«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ռազմական փորձագետ, պահեստազորի փոխգնդապետ, ՀՀ ՊՆ Ռազմական ինստիտուտի նախկին դասախոս Հրաչյա Պետրոսյանցը
– Պարո՛ն Պետրոսյանց, Հնդկաստանը դիտարկում է Հայաստանին ռազմական տեխնիկայի նոր խմբաքանակ մատակարարելու հարցը: Հնդկաստանի կողմից Հայաստան ուղարկված վերջին խմբաքանակը ներառել է Pinaka հրթիռային կայանքներ, հակատանկային հրթիռներ և զինամթերք: Ի՞նչ են մեզ տալու ռազմական այս մատակարարումները:
– Ժամանակակից պատերազմներում ռեակտիվ համազարկային համալիրները բավականին մեծ պահանջարկ ունեն, ու ցանկացած հրթիռային զինատեսակ մեզ համար այսօր շատ կարևոր է, ու դրանք ունենալը մեզ համար միանշանակ լավ է:
Շատ կարևոր է, որ մենք կախված չլինենք մեկ շուկայից, որովհետև մինչև վերջերս մեր սպառազինության 99%-ը կախված էր մեկ շուկայից, ու այդ շուկան էլ, երբ ինքը պատերազմ սկսեց, պարզվեց, որ իր կարիքները չի հասցնում բավարարել, էլ ուր մնաց ուրիշի տա:
Այս համատեքստում բավական էական նշանակություն ունի հնդկական շուկայից օգտվելը, իհարկե մարտատեխնիկական բնութագրերի մեջ բավականին տարբերություններ են լինում, ինչպես նաև գնային հարցերում, բայց պետք է նկատի ունենալ, որ բանակի սպառազինությունն այն բանն է, որտեղ պետությունն իրավունք չունի մտածել գումար խնայելու մասին:
– Այսինքն՝ ողջունելի քա՞յլ եք համարում, որ Հայաստանի իշխանությունը հիմա նաև Հնդկաստանից ու Ֆրանսիայից է սպառազինություն ձեռք բերում:
– Միանշանակ, և մենք չպետք է բավարարվենք միայն այդ երկրներով, եթե հնարավորություններ ընձեռվում են, մենք պետք է նայենք ցանկացած կողմ, ինչու չէ՝ նաև Չինաստան: Մեզ կարող է թվալ, թե իրենք սպառազինության առումով այսպես կոչված հետամնաց են, բայց մենք այսօր խնդիր ունենք, նույնիսկ քանակի խնդիր ունենք, ու որպեսզի այդ քանակը հասցնենք բավարար մակարդակի, պետք է ամեն կողմ նայենք: Բայց կան սպառազինության տեսակներ, որոնք առաջնային են մեզ համար, ու ճիշտ կլինի, որպեսզի այս պահին դրանք ձեռք բերվեն:
– Կոնկրետ կասե՞ք այդ առաջնահերթություն ունեցող զինատեսակները:
– Մեզ համար առաջնայինը ռադիոէլեկտրոնային պայքարի միջոցներն են, որովհետև դրանք ժամանակակից մարտում արդյունավետ պայքարի միակ միջոցներն են: Պետք է ասեմ, որ մենք նաև Հայաստանում ունենք այդ գիտական ներուժը, որը կարող է նման սպառազինություն և՛ մշակել, և՛ հավաքել: Զուտ պետության խնդիրն է, որ պետությունը գնա նրան, որ տեղում դա հավաքվի, ոչ թե դրսից գնվի: Ուղղակի հաշվի առնելով այն, որ մերը ստեղծելը երկար ժամանակ է պահանջելու, դրա համար այս պահին ցանկալի կլինի դրսից գնել:
– Պարո՛ն Պետրոսյանց, որքա՞ն ժամանակում մենք կկարողանանք վերականգնել ռազմական բալանսը Ադրբեջանի հետ:
– Նախքան բուն հարցին պատասխանելը, թույլ տվեք ասել հետևյալը. դու կարող ես ունենալ շատ լավ սպառազինություն, բայց եթե քո ռազմավարությունն ու մարտավարությունը սխալ են, դրանք քեզ օգուտ չեն տալու: Ես բազմիցս ասել եմ 20 թվականից հետո, հիմա էլ կարող եմ կրկնել, որ ասում են՝ զենք-զինամթերք չկար: Չկա այդպիսի բան, չկար կռվելու ցանկություն, խոսքը զինվորի մասին չէ, ազգի մոտ չկար այդ ցանկությունը, որովհետև պատերազմը վարում է պետությունը, պետությունը հիմա էլ չունի այդ կռվելու ցանկությունը:
Սպառազինություն իհարկե պետք է ունենալ, գոնե դա պարտավոր ենք ունենալ, իսկ թե հետագայում ի՛նչ կլինի, ավելի շատ կախված է ոչ թե սպառազինությունից, այլ՝ բարոյահոգեբանական վիճակից, պետության տնտեսական վիճակից, որովհետև, ի վերջո, պատերազմը պետության տնտեսության վրա է հիմնված, 20 թվականը ցույց տվեց, որ մենք տնտեսություն չենք կարողանում մոբիլիզացնել:
Ինչ վերաբերում է ձեր բուն հարցին, նախ պետք է հասկանանք, թե այդ սպառազինությունը ե՛րբ կլինի մեր բանակում, ե՛րբ մեր զինծառայողները կանցնեն համապատասխան վերապատրաստումներն ու կկարողանան մարտական կիրառման մեջ դրանք օգտագործել, որովհետև դրանք մեզ անծանոթ սպառազինություն են, ու դրանց կիրառման համար որոշակի հմտություններ ու գիտելիքներ են պետք:
Սովորաբար պայմանագրի կնքումից հետո նվազագույնը վեց ամսից մեկ տարի, եթե ոչ ավելի շատ ժամանակ է պետք լինում, որ սպառազինությունը հասնի այդ երկիր:
– Պատերազմի հավանականությունը մե՞ծ է այս պահին:
– Ադրբեջանը, ավելի ճիշտ՝ Թուրքիան, որովհետև Ադրբեջանը միայնակ չի գործում, աղվեսի խաղ է խաղում ընդամենը, հետ է կանգնում իր բազմաթիվ խոսքերից, բայց փորձում է խաբեությամբ ինչ-որ բանի հասնել:
Հիմա ցույց են տալիս, թե «Զանգեզուրի միջանցքն» իրենց պետք չէ, իհարկե արդիական է, բայց իրենք փորձում են նման տպավորություն ստեղծել: Պատերազմի հավանականությունը վերջին ամիսներին հիսուն հիսուն է:
– Հիմա եթե լինի պատերազմ, կկարողանա՞նք հակահարված տալ:
– Եթե Թուրքիայի ներգրավվածությունը չլինի՝ այո՛:
– Պարո՛ն Պետրոսյանց, մասնագիտական կարծիքն եմ խնդրում այսպես կոչված օդը փակելու վերաբերյալ, որովհետև վերջին շրջանում նշվում էր, որ Ֆրանսիայից եկող սպառազինությամբ հնարավոր կլինի օդն ամբողջությամբ փակել: Հնարավո՞ր բան է օդն ամբողջությամբ փակելը:
– Ո՛չ: Օդ փակել հասկացությունը ընդամենը նշանակում է, որ մենք ունենում ենք միջոցներ, որոնցով կարող ենք պայքարել թշնամու անօդաչու թռչող սարքերի դեմ, իսկ օդն ամբողջությամբ փակելն անհնարին բան է, նույնիսկ Ռուսաստանը չի կարողանում դա անել, այն դեպքում, երբ դա անելու բավականին շատ միջոցներ ունի: Էլի եմ ասում՝ ամենակարևորը սպառազինության գրագետ օգտագործումն է:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
