«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն ծրագրերի ղեկավար Վարուժան Հոկտանյանը
– Պարո՛ն Հոկտանյան, դատախազությունը միջնորդել է Սեյրան Օհանյանից և նրա հետ փոխկապակցված երեք անձանցից բռնագանձել Վահագնի թաղամասի առանձնատունը և դրամական միջոցներ: Ինչպե՞ս եք գնահատում կոնկրետ այս դեպքը ու, առհասարակ, ապօրինի գույքի շրջանակներում կատարվող նմանօրինակ գործընթացները:
– Եթե այս ամենը պետք է արվեր, պետք է շուտ արվեր, թավշյա, ոչ բռնի հեղափոխությունից հետո, ոչ թե հիմա: 4 տարին բավականին ժամանակ է, որպեսզի եթե կա այդպիսի գույք, իսկ ես վստահ եմ, որ կա, դա օրինականացվի, վաճառվի և այլն, և այլն, ու մի այդպիսի փայլուն օրինակ մենք տեսանք՝ Հովիկ Աբրահամյանի այդ պալատի վաճառքը: Ահա թե ինչու եթե ընտրվել էր այս ճանապարհը, պետք է այս ամենն սկզբից արվեր, ինչպես ասում են՝ երկաթը տաք-տաք պետք է ծեծել:
Իսկ երբ անցնում է այդքան ժամանակ, առաջանում են լրջագույն խնդիրներ, որովհետև այդ տարիների ընթացքում նախկինները, եթե ունեցել են այդպիսի գույք, բնականաբար, դա պետք է ապացուցվի, շատ արագ, ինչ-որ ձևերով կա՛մ կվաճառեն, կա՛մ ուրիշ մարդկանց անուններով կգրեն, ընդ որում՝ ոչ թե բարեկամի, ինչպես ասում են՝ դա արդեն անցած էտապ է, այլ մարդկանց անունով, որոնք կապ չունեն իրենց հետ:
Բացի այս, խնդիր է առաջանում նաև այս գործընթացի արդյունավետության մասով, նկատի ունեմ, որ այս ամենն օգուտ տա երկրին: Սա մի կողմ դնելով՝ նայենք զուտ տեխնիկական կատարումը, նորից եմ ասում, որ սա 4 տարի հետո չպետք է արվեր, բայց մենք արդեն երկու օրինակ ունենք՝ մեկը Հովիկ Աբրահամյանի այդ ապարանքը, մյուսը՝ «Գոլդեն փելիս» հյուրանոցային համալիրի վաճառքը, ու մենք հիմա չգիտենք, դա ապօրինի գույքի բռնագանձման գործընթա՞ց էր, թե՞ ուրիշ էր:
Ու այստեղ մեկ այլ լուրջ խնդիր է առաջանում, որ կարծես այս ամենն արվում է խտրական մոտեցմամբ, այսինքն՝ նայած ում դեմ են արվում նման գործընթացները: Սեյրան Օհանյանը ընդդիմության առաջնորդներից է, ու իր դեպքում նման գործընթաց է սկսվում, իսկ, օրինակ՝ նախկիններից նրանք, ովքեր այսպիսի ակտիվություն չեն ցուցաբերում, կարող է և բռնագրավում, բռնագանձում էլ չլինի, ու ամեն ինչ հարթ անցնի:
Հաջորդ խնդիրն այն է, որ բերածս երկու հայտնի դեպքերի օրինակով կարող ենք փաստել, որ այդ գումարը, ըստ էության, ժողովրդինը չդարձավ, պետբյուջե չգնաց, որովհետև դա բռնագանձում չէր: Եթե այսպիսի սելեկտիվ մոտեցումը շարունակվի, ինձ ավելի շատ կհիշեցնի սեփականության վերաբաշխման գործընթաց, երբ որոշ մաս տալով, նախկիններն այսպես ասած ինդուլգենցիա են ստանում, և նրանց հետևից այլևս չեն գնում: Նման կասկածներն ինձ համար բավականին հիմնավոր են:
– Դուք ասում եք, որ դա պետք է արվեր 2018-ից հետո, բայց իշխանության ներկայացուցիչներն ասում են, որ իրենք ամեն բան որոշել են անել օրենքի շրջանակում, ու այդ պատճառով է, որ այս գործընթացները հիմա են սկսել: Ստացվում է, որ իշխանության այս փաստարկները ընդունելի չե՞ք համարում:
– Գործող Քրեական օրենսգրքում մեխանիզմներ կային, որ կարելի էր այս գործընթացն ինչ-որ ձևով սկսել: Երկրորդը՝ եթե հիշում եք, արդեն այն ժամանակ նույն Մանվել Գրիգորյանի, առավել հայտնի Սերժի Վաչոյի և այլ մարդկանց մասով ինչ-որ բան սկսել էին նույն այդ ապօրինի հարստացման, ապօրինի ձեռնարկատիրության հատկանիշներով, այսինքն՝ ինչ-որ քայլեր սկսեցին անել, ու, կարծում եմ, օրենքի բացակայությունը դրան չխանգարեց, այսինքն՝ կարելի էր գործող օրենսդրությամբ էլ ինչ-որ բան անել, որովհետև ապօրինի հարստացման մասով հոդվածներ այսպես ասած մեծ շուքով ընդունվեցին ու մտցվեցին Քրեական օրենսգրքում հենց նախկինների օրոք՝ 2017 թվականին:
– Այսինքն՝ այնպես չէր, որ հեղափոխությունից առաջ չկային համապատասխան օրենքներ, որոնք հնարավորություն կտային քայլեր անել ու ոչ թե սպասել, մինչև նոր օրենքներ ընդունվեին, ինչպես ասում են իշխանության ներկայացուցիչները:
– Իհարկե, «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին» օրենքն ավելի լուրջ մեխանիզմներ է տալիս, բայց այն ժամանակվա գործող օրենսդրությամբ էլ, եթե կար քաղաքական կամք, ապա կարելի էր անել ինչ-որ բան, մանավանդ որ կար ժողովրդի շատ լուրջ աջակցություն: Նորից եմ ասում՝ ամենալուրջ խնդիրն այդ խտրական մոտեցումն է, երբ տեսնում ես, որ որոշ մարդկանց հանդեպ ոչինչ չի արվում:
Խնդիրը նաև այն է, թե այս ամենը որքանո՞վ կարող են օգուտ տալ պետությանը, որ դրա արդյունքում տնտեսությունն աշխուժանա, ներդրումների հոսք լինի, աշխատատեղեր բացվեն: Առայժմ ես այդ արդյունավետությունը չեմ տեսնում:
– Պարո՛ն Հոկտանյան, ձեր խոսքում նշեցիք, որ այս գործընթացը ձեզ ավելի շատ հիշեցնում է սեփականության վերաբաշխման գործընթաց, մենք կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ դրա օրինակն ունենք՝ ի դեմս Սաշիկ Սարգսյանի, որը, հիշում ենք, որոշակի գումար նվիրաբերեց պետությանը, ինչից հետո նրա մասին այլևս չլսեցինք, այն էլ այս իշխանության օրոք, որ ամենատարբեր բաների մեջ էին մեղադրում Սաշիկ Սարգսյանին, հայտնի 50/50 պատմությունը և այլն:
– Ինքներդ էլ պատասխանեցիք՝ ասում եք այն, ինչ մինչև հիմա ասում էի, որ շատ կարևոր է, որ խտրականություն չլինի, ու այդ ամենից իսկապես շահի պետությունը: Դա նաև կուժեղացներ գործող իշխանության դիրքերը, երբ, օրինակ՝ ասվեր, որ Սաշիկ Սարգսյանը այսքան գումար տվեց պետությանը, որը գնաց այս-այս ուղղությունների վրա: Կարելի էր հասցեական ծախսեր ցույց տալ, որպեսզի մարդիկ տեսնեն իրական պատկերը, թե բռնագանձման արդյունքում որքան գումար է մտել բյուջե ու ինչի վրա է ծախսվել:
– Սեյրան Օհանյանը Դատախազության հայտարարությունից հետո հերքեց, որ իր հետ կապ ունեն այդ գույքն ու դրամական միջոցները, ընդհանուր առմամբ նման արձագանքն ինչի՞ հետևանք է, որին մենք ականատես ենք լինում նմանօրինակ գրեթե բոլոր դեպքերի ժամանակ:
– Իրավապահ մարմինները պետք է փաստերով հիմնավորեն՝ արդյոք տվյալ գույքն իսկապե՞ս պատկանում է կոնկրետ անձին: Չի բացառվում նաև այն, որ ժամանակին՝ ինչ-որ գործարքի արդյունքում, Սեյրան Օհանյանը այդ գույքը տված լինի ուրիշ մեկին, ինչը պետք է պարզել: Կրկին խնդիրներ են առաջանում այդ դեպքում ևս, որովհետև եթե այդ գույքը ձեռք բերողը բարեխիղճ անձ է, հետո ի՞նչ, որ դա եղել է Սեյրան Օհանյանինը:
Խնդիրներ են առաջանալու, ու դա տրամաբանական է, որովհետև երբ դու դա անում ես 4 տարի հետո, արդեն այդ գույքը ձեռքից ձեռք է անցնում, դա հայտնվում է մաքուր ձեռքերում, ու հետո մաքուր ձեռքերից ուզում ես վերցնե՞լ գույքը՝ ասելով, որ դա նախկինում եղել է ապօրինի ճանապարհով ձեռք բերված: Այստեղ էլ արդեն կառաջանան սեփականության իրավունքի խախտման խնդիրը ու այլ խնդիրներ, որոնք կարող են առաջ բերել ավելի լուրջ խնդիրներ: Տեսնենք, բայց սա բարդ գործընթաց է, ու թե ինչո՛վ կավարտվի, հայտնի չէ:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am