այդպես էլ չլուծվեց: 2018-ի հեղափոխությունից հետո անօրինական ձեռք բերված գույքի հարցն այդպես էլ չլուծվեց, ընդհակառակը՝ մենք տեսնում ենք, որ, օրինակ՝ Հովիկ Աբրահամյանի Մոնումենտի տները ինչ-որ անձի միջոցով գնում են, այսինքն՝ մեր քաղաքացիները տեսնում են, որ այդ ապօրինի գույքի խնդիրը շատ զարտուղի ճանապարհներով լուծում է ստանում:
Հիմա դա նախկինների համար խնդրի լուծման տարբերակներից մեկն է, բայց բոլորը չէ, որ համաձայնում են դրան, որովհետև դա ևս հավելյալ ծախսեր է ենթադրում: Ինչ-որ կոնֆլիկտ, այնուամենայնիվ, կա այս հարցում, իսկ սա ներքին քաղաքականության հիմնարար հարցն է ու քանի դեռ դա չի լուծվել, մեզ մոտ ներքաղաքական հանդարտություն չի լինի:
Այս հակադիր, իրար հոշոտելու պատրաստ փոքրամասնությունն անընդհատ փորձելու է մեկը մյուսին ոչնչացնել, պիտակավորել, բայց այդ գործողությունները չեն սպասարկելու քաղաքացու և պետության շահը:
– Այնուամենայնիվ, ընդդիմությանը կհաջողի՞ հասնել իշխանափոխության:
– Չեմ կարող նման կանխատեսում անել, բայց կան մի շարք գործոններ, որոնք հաշվի չառնել չենք կարող, օրինակ՝ այս շարժման մասնակիցների ունեցած ահռելի մեդիառեսուրսները: Դրանցով տպավորություն են ստեղծում, թե ամբողջ հանրությունը մասնակցում է այդ ակցիաներին, բայց մենք տեսնում ենք, որ այդպես չէ: Նրանք շատ լավ տիրապետում են մանիպուլյացիոն տեխնոլոգիաներին, շատ լավ ծանոթ են մեր հանրության ցավոտ կողմերին ու փորձելու են իրենց ունեցած բոլոր ռեսուրսները ներդնել, որպեսզի հեռացնեն Նիկոլ Փաշինյանին, և իրենք գան:
Սա սովորական, դասական աթոռակռիվ է, որին մենք ականատես ենք լինելու, և դա որևէ էական փոփոխություն չի բերելու մեր քաղաքացու կյանքում կամ Արցախի հարցում: Օրինակ՝ նրանք ասում են՝ Արցախը երբեք չի լինելու Ադրբեջանի կազմում, բայց որևէ գործնական քայլ չեն անում:
– Ասում են, որ իշխանությունը պետք է հեռանա, որ գան անեն, հիմա ի՞նչ անեն, երբ բանակցողը Նիկոլ Փաշինյանն է:
– Դրանից առաջ էլ իրենք էին բանակցում:
– Բայց իրենց ժամանակ Արցախն Ադրբեջանի կազմում չէր:
– Դե, այդ ժամանակ էլ պատերազմ չէր եղել, չէ՞: Իրենց կառավարման ժամանակ էլ ձևավորված բանակն էր, չէ՞, որ անվտանգության երաշխիքները պետք է տար, ու այդ բանակը չկարողացավ այդ երաշխիքը տալ: Նրանք էին ձևավորել մեր միջազգային դաշնակցային հարաբերությունները, նրանք էին մեր ունեցած ողջ կապիտալը տվել Ռուսաստանին, ու այդ դաշնակիցը որոշեց, որ մենք չպետք է հաղթենք: Այսինքն՝ պետք է մի քիչ օբյեկտիվ նայել ամեն ինչին:
Կարևոր չէ՝ ինչ է ասում Նիկոլը կամ նախկինները, երկուսն էլ, ըստ էության խաբում են մեզ: Բազմիցս են խաբել ու հենց հիմա շարունակում են խաբել և՛ Նիկոլը՝ իր կառավարման խմբակով, և՛ նախկինները՝ իրենց այդ թայֆաբազությամբ: Մի ստախոսը ցանկանում է փոխարինել մեկ այլ ստախոսի, դրանից մեզ ի՞նչ օգուտ:
– Պարո՛ն Սահակյան, այս իրավիճակում Հայաստանին ի՞նչ է սպասում նաև արտաքին ոլորտում, եթե նկատի ունենանք, որ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը ևս լարված է:
– Արտաքին քաղաքականությունը ներքին քաղաքականության շարունակությունն է, սա քաղաքագիտության աքսիոմներից է: Եթե ներսում այսպիսի ճղճիմ իրավիճակում ենք, ընդհանուր օրակարգ չենք կարողանում որոշել՝ որպես պետություն, որպես հանրություն, բնականաբար, արտաքին քաղաքականության մեջ մենք շատ ավելի խոցելի ենք ու թույլ, ինչից օգտվելու են մեր հակառակորդները: Որևէ լավ բան այս պարագայում սպասել պետք չէ:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
