«Մենք չունենք ընդդիմություն, որը պատրաստ է, ինչպես Ուկրաինայում, զենքը ձեռքին կռվել». Արա Պապյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը:

-Պարոն Պապյան, նախատեսվում է, որ հոկտեմբերի 10-ին Հայաստանը պետք է ստորագրի Եվրասիական տնտեսական միությանը միանալու համաձայնագիրը: Ի՞նչ եք կարծում, այս անգամ փաստաթուղթը կստորագրվի՞, թե՞ դարձյալ գործընթացը կձգձգվի և ի՞նչ կնշանակի դա Հայաստանի համար:

-Ես ուզում եմ շեշտել, որ խոսքը չի գնում այդ միությանը միանալու մասին, խոսքը գնում է ստորագրելու մասին: Դրանք երկու էական տարբեր բաներ են, որովհետև մենք ունենք ստորագրված հայ-թուրքական արձանագրություններ, բայց դրանք չվավերացվեցին և ուժի մեջ չմտան: Հիմա նույնը կարող է լինել այս փաստաղթղթի հետ: Խնդիրը միայն ստորագրելը չէ, դա պետք է համապատասխան վավերացում անցի երեք երկրների՝ Ռուսաստանի, Ղազախստանի և Բելառուսի խորհրդարաններում, դրան գումարած Հայաստանի խորհրդարանն էլ պետք է վավերացնի: Ստորագրելը շատ հավանական է, հաստատ չեմ ասում, հավանական է, դեռ հայտնի չէ, թե ինչեր տեղի կունենան, բայց դրա վավերացումն  իմ կարծիքով շատ-շատ ջուր կքաշի: Այստեղ Ղազախստանն անպայման պնդելու է, որպեսզի Հայաստանի և Ղարաբաղի միջև մաքսակետեր լինեն, սահմանի առկայությունը լինելու է Ղազախստանի անսասան դիրքորոշումը, որն ըստ էության լինելու է Թուրքիայի և Ադրբեջանի դիրքորոշումը:

-Այս պայմանագիրն ստորագրելով՝ ի՞նչ հարված է հասցվում Հայաստանի ինքիշխանությանը:

-Էապես զիջում ենք մեր ինքնիշխանությունը: Լրիվ կորուստ չէ, բայց զիջում ենք:

-Սերժ Սարգսյանը անկախությւան օրվա առիթիվ իր ելությում ընդգծեց, որ այդ միությանը միանալու փաստաթղթի ստորագրումը հարված չէ Հայաստանի ինքնիշխանությանը, ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա:

-Մաքսային միությունն ունի վերպետական մարմին, որը բոլորի համար որոշելու է քաղաքականության մասը՝ լինի տնտեսական, թե քաղաքական: Ի վերջո, տնտեսական քաղաքականության  հիմքում էլ է ընդհանուր քաղաքականությունը: Հիմա, իրենք մեր փոխարեն որոշելու են, թե մենք ում հետ ինչ կարգով առևտուր անենք: Օրինակ՝ որոշելու են մեր և Վրաստանի հարաբերությունները, հիմա ո՞նց կարող է դա զիջում չլինի: Իրենք են որոշելու, մենք չենք որոշելու այլևս: Դա որոշում է կենտրոնը, հետևաբար դա մեր ինքնիշխանության էական մասի զիջում է: Ուրիշ հարց, որ բոլորն էլ, երբ որ միանում են ինչ-որ միությունների, ինչ-որ մի բան զիջում են: Այստեղ պետք է հաշվարկը կատարվի, թե այդ զիջման պարագայում մեր շահածն ինչ է:

Եթե մենք այդ զիջելու պարագայում էական ձեռքբերումներ ունենայինք, բնականաբար, կարելի էր ի վերջո գնալ զիջման: Այն երկրները, որոնք իրենց ճղում են, որ մտնեն Եվրամիություն, հասկանում են, չէ՞, որ զիջում են ինքնիշխանությունը: Բայց ինչո՞ւ են ուզում մտնել: Երկու դեպքում էլ կորցնում են ինքիշխանությունը, բայց պարզից էլ պարզ է՝ մի տեղ լավ են ապրում, մի տեղ՝ վատ: Խնդիրը դրանում է, և մենք պետք է տեսնենք, թե այստեղ ինչ օգուտ ունենք: Մինչև հիմա դեռ որևէ մեկը թվերով չի ապացուցել, որ մտնելով Եվրասիական տնտեսական միության մեջ՝ Հայաստանի տնտեսական վիճակն ավելի է լավանալու: Եթե բարձրանալու եմ մաքսային դրույքաչափերը, դա նշանակում է, որ վիճակը վատանալու է:

Եթե մեր որակյալ աշխատուժը գնալու է աշխատելու Ռուսաստանում, դա նշանակում է, որ վատանալու է մեր վիճակը: Դրա համար, թող թվերով ցույց տան, հասկանանք, թե դա դրական ինչ է բերելու: Ես առայժմ գոնե չեմ տեսնում դրական հեռանկար:

-Արտաքին քաղաքականության ոլորտում իշխանությունների վարած քաղաքականության հետևանքով այսօր ի՞նչ իրավճակում է հայտնվել Հայաստանը:

-Մենք մի կողմից էապես փչացրել ենք մեր հարաբերություններն Արևմուտքի հետ: Դա ակնհայտ է, չկան նախկին հարաբերությունները՝ ներդրումներն էապես կրճատվել են, էլի են կրճատվելու, մեր վրա սկսելու են տարբեր հարցերով քաղաքական ճնշումներ գործադրել՝ Ղարաբաղի հարց և այլն: Այսինքն՝ մենք Արևմուտքի հետ այլևս այն չունենք, ինչ որ ունեինք մինչև նախորդ տարվա սեպտեմբերի 3-ը: Իսկ Ռուսաստանի հետ էլ, որը Եվրասիական տնտեսական միության միջուկն է, դեռ որևէ նոր ձեռքբերում չունենք, որ ասենք՝ այս հարցով մենք շահեցինք: Մյուս կողմից էլ մեր երկկողմ իրավական դաշտն այնքան ընդգրկուն և խորն է, որ կարծում եմ՝ կարիք չկար, որ նոր միության միջոցով հարցերը լուծվեին, եթե հին ձևով լուծվում էին: Այսպես ասեմ՝ հին հարաբերիություններից կորուստ ունենք, իսկ նոր հարաբերություններում դեռևս սպասումների մեջ ենք, ինչ-որ էական բան դեռ չկա:

-Վերջին շրջանում հաճախ են տեսակետներ հնչում, որ եթե նախորդ տարվա սեպտեմբերի 3-ին Հայաստանը Մաքսային  միությանը որոշումը չկայացներ, Հայաստանում կկրկնվեին ուկրաինական դեպքերը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում նմանօրինակ տեսակետներին:

-Հայաստանին ո՞նց կարող է նույն ճակատագիրն սպասվել, ինչ Ուկրաինային, երբ Հայաստանում չկա Արևմտյան և Արևելյան Ուկրաինա: Մենք չունենք երկրի մի մաս, որտեղ ուկրաինացիներ են իրենց ուղն ու ծուծով, մյուս կողմում՝ ռուսներ: Մենք միատարր հնարապետություն ենք և այնքան փոքր ենք, որ այստեղ նման բախումներ չեն էլ կարող լինել: Ուկարիանայում, ըստ էության, քաղաքացիական պատերազմ է ընթանում, ճիշտ է, դրսի աջակցությամբ է, բայց դա քաղաքացիական պատերազմ է:

Ես մի անգամ, տարիներ առաջ, օտարերկրյա մի դիվանագետի հարց տվեցի՝ Հայաստանում հնարավո՞ր է քաղաքացիական պատերազմ:  Ինքն ասաց՝ ոչ, որովհետև քաղաքացիական պատերազմի համար առնվազն երկու կողմ պետք է լինի: Իսկ Հայաստանում բոլորը միանգամից անցնում են հաղթողի կողմը, այսինքն՝ Հայաստանում միշտ կա մի կողմ: Հայաստանում չի կարող լինել ուկրաինական իրավիճակ, որովհետև Հայաստանում երբեք երկու կողմ չի կարող պատերազմել, Հայաստանում մշտապես կլինի մեկ կողմ, անկախ նրանից, այդ կողմը ճիշտ է, թե սխալ, բայց կլինի մեկ կողմ, հիմնականում դա կլինի պրոիշխանական կողմը: Մենք չունենք ընդդիմություն, որը պատրաստ է, ինչպես Ուկրաինայում, զենքը ձեռքին կռվել: Մեր աշխարհագրական դիրքը դա թույլ չի տալիս:

Մենք շատ փոքր երկիր ենք դրա համար: Ի վերջո, դրա համար դրսից ինչ-որ աջակցություն պետք է լինի, դա չի կարող լինել Հայաստանի պարագայում, որովհետև որևէ մեկը Հայաստանն այնքան չի կարևորում, որ դրսից սկսի կողմերին փող, զենք և այլ բաներ տալ: Հայաստանում դա չի եղել և չի էլ կարող լինել: Հայաստանում մշտապես հնարավոր են ներիշխանական հակասություններ, որոնք կլուծվեն ներիշխանական մեթոդով, բայց ոչ ժողովրդի լայն զանգվածների ռազմական բախումով:

Մարի Ներսեսյան

© Medialab.am