«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Հելսինկյան ասոցիացիա» ՀԿ ղեկավար, իրավապաշտպան Նինա Կարապետյանցը
– Տիկի՛ն Կարապետյանց, այսուհետ ԱԱԾ տնօրենին ու տեղակալներին պաշտոնի կնշանակի ու կազատի վարչապետը, վերջիններս օրենքի ընդունումից հետո համարվելու են հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձինք: Ինչպե՞ս եք գնահատում այս որոշումը, բովանդակային առումով ի՞նչ է սա տալու կառույցին:
– Բազմաթիվ ինստիտուցիոնալ կարգավորումներ կամ կառույցներ շատ ձևական բնույթ են կրել. այսօրվա մասին չէ խոսքը, շատ երկար տարիներ, այսինքն՝ անգամ այն բոլոր դեպքերում, երբ ունեցել ենք այսպես կոչված զսպումների ու հակակշիռների մեխանիզմ, դրանք ձևական բնույթ են կրել, ու բոլորն էլ հասկացել են թե՛ ներսում, թե՛ դրսում: Բայց որ վերացնում ես անգամ այդ ձևական հակակշիռներն ու գործոնները, դա առնվազն անտրամաբանական է:
Ես մի հարց ունեմ բոլոր ՔՊ-ականներին. երբ Նիկոլ Փաշինյանն ու իր թիմը խոսում էին սուպերվարչապետական Սահմանադրության մասին, որ Սերժ Սարգսյանն իր հագով կոստյում է կարել ու ինքն իրեն հռչակել է սուպերվարչապետ, հիմա ի՞նչ կարծիք ունեն: Հարցս զուտ հռետորական է, որովհետև պատասխանն անտրամաբանական ինչ-որ բան է լինելու, ինչը տարիներ շարունակ լսում ենք:
Շատ տխուր է, որովհետև իրենց ժողովրդավարության բաստիոն հռչակած իշխանությունները չեն կարող ավելի լիազորություններ վերագրել իրենց կամ վերացնել զսպումների մեխանիզմներ, որոնց դեմ ժամանակին իրենք պայքարել են: Շատ տխուր պատմություն է իրականում:
– Այսինքն՝ բովանդակային առումով փոփոխություն չե՞նք ունենալու:
– Ես համոզված եմ, որ ՔՊ-ականներն ու իրենց մերձ սազանդարներն անպայման ասելու են, թե Նիկոլ Փաշինյանը փորձում է վեկտորի փոփոխություն անել, անպայման անհրաժեշտ է, որ իշխանությունն ավելի շատ կենտրոնացված լինի Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքին, որ նա ավելի ազատ, ավելի ինքնավստահ լինի, բայց սա ուղիղ հակառակ էֆեկտը կարող է ունենալ:
Նիկոլ Փաշինյանը, իր ձեռքին ունենալով ոստիկանություն, դատախազություն, քննչական մարմիններ, ԱԱԾ ու էլի կառույցներ, մի գիշերվա մեջ հանգիստ կարող է անել այն, ինչ արեց Սերժ Սարգսյանը, այս անգամ մեզ տանի դեպի Միութենական պետություն, ու չի լինի ոչ մի կառույց, ոչ մի դիմադրության հնարավորություն, որովհետև ամբողջ իշխանությունը մեկ մարդու ձեռքին է լինելու: Այնպես որ, ուրախացողներն ու ջատագովները պետք է մտածեն նաև հակառակ էֆեկտների մասին:
– Հիմա մենք ժողովրդավար ենք ձևով, բայց բովանդակությամբ գնում ենք դեպի միապետությո՞ւն:
– Մենք գնում ենք դեպի ավտորիտարիզմ, մենք ընդամենը հռչակել ենք ժողովրդավարություն: Մեր հասարակությունը 2018 թվականին հենց ժողովրդավարական սկզբունքների պահանջով դուրս եկավ փողոց, գուցե շատերը դասագրքային տերմիններով չկարողանային բացատրել, թե ինչ են ուզում, բայց այն, ինչ պահանջում էին այն ժամանակ, մինչև հիմա էլ շարունակում են պահանջել, իսկ դա ժողովրդավարությունն էր:
Չնայած տրված բոլոր խոստումներին, մենք գնում ենք դեպի ավտորիտար պետություն, հենց այդ ԵԱՏՄ-ի տրամաբանության մեջ ինքը շատ լավ տեղավորվում է: Այսքան իշխանություն մեկ մարդու ձեռքին շատ լավ տեղավորվում է հենց այդ համակարգերի մեջ, որովհետև այնտեղ բոլոր ղեկավարներն ունեն հենց այդքան իշխանություն: Սա վեկտորի իբր փոփոխության հետ ոչ մի աղերս չունի, եթե դու հայտարարում ես, որ գնում ես դեպի ավելի ընդլայնված ժողովրդավարություն, ապա սա դրա հետ կապ չունեցող գործողություն է:
– Տիկի՛ն Կարապետյանց, փաստորեն թերահավա՞տ եք, որ իշխանությունը գնում է արտաքին քաղաքականության վեկտորի փոփոխության:
– Շատ մեծ թերահավատությամբ եմ վերաբերվում, շատ մեծ, որովհետև ոչ մի գործողություն այդ պրոցեսից չի բխում: Այսինքն՝ թերահավատ եմ, որ գործող իշխանություններն են միջոցներ ձեռնարկում այդ գործընթացը արագացնելու կամ վեկտորի փոփոխություն իրականացնելու համար, բայց որ վեկտորի փոփոխություն է տեղի ունենալու՝ համարյա համոզված եմ:
Անտրամաբանական է Վրաստանին տալ հատուկ կարգավիճակ՝ ԵՄ-ի հետ կապված, որովհետև միայն Վրաստանը չի կարող հետաքրքրել մեծ խաղացողներին, դա բացառվում է: Միայն Հայաստանը չի կարող հետաքրքրել Արևմուտքին մեծ հաշվով, նրանց հետաքրքրում է ավելի լայն, մեծ տարածաշրջանը, և եթե Վրաստանին տվել են հատուկ կարգավիճակ, դա նշանակում է, որ նաև ի նկատի են ունեցել Հայաստանին, և Նիկոլ Փաշինյանի կամքից անկախ է այդ ամենը տեղի ունենալու:
Սա չի նշանակում իհարկե, որ մեր հասարակությունը պետք է ասի՝ այսպես թե այնպես, լավ է լինելու, եկեք գնանք մեզ համար հանգիստ ապրենք: Սա նշանակում է, որ մենք հետևողականորեն պետք է պայքարենք դրա համար, որովհետև միայն Վրաստանի ժողովրդի ու քաղաքացիական հասարակության պայքարի արդյունքում էր, որ կարողացան ստանալ այդ կարգավիճակը, ու հույսեր արթնացան, որ կարող են քաղաքակիրթ աշխարհի հետ մի դաշինքում լինել, այլ ոչ թե բռնապետական ռեժիմում:
– Այսինքն՝ հիմա դուք մտավախություններ ունեք, որ մենք, նաև այս վերջին գործողություններով պայմանավորված, ավելի շուտ գնում ենք դեպի Միութենական պետությո՞ւն, տիկի՛ն Կարապետյանց:
– Այո՛, շատ լուրջ մտավախություն ունեմ, ու սրանք հիմքեր են, որոնք ստեղծվում են այդ ռեժիմին մաքսիմում համապատասխանելու համար:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
