«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավար Բորիս Նավասարդյանը
– Պարո՛ն Նավասարդյան, այս օրերին անընդհատ Ադրբեջանի զինուժի թիրախում են հայտնվում լրագրողները: Ի տարբերություն Ադրբեջանի, այստեղ լրագրողների աշխատանքը բաց ու ազատ է, սակայն կա նրանց անվտանգության խնդիրը: Դուք ինչպե՞ս եք դիտարկում այս իրավիճակը:
– Ինչպես ես եմ հասկանում, մինչև պատերազմական գործողություններ սկսելը Ադրբեջանն արդեն գրել էր այս սցենարը, որը օրերի ընթացքում պիտի հաղորդի միջազգային հանրությանը, և այդ նպատակի համար, բացի ադրբեջանական լրատվական աղբյուրներից, ներգրավել է նաև թուրքական լրատվամիջոցներին, որոնք մեծ քանակով այնտեղ են և ապահովում են Ադրբեջանի համար այդ իրավիճակի ցանկալի լուսաբանում:
Դա է պատճառը, թե ինչու այլ երկրների լրագրողները հավատարմագրում չեն ստանում Ադրբեջանում: Հետևաբար, բոլորը, որպեսզի անդրադառնան այդ իրադարձություններին, ստիպված են գալ Լեռնային Ղարաբաղ:
Բայց քանի որ դրանից Ադրբեջանի քարոզչական նպատակը չի փոխվում՝ չլուսաբանել այն, ինչ կա, այլ լուսաբանել այն, ինչ նախապես գրված է սցենարի մեջ, թե ինչ է տեղի ունենում սեպտեմբերի 28-ին, ինչ է տեղի ունենում սեպտեմբերի 30-ին, ինչ է տեղի ունենում հոկտեմբերի 2-ին, նրանք, բնականաբար, շահագրգռված չեն, որ Արցախից դրան հակասող տեղեկություններ հասնեն աշխարհին:
Դեռ պետք է, իհարկե, ուսումնասիրել այդ թիրախավորման բուն հանգամանքները, բայց ես չեմ բացառում, որ հատուկ հանձնարարական է տրվել Ադրբեջանի զինուժին, որ նրանք հնարավորինս վտանգի տակ դնեն լրագրողներին և ստիպեն, որ այդքան ակտիվ չլինեն Լեռնային Ղարաբաղ գալուց:
– Այս առումով միջազգային հարթակները անելիք չունե՞ն, որովհետև մենք տեսանք, որ հազիվ փրկեցին ֆրանսիացի լրագրողի կյանքը:
– Իհարկե դա շատ կարևոր է: Մենք տեսնում ենք, որ կամաց-կամաց որոշ միջազգային կազմակերպություններ այդ չեզոքության ստանդարտ մոտեցումը փոխում են և փորձում են հաղորդել այն, ինչ կա:
Հենց լրագրողների վրա հարձակումը նույնպես առիթ հանդիսացավ ավելի հստակ և կոնկրետ տեղեկություններ հասցնելու համար, թե ի՛նչ է իրականում տեղի ունենում:
Թեև, ասենք, Լրագրողների միջազգային դաշնությունն էլի հավասարության նշան դրեց, պարզ չէր, թե ով ում վրա է հարձակվել, ինչ լրագրողներ են, որ կողմից են նրանք եղել, և, իրոք, նրանց հայտարարությունից ոչինչ չի հասկացվում, բայց, օրինակ՝ «Լրագրողներ առանց սահմանների» միջազգային կազմակերպությունը բավականին հստակ տեղեկություն է տարածել և նաև պահանջել է Ադրբեջանի իշխանություններից հետաքննել այդ թիրախավորման բոլոր հանգամանքները:
Այսինքն՝ կամաց-կամաց նաև միջազգային հանրությանը հասնում են այն իրողությունները, որոնք տեղի են ունենում, որոնց մենք հանդիպում ենք այս պատերազմում:
Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ շատ միջազգային կառույցներ՝ արդեն պաշտոնական, միջկառավարական, օգտվում են այն տեղեկություններից, որոնք հաղորդում են ոչ կառավարական միջազգային կազմակերպությունները, այդ թվում նաև՝ մասնագիտական, լրագրողական:
Դա կարծես թե կաթիլ-կաթիլ կարող է ազդեցություն ունենալ նաև միջազգային հանրության պաշտոնական դիրքորոշման առումով, թե ինչքանով է մարդասիրական իրավունքը պաշտպանվում այս պատերազմում:
– Մեր լրագրողների աշխատանքն ինչպե՞ս եք գնահատում, որքանո՞վ են նրանք պատրաստված, որքանո՞վ են փորձառու պատերազմական իրավիճակներում լուսաբանման համար:
– Ես կարծում եմ, որ հայ լրագրողները, այո՛, այդպիսի փորձ ունեն: Դա կարելի է գնահատել որպես բարդ ճակատագիր, որ բավականին հաճախ մենք ականատես ենք լինում այդ կարգի ռազմական գործողությունների և մենք ունենք մի խումբ լրագրողներ, որոնք բավականին լավ գիտելիքներ, պատկերացումներ ունեն, թե ինչպես պետք է ռազմական գործողությունները լուսաբանել:
Կան նաև, բնականաբար, երիտասարդներ, որոնց համար դա առաջին փորձառությունն է, բայց, կարծում եմ՝ ավելի փորձառուներից սովորում են: Հիմնականում կարող եմ ասել, որ դժգոհելու տեղ չունենք:
Այս անգամ նույնիսկ շատ ավելի լավ է լուսաբանվում տեղի ունեցածը, քան եղել է 2016-ի ապրիլին: Երևի դա պայմանավորված է նաև նրանով, որ ամեն դեպքում ընդհանուր լրատվական դաշտն այսօր շատ ավելի ազատ է, քան եղել է 4 տարի առաջ:
Այսինքն՝ առնվազն չկան քաղաքական պատվերներ այս իրավիճակում, և տարբեր քաղաքական ճամբարներում գտնվող լրատվամիջոցները կարծես թե միայն մեկ խնդիր ունեն՝ կատարել իրենց պրոֆեսիոնալ պարտքը, հաշվի չառնել որևէ քաղաքական շահ: Դա, իհարկե, չի կարող չբավարարել նաև հանրությանը:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
