«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավար Բորիս Նավասարդյանը
– Պարո՛ն Նավասարդյան, երեկ Ստեփանակերտում համազգային հանրահավաք տեղի ունեցավ, ինչպե՞ս եք գնահատում այն, հնչած հայտարարություններն ընդհանուր առմամբ:
– Իրականում այսօր շատ կարևոր է, որ մեր արցախահայության համախմբում տեղի ունենա, որ կարողանան հստակ օրակարգ ձևավորել, թե ինչպես են փորձելու դուրս գալ այս իրավիճակից: Հանրահավաքի հարթակը բավականին բազմազան էր, ինչը խոստումներ է պարունակում իր մեջ, որ այդ համախմբումն ու միգուցե նոր առաջնորդների առաջխաղացումը տեղի կունենան:
Ինչպես տեսնում ենք, այն մարտահրավերները, որոնց առջև այսօր կանգնած է Արցախը, չեն կարողանում արդյունավետ հաղթահարել այն իշխանությունները, որոնք ձևավորվել են 2020 թվականի ընտրությունների արդյունքում, ոչ էլ, ինչպես տեսնում ենք, Ռուբեն Վարդանյանը:
Ամեն դեպքում, այն լուծումները, որոնք այսօր պահանջված են, ենթադրում են որոշակի երկխոսություն նաև Ադրբեջանի հետ, ու այդ երկխոսության համար և՛ անհրաժեշտ դերակատարներ, և՛ անհրաժեշտ օրակարգ են պետք:
– Հայաստանի իշխանությունը ստեղծված իրավիճակին որքանո՞վ է համահունչ գործում, որովհետև նույն Ստեփանակերտի քաղաքական գործիչները դժգոհ են այն գործողություններից, որոնք արվում են:
– Ընդհանրապես, քաղաքական վերնախավը և՛ Հայաստանում, և՛ Արցախում շարունակում է գործել նույն տրամաբանությամբ, ինչ մենք ունեցել ենք մինչև 44-օրյա պատերազմը, այսինքն՝ ունենալով բազմաթիվ սպառնալիքներ, մարտահրավերներ դրսից, իրենք շարունակում էին կենտրոնանալ ներքին քաղաքական մրցակցության, ներքին քաղաքական պայքարի վրա, ու դա արդեն բազմաթիվ աղետներ բերեց մեր երկրին:
Բայց նույնիսկ այսօր՝ այս սուր և թեժ իրավիճակում, չեն կարողանում ձերբազատվել այդ մոտեցումներից ու շարունակում են հակառակորդ տեսնել ներսում, այլ ոչ թե դրսում: Այն հարաբերությունները, որ այսօր ձևավորվել են Արցախի ու Հայաստանի քաղաքական վերնախավի միջև, շատ տխուր են:
– Եվ այդ տխուր պատկերն ինչի՞ կարող է հանգեցնել:
– Հանգեցնում է նրան, որ հայկական կողմերը որևէ օրակարգ, հստակ մարտավարություն՝ ինչպես հաղթահարել այսօրվա խնդիրները, չունեն: Եթե դու կենտրոնացած ես այն հարցերի լուծման վրա, որոնք հիմնական մարտահրավերների հետ կապ չունեն, հետևաբար չես գտնում այն լուծումները, որոնք հեռանկարային են:
– Ինչո՞ւ Հայաստանում ընդդիմությանը, որովհետև իրենք էին Արցախը փրկելու օրակարգով փողոց դուրս եկել, չի հաջողվում կազմակերպել նույնպիսի մարդաշատ հանրահավաք, ինչ Արցախում:
– Նախ դա պայմանավորված է նրանով, որ Արցախի մեր հայրենակիցների համար վտանգներն ու սպառնալիքները շատ ավելի անմիջական են, իսկ Երևանում ու Հայաստանում բնակվողները, եթե խոսքը անմիջապես սահմանամերձ բնակավայրերի մասին չէ, մարդիկ դեռ չեն հասկանում կամ չեն ուզում հասկանալ իրական խնդիրները ու, բնականաբար, չեն գնում կոնկրետ գործողությունների: Սա հիմնական գործոնն է, որ Արցախում այդքան մարդաշատ հանրահավաք է լինում:
Բայց նաև, եթե խոսքը վերջին հանրահավաքի մասին է, ես նշեցի, որ հարթակում ներկայացված էին շատ տարբեր մարդիկ ու գոնե փորձում էին հանդես գալ ընդհանուր դիրքերից, ինչը, բնականաբար, միշտ ապահովում է հասարակության միասնություն, այն, ինչ չի լինում Հայաստանում:
– Այսինքն՝ Հայաստանո՞ւմ էլ պետք է հարթակի դեմքերը փոխվեն, պարո՛ն Նավասարդյան:
– Կարծում եմ, հիմնական խնդիրները, որոնք կան Հայաստանի առջև, ենթադրում են ինչ-որ միասնական օրակարգ, էլի ներքին հակասությունները կարող են մնալ, բայց դրանք պետք է երկրորդ պլանում լինեն:
Հիմնական օրակարգերը կապված են արտաքին մարտահրավերների հետ, ու այստեղ ընդհանուր հայտարարի գալը, եթե դու մտածում ես երկրի, ազգի ապագայի մասին, ավելի հեշտ է, բայց դա տեղի չի ունենում, որովհետև համար մեկ խնդիրը մնում է երկրի ներսում տարբեր քաղաքական խմբավորումների միջև մրցակցությունը շարունակելը:
– Իսկ հանրությունը չի՞ կարող ինքնակազմակերպվել, առաջնո՞րդ է պետք անպայման:
– Երկու խնդիր կա. նախ՝ որ բազմիցս ասվել է, որ ընդհանրապես հանրային ակտիվությունը շրջափուլերով է լինում: Սովորաբար, շրջափուլը 10 տարվա ընթացքում է ձևավորվում, կարող է մի քիչ ավելի լինել, մի քիչ պակաս, իսկ նախորդ շրջափուլից անցել է 4,5 տարի, այսինքն՝ հանրային էներգիան դեռ չի հասցրել կուտակվել, որը բերում է միասնության ու վճռական գործողությունների:
Դա հիմնական խնդիրն է, բայց նաև, այո՛, անհրաժեշտ են երևի անհատներ, որոնք կարող են այդ եռանդը ուղղորդել: Երևի, այո՛, առաջնորդներ պետք են, բայց ի հայտ չեն գալիս, միգուցե հենց այն պատճառով, որ պոտենցիալ առաջնորդների ուշադրությունը կենտրոնացած է ոչ մասնատված ու ամենաարդիական խնդիրների վրա:
– Ստեփանակերտի երեկվա հանրահավաքը քննարկվեց նաև այն համատեքստում, որ Հանրային հեռուստաընկերությունը այն ուղիղ հեռարձակմամբ եթեր չի թողարկել: Այս քննադատությունների ու իրողության մասով ձեր գնահատականը խնդրեմ:
– Առաջին հերթին սա խոսում է այն մասին, որ չկա իմ նշած ընդհանուր օրակարգը, որը կմիավորի բոլոր հիմնական ինստիտուտների ջանքերը, այդ թվում՝ նաև Հ1-ի: Պատճառներից մեկը սա է, որովհետև Հ1-ը, փաստորեն, իրականացնելով այսօրվա իշխանությունների քաղաքականությունը տեղեկատվական ոլորտում, առաջնահերթություն չի համարում այն հարցերը, որոնք գոյություն ունեն ամբողջ ազգի համար, այսինքն՝ ամեն դեպքում ելնում է նեղ քաղաքական օրակարգից:
Երկրորդ պատճառը, որ մեր իշխանությունները կարծես թե որդեգրել են Ադրբեջանին չջղայնացնելու քաղաքականություն, թեև, ինչպես տեսնում ենք, դա որևէ արդյունք չի տալիս. որքան էլ չենք ջղայնացնում, դա չի բերում նրան, որ Բաքուն ավելի կառուցողական լինի:
Եթե մեծ ուշադրություն դարձվեր Արցախում տեղի ունեցածին, դա կառաջացներ այն ջղայնությունը, որից մերոնք խուսափում են կամ շարունակում են խուսափել, թեև, կարծում եմ, նրանք արդեն համոզվել են, որ այդ մարտավարությունը ոչ մի արդյունք չի տալիս:
Եվ իհարկե անձերի խնդիրն է. Հ1-ը, իրականացնելով իշխանությունների տեղեկատվական քաղաքականությունը, չի ցանկանում ջատագովել այն գործիչներին, որոնք Երևանում ընկալվում են քաղաքական մրցակից կամ հակառակորդ:
– Հ1-ը բոլոր իշխանությունների ժամանա՞կ է նման քաղաքականություն որդեգրել: Հանրային հեռուստաընկերություն որպես այդպիսին ունեցե՞լ ենք, թե՞ ոչ:
– Նայած՝ ինչ ենք հասկանում Հանրային եեռուստաընկերություն ասելով, ըստ իս՝ դա անկախ գործող ու իր խմբագրական քաղաքականությունը անկախ և քաղաքական հոսանքներից հեռու պահող պետք է լինի, որը երբևէ չի եղել:
Բայց եղել են ժամանակահատվածներ, քաղաքական իմաստով քիչ թե շատ հանգիստ, երբ սուր չէր հակամարտությունը քաղաքական դաշտում, ու այդ ժամանակ Հանրայինին հաջողվում էր լինել և՛ բազմակարծիք, և՛ ամբիոն տրամադրել տարբեր գործիչների, քանի որ դա իշխանությունների համար որևէ էական սպառնալիք չէր:
Այսօր նման իրավիճակ չէ, բավականին շատ են ներքին քաղաքական սպառնալիքներն իշխանությունների համար, և քանի որ անկախ խմբագրական քաղաքականություն չի իրացրել ու չի իրացնում, ինքը գործում է այնպես, ինչպես գործում է:
– Պարո՛ն Նավասարդյան, Ստեփանակերտի հանրահավաքը պարտադի՞ր էր ուղիղ եթեր հեռարձակել, թե՞ բավարար էր միայն ռեպորտաժներով լուսաբանումը, որովհետև Հ1-ը, այնուամենայնիվ, այդ եղանակով լուսաբանել է հանրահավաքը:
– Լուսաբանման եղանակը պետք է կախված լինի իրադարձության կարևորությունից, կամ, ասենք, եթե կարևորությունը առաջնային չէ, ապա կարելի է և լուրերի ժամանակ ռեպորտաժով լուսաբանել:
Բայց հաշվի առնելով՝ ինչպիսի պահ է Արցախում, ինչպիսի խոշոր միջոցառում էր այդ հանրահավաքը, ես կարծում եմ, որ ուղիղ հեռարձակումն ավելի ճիշտ լուծում կլիներ, մանավանդ որ լսարանի ուշադրությունը հենց այդ ուղղությամբ էր, այսինքն՝ մարդիկ համ ուզում են հասկանալ, թե ի՛նչ է կատարվում Արցախում, այնտեղի մեր հայրենակիցներն ինչպիսի՛ լուծումներ են տեսնում, գոնե մեծամասնությանը այս հարցը հաստատ հետաքրքրում է, եթե ոչ բոլորին, և ուղիղ հեռարձակումը տեղին կլիներ, մանավանդ որ դրա ցանկությունը կամ հորդորը լսում էինք արցախահայությունից, ու նրանց համար կարևոր էր, որպեսզի նաև Հայաստանում համերաշխության ինչ-որ մթնոլորտ լիներ:
– Իսկ այս գործողությանը ի՞նչ պետք է հետևի, այսինքն՝ հայտարարություններ կլինե՞ն համապատասխան կառույցներից, ինչպես եղել են տարբեր լրատվական ալիքների դեպքում:
– Մասնավոր անձերից կամ ինչ-որ շրջանակներից կարող են լինել, բայց պարզ է՝ ղեկավարությունից նման բան չի լինի:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
