«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է Հովհաննես Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը
– Պարո՛ն Բաբայան, այսօր հայտնի դարձավ, որ վարչապետը և իր ընտանիքը վարակվել են կորոնավիրուսով: Դատելով գրառումներից՝ անվստահության մթնոլորտ է, կարծիքներ են հնչում, որ այն չի համապատասխանում իրականությանը: Այս անվստահությունը ինչո՞վ եք պայմանավորում:
– Ես կարծում եմ՝ անվստահությունը և անհավատությունը անձնական հարց են: Մարդիկ կա՛մ վստահում են ամեն ինչում, կա՛մ չեն վստահում ոչնչում, երբ անգամ կարևոր չէ՝ ում մասին է խոսքը: Ընդհանրապես ես կարծում եմ, որ մենք շատ լուրջ խնդիրներ ունենք՝ հասարակության բարոյականության հետ կապված:
Մենք այնքան շատ ենք խոսում այդ թեմայի մասին և այնքան շատ արդարացումներ ենք փնտրում սեփական անպարկեշտության համար, իսկ իրականում մեծ դեգրադացիայի ենթարկված ժողովուրդ ենք:
Շատ երկար ժամանակ ապրել ենք ստի մեջ, սովետական տարիներին մի բան էին ասում, ուրիշ բան անում, և դա չէր կարող անհետևանք անցնել: Նույնը հիմա է կատարվում: Մենք սեփական անպարկեշտությունը բացատրում ենք դիմացինի անպարկեշտությամբ՝ բա հիշո՞ւմ եք իրենք ժամանակին ինչ էին անում, բա հիշո՞ւմ եք իրենք ինչ են ասել, կարծես թե դա ինչ-որ կերպ կարող է արդարացնել քո այսօրվա անբարոյական կեցվածքը:
Կան շատ պարզ մարդկային զգացմունքներ, և պետք չէ ամեն ինչի տակ ինչ-որ խաղ փնտրել, պետք չէ ամեն ինչի տակ դավադրություն փնտրել: Հիվանդություն է, փորձանք է, և նման դեպքում առաջին հերթին փորձում են կարեկցել, առողջություն ցանկանալ: Հանուն ինչի՞ է պետք սուտ խոսել, թատերական խաղ խաղալ:
Այդ ո՞վ է այդքան ցածր մակարդակի իջել, որ սեփական առողջ ընտանիքին ասի, որ հիվանդացել են: Ախր ինչ-որ սահմաններ կան, որ յուրաքանչյուր մարդ չի կարող անցնել: Մենք ինքներս այդ տեսակ բան կանե՞նք, կասե՞նք՝ երեխան հիվանդացել է, կինս հիվանդացել է, որպեսզի ինչ-որ խաղ խաղանք: Ես չեմ պատկերացնում նման բան: Իսկապես ինչ-որ անառողջ բան կա, երբ մենք փորձում ենք դիմացինին դատել սեփական բարոյական չափանիշներով:
– Հասարակությունը փոխվելու անհրաժեշտությո՞ւն ունի:
– Մենք բոլորս բուժվելու կարիք ունենք: Եթե կա մարդ, որ կասի՝ ես դրա կարիքը չունեմ, նա արդեն կործանված է: Ի վերջո, մեզ այս կյանքը տրված է, որ մենք երեխայի մաքուր վերաբերմունքը բերենք հասցնենք մինչև վերջ՝ բազմաթիվ փորձանքների ենթարկվելով:
Երբ մենք հասկանանք, որ պարկեշտությունը և բարոյականությունը կոլեկտիվ չեն լինում, ազգովի չեն լինում, որ դրանք խիստ անհատական հատկություններ են, և շատ դժվար է սեփական բարոյականության վրա աշխատել, ավելի հեշտ է աշխատել ամբողջ ազգի բարոյականության վրա, կոչ անել բոլորին: Դու մի հատ ինքդ քեզ կոչ արա, թե դու ինչեր ես ասում, ինչեր ես անում, ինչ մեղադրանքներ ես ներկայացնում, ինչ բառապաշար ես օգտագործում: Ընդ որում, սա բոլորին է վերաբերում:
Եվ չի կարելի ասել՝ ժամանակին դուք այսպես արեցիք, հիմա էլ մենք ենք անում: Ժամանակին ղալաթ են արել դագաղներով, սև լենտերով, հազար ու մի բանով, և ոչ մի նորմալ մարդու դա դուր չի եկել՝ անկախ իր քաղաքական հայացքներից: Եվ նույնը հիմա չի կարող դուր գալ, և ոչ մի արդարացում չկա, սեփական ստորությանը արդարացում չկա: Այլապես եթե փնտրենք արդարացումներ, դրանք շատ-շատ են և միշտ կարելի է գտնել:
Երևի թե ժամանակի արդյունքն է, մենք մեր միջից վերացրել ենք ազնվականությունը, իսկ ազնվականությունը որոշակի սահմաններ են, որոնք անցնել հնարավոր չէ: Սա լուրջ հարց է, և մենք հիմնականում, երբ խոսում ենք հանրության առողջացման մասին, շատ հաճախ ձևական կողմը նկատի ունենք:
Իրականում սա շատ խորքային պրոբլեմ է: Եվ չպետք է սեփական անպարկեշտությունը կապել իշխանության կամ ընդդիմության հետ: Ի վերջո, իշխանությունը չի թելադրում՝ դու մարդ լինես, թե մարդ չլինես, քո մարդ լինելը ներքին պահանջ է: Եթե քո մարդ լինելը կախված է իշխանությունից՝ դու անհույս ես:
– Կառավարության՝ կորոնավիրուսի դեմ այս ամիսների պայքարը ինչպե՞ս եք գնահատում: Որքանո՞վ է սայթաքում իշխանությունը, որքանո՞վ է վարկանիշն ընկնում:
– Ես այդ ոլորտի մասնագետ չեմ, բայց կարծում եմ, որ վերջնական արդյունքը կարելի է արձանագրել այն ժամանակ, երբ այս ամբողջ պատմությունն ավարտվի: Մենք դեռ չգիտենք՝ աշխարհում իրադարձություններն ինչպես են զարգանալու:
Դեռ չկան երկրներ, որոնք 100 տոկոսով հաղթահարել են վիրուսը: Ըստ իս՝ կան որոշակի խնդիրներ, որոնք բնորոշ էին կառավարությանը, օրինակ՝ մեծամտությունը: Մարդիկ մտածում էին, որ բավական է ցանկություն, և կարելի է բոլոր հարցերը լուծել:
Եվ ոչ միայն այս պարագայում, այլ նաև ուրիշ ոլորտներում, ցանկությունը և ներքին ազնվությունը գերակշռում են մասնագիտական մոտեցմանը, մինչդեռ դա այդպես չպետք է լիներ:
Թե ինչով այս ամենը կավարտվի, ոնց կավարտվի՝ ես չգիտեմ, բայց ինձ համար շատ պարզ բան կա. քանի որ բանակում ծառայած մարդ եմ և սպա եմ, ես գիտեմ մեկ բան՝ սա պատերազմական վիճակ է, պատերազմական վիճակի ժամանակ հրամանատարի հրամանները չեն քննարկվում:
Հրամանները լինում են շատ տարբեր, լինում են հրամաններ՝ ճիշտ և սխալ, դա երևում է պատերազմի ավարտից հետո: Չի կարելի պատերազմի ժամանակ բոլոր հրամանները կասկածի ենթարկել:
Ավելին ասեմ՝ եթե փորձենք մի քիչ հետ գնալ և լուրջ վերլուծենք՝ ինչն է մեր Արցախյան պատերազմի հաղթանակի հիմքում դրված, մենք ավելի շատ կազմակերպվեցինք որպես մեկ բռունցք մեկ հրամանատարության տակ, քան հակառակորդը:
Ընդ որում, բոլոր նրանք, որոնք ենթարկվում էին այդ հրամանատարությանը, կարող էին քաղաքական հայացքներով ընդդիմադիր լինել, բայց հասկանում էին, որ հաղթել կարելի է միայն այն ժամանակ, երբ մենք մի բռունցք ենք, մի բանակ ենք, երբ այդ ջոկատները բոլորը ենթարկվեցին մեկ հրամանատարության:
Այդ նույնը շատ ուշացումով արեց հակառակորդը, դրա համար էլ շատ հարցերում տուժեց: Տուժեց, որովհետև չէր կարողանում կազմակերպել իր, այսպես ասած, ֆիդայական ջոկատները:
Հիմա էլ նույն պատմությունն է, սա իսկապես մեծ աղետ է, մեծ պատերազմ է, և այս պատերազմի ժամանակ ընդդիմանալ, ձեռք առնել, կասկածի ենթարկել ամեն մի որոշում՝ պարզապես դավաճանություն է: Եկեք ավարտենք, հետո ամեն ինչ կարելի է վերլուծել:
Ի վերջո, սա անծանոթ վիճակ է, և ոչ ոք թող գլուխ չգովի, թե գիտի ինչպես պետք է վարվել: Նույն դիմակ կրել-չկրելու հետ կապված ԱՀԿ-ն 10 անգամ կարծիք փոխեց: Ոչ ոք չգիտի, թե վերջին հաշվով որն է օգուտ տալիս, որը՝ ոչ: Իրականում հակամիջոցը գտնված չէ: Երբեմն այնպիսի տպավորություն է, որ ամբողջ աշխարհը գտել է հակամիջոցը, իսկ մենք դիտավորյալ ու հատուկ չենք ուզում դա կիրառել:
Ես բազմաթիվ հարցերի համաձայն չեմ այս երկու տարիների ընթացքում, առաջին հերթին՝ բարեփոխումների ընթացքին, երկրի կոնցեպտին, բայց հիմա դրանք քննարկելու ժամանակը չէ:
Ինչպես ասում են ֆրանասիացիները՝ պատերազմում ինչպես պատերազմում: Պետք է հասկանալ, որ մենք հիմա պատերազմական վիճակում ենք: Ես կարծում եմ, որ եթե վերջին հինգ-վեց օրվա ընթացքում կիրառված խստությունը կիրառվեր կարանտինի ժամանակ, մենք այլ իրավիճակ կունենայինք:
Իսկ այստեղ շատ մեծ մեղք ունեն մեր իրավապահ մարմինները, որ այդ ամենին մատների արանքով էին նայում, պետք էր իսկապես պատժել կարանտինի պահանջները չկատարողներին:
Տեսեք, թե ինչ է կատարվում Ամերիկայում այս օրերին, տեսանք, որ կարծես թե արդար պահանջից ինչ դուրս եկավ՝ կողոպուտ, վայրենություն: Դրա համար լուծումը օրենքը խստագույնս պահպանելն է:
Մենք մտածում ենք, որ խստությունը միշտ իշխանավորի կամայականություն է, բայց իրականում խստությունը օրենքի մեծագույն ուժն է, և դրա մեջ ոչ մի վատ բան չկա: Եթե չեք ուզում ենթարկվել, պետք է պատժվեք, ինչքան էլ փորձեք դեմագոգիայով զբաղվել:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
