«Տղերք, դուք ո՞ւմ եք ծառայում, էսօր ռուսին, վաղը թուրքին, մյուս օրը՝ մյուսին, ով սապոկով տվեց գլխիդ». Էդուարդ Զորիկյան

«Տղերք, դուք ո՞ւմ եք ծառայում, էսօր ռուսին, վաղը թուրքին, մյուս օրը՝ մյուսին, ով սապոկով տվեց գլխիդ». Էդուարդ Զորիկյան
«Տղերք, դուք ո՞ւմ եք ծառայում, էսօր ռուսին, վաղը թուրքին, մյուս օրը՝ մյուսին, ով սապոկով տվեց գլխիդ». Էդուարդ Զորիկյան

Ներկայացնում ենք երգիչ, երգահան Էդուարդ Զորիկյանի հետ «Մեդիալաբի» հարցազրույցի երկրորդ մասը:  Առաջին մասին կարող եք ծանոթանալ այստեղ:

-Պարոն Զորիկյան, ինչպե՞ս եք վերաբերվում Եվրասիական տնտեսական միությանը միանալու որոշմանը:

-Չկա նման միություն ու չի կարող լինել, որովհետև այսօր ստեղծված ցանկացած միություն իր բոլոր ռեսուրսներով Սովետական միության 10 տոկոսը չարժե: Եթե Սովետը փլվեց, դա էլ է փլվելու: Ինչքան ուզենան էդ մեռելին հետ բերեն, էնքան ավելի շուտ է հոգեվարքն ավարտվելու, ու վերջնական մահ է լինելու: Եթե դա կայուն համակարգ լիներ, կաշխատեր էլի, ինչքա՞ն պետք է փորձարկեն: Մենք մոռանում ենք, որ խոսում ենք այն համակարգի մասին, որը կիբերնետիկան հռչակել էր սուտ գիտություն, իսկ կիբերնետիկան դա թվային տեխնոլոգիաներն են: Իրենց ապուշ ուղեղով դա հռչակել էին սուտ գիտություն, արվեստի մեջ էլ արգելված էր ջազը, նկարչության մեջ՝ որոշակի ուղղություններ: Էս էր:

-Հայտարարվում է, որ հունվարի 1-ից Հայաստանն արդեն այդ միության անդամ է լինելու, դուք մեր երկրի ինքնիշխանության կորուստ տեսնո՞ւմ եք այստեղ:

-Մեր  երկրի վրա ճնշումը միշտ է եղել: Երբ տղերքը Ղարաբաղյան պատերազմի տարիներին առաջ էին գնում, այդ ժամանակ նույնիսկ ճնշում կար: Էդ բոլորը գիտեն, հո ես չպետք է ասեմ: Հարցրեք այսօր ազատամարտիկներին, կասեն, հետևից էլ են կրակել, հարյուր անգամ զանգել ասել են՝ ո՞ւր եք գնում, դրա դաբրոն չունենք: Միշտ էլ եղել է ճնշումը, իսկ ինքնիշխանություն երբեք չի էլ եղել: Էդ ե՞րբ է եղել: Երբ որ նման մի ձգտում եղել է, ռուսը միանգամից զենքը գործի է դրել: Այսօր Ուկրաինայում է, երեկ Վրաստանում, սա է ռուսի ձեռագիրը, բոլորս գիտենք: Իրենք է չեն թաքցնում: Պուտինն էնքան լկտի է, որ կենտրոնական հեռուստատեսությամբ բացահայտ ասում է՝ արջն իր տարածքը չի զիջելու: Ես շատ լավ հիշում եմ՝ երբ 88-ի ցույցերն էին, ռուսներ էին մոտենում մեզ ու ասում՝ Да вы что, армяане? Это же наша земля. Вы что, обалдели? Մենք դա հիշում ենք, չէ՞, հո չմոռացանք: Թե՞ մոռացանք, որ տանկերը բերեցին Օպերայում շարեցին: Երևի համընկան Ղարաբաղի հետ կապված մեր հաղթանակներն ու իրենց ցանկությունները: Բայց ռուսը մտածեց՝ А куда вы денетесь, товарищи армяшки? Куда? Եթե մենք ուզում էինք անկախանայինք, մենք պետք է ռուսին ասեինք՝ փասա-փուսեդ հավաքի, գնա էստեղից: Որտեղ զորքը կանգնած է, այդտեղով է կայսրության սահմանը գնում: Ում զորքը կանգնած է, հենց նրա սահմանն է: Իսկ մեր սահմանին ռուսն է կանգնած, իսկ ներքին սահմանում էական չէ, թե ով է կանգնած, ու ամենավատն այդ է:

-Հայտարարություն եղավ, որ սահմանների հարցում փոխզիջումներ են եղել, որի շրջանակներում Հայաստանն անդամակցում է ԵՏՄ-ին, սակայն պաշտոնապես որևէ տեղեկություն չկա փոխզիջումների մասին: Ի՞նչ վտանգ է սա պարունակում:

-Իսկ էդ ո՞ր հարցում ենք մենք ինչ-որ ինֆորմացիա ունեցել: Մենք միշտ գուշակում ենք, մատից հոտ ենք քաշում, փորձում ենք հասկանալ՝ էլ ի՞նչ պիտի սարքեն մեր գլխին, էս անգամ ի՞նչ պիտի սարքեն: Դա պետք է ոչ թե մենք մտածենք, այլ անվտանգության խորհուրդը, Ազգային անվտանգության ծառայությունը, իրենք պետք է մտածեն, եթե մերն են, եթե ռուսինը չեն: Եթե ռուսինն են, ընդամենը սպասում են զանգի: Է թող մտածեն, բա բյուջեն խժռել գիտեք, մտածել չգիտե՞ք:

-Ղարաբաղի սահմանին մաքսակետ կարո՞ղ է դրվել և ի՞նչ հետևանքներ կունենա դա:

-Այնքան ծիծաղելի բաներ են կատարվում: Խնդալու է, երբ որ երկրի առաջին դեմքերն ասում են՝ դաժե, եթե էդ մաքսակետը դնեն, մեկ է մենք կշրջանցենք: Էս ի՞նչ եք ասում, ինչ է սա՞, ուզում եք գողանա՞ք, էլի ուզում եք շրջանցե՞ք, ռուսի ուզած օրենքներվ շարժվե՞ք: Այսինքն՝ ուզում եք գրեք ՝չի կարելի, բայց գողանաք, գրեք մաքսակետ, բայց շրջանցեք: Երբ որ Եվրոպայում են որոշում մաքսակետ հանել, ուղղակի հանում են ու հայտարարում են այդ մասին, ոչ թե ասում են՝ ձևի համար կդնենք, բայց չենք կանգնեցնի: Սա ռուսի գործելակերպն է, խնդալու չի՞, բա սա պետությո՞ւն է, կառավարությո՞ւն է, նախագա՞հ է: Ժողովուրդը միշտ ուզում է, որ այդ չակերտավոր ընտրյալները, որ հայտնվում են նախագահի, վարչապետի և մյուս աթոռներին, ուզում են, որ մեկը լինի, որ իրենք հարգեն, հպարտանան: Ես հիշում եմ՝ Քոչարյանի կառավարման տարիներին ռուսական ալիքով ինչ-որ ջահել լրագրող էր, հարցրեց՝ դուք ջուրը, հոսանքը, մնացածը ծախծխում եք օտարին, չե՞ք վախենում, որ վաղը մյուս օրը վտանգի առաջ կկանգնեք: Ասեց՝ չէ, չեմ վախենում: Այսօր էլ նույնն է, երկու ժամում թռնում է, մի հատ բան է ստորագրում նախագահը, հետո գալիս ասում է՝ ես էն գլխից գիտեի, որ ստորագրելու եմ, ինձ չեն ստիպել, ես եմ որոշել: Թե դու ո՞վ ես, որ բան որոշես:

-Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ դիրքորոշում ունի հասարակությունն այսօր Ռուսաստանի նախաձեռնած այս միությանը անդամակցելու հարցում:

-Շատերը չեն խոսում, ով խոսում է, այսօր նստած է: Շանթը ասեց, գիտենք հիմա որտեղ է: Ով խոսում է, միանգամից փակում են, որովհետև խանգարում է իրենց, որովհետև իրենց ծրագրերի մեջ չի մտնում նման բան: 

-Կարծես հասարակության մեջ շատ է այն տեսակետը, որ Ռուսաստանը մեր փրկիչն է, նկատե՞լ եք:

-Ես այն մարդկանցից եմ, ով ժողովրդին չի մեղադրում: Իմ ընկերներն ինձ ասում են՝ ներքևից պետք է սկսվի ու մաքրվի ամեն ինչ, բայց ես ասում եմ՝ ոչ, պիտի հայտնվի մեկը, ով կկարողանա այնպես անել, որ դրսից թելադրող չլինի: Պետք է լինի մեկը, ով նայում է ու տեսնում՝ դա ինձ, իմ ժողովրդին, ազգին պե՞տք է: Իսկ մեր բոլոր նախագահներն իրենց գործողություններով ապացուցել են, որ իրենք Ռուսաստանի ներկայացուցիչն են, ոչ թե Հայաստանի: Ժողովուրդն ինչ անի՞: Բայց եթե ժողովուրդն այսօր մտածում է, որ ռուսը մեզ կփրկի, ինչի՞ց կփրկի: Էդքան խոսում էին թուրքի հետ սահմանը բացելու մասին, ո՞նց բացես, էնտեղ ռուսի զորքն է կանգնած, ո՞նց: Հայաստանի նախագահն ո՞վ է, որ որոշի էդ սահմանը բացի, էնտեղ կանգնած է ռուս զորքը: Սերժին երևի ասում են՝ գնա հետը ֆուտբոլային դիվանագիտություն խաղա, դրանից ավելի քեզ չի հասնում, դու ո՞վ ես, այ армяшка, իմ զորքն է էդտեղ կանգնած, իսկ ես քեզ թույլ չեմ տա, որ հարևաններիդ հետ խնդիր չունենաս, ես ամեն ինչ կանեմ, որ դու խնդիր ունենաս: Փորձեցին Իրանի հետ գազամուղի հետ կապված հարցեր լուծել, բայց ռուսն ասաց՝ կերել ես: Ռուսն ասաց՝ մի հատ բարակ տրուբա կանցկացնես, էն էլ մենակ նրա համար, որ վաղը ես Վրաստանի գլխին Աբխազիա եմ սարքելու, գազի տրուբեն, եթե հանկարծ տրաքացնեն, մի երկու-երեք օր յոլա կգնաս: Եթե անկախ պետությունն ունի նախագահ, թող կանգնի թեկուզ Լուկաշենկոյի կեսի կեսի չափ կամ Նազարբաևի կեսի չափ կարողանա ասի՝ ոչ, ինձ էս ձեռ չի տալիս: Դրա փոխարեն գրել են՝ մեր ռազմավարական գործընկերը: Ի՞նչ ռազմավարական գործընկեր:

-Ռազմավարական գործընկեր, որը զենք է վաճառում Ադրբեջանին, իսկ մենք լռում ենք:

-Իսկ ո՞վ ասաց, որ լռում ենք: Ամբողջ վերնախավը սկսեց արդարացնել Ռուսաստանին, ասեցին՝ դե դա բիզնես է: Ու էլի նույն բանն ես մտածում՝ տղերք, դուք ո՞ւմ եք ծառայում, ձեր ժողովրդին, թե՞ ռուսին: Էսօր ռուսին, վաղը թուրքին, մյուս օրը՝ մյուսին, ով սապոկով տվեց գլխիդ:

-Պուտինի նախաձեռնած միության կազմում Հայաստանին ի՞նչ ապագա կարող է սպասվել՝ հաշվի առնելով, որ այդ միության անդամ երկրները աչքի չեն ընկնում ժողովրդավարությամբ ու տարբեր ոլորտներով զարգացում ապահովելով:

-Չգիտեմ, բարդ հարցեր եք տալիս: Այսօրվանից սերմացուն գողանում են, փչացնում են, էսօրվանից հետույք լիզողներ են աճեցնում, իրենց ջահելներին: Իսկ փոքրաքանակ հայերասերներին, ովքեր իրենց երկիրն են սիրում, բնությունն են սիրում, օրհներգը գիտեն, նրանց դնում ջնջում են: Պետք է կոտոշ տա հենց ջահելությունը: Ցանկացած երկրում խնդիրներ կան, բայց կա ակնհայտ դիվանագիտություն ու կա պասիվ դիվանագիտություն: Մեր մոտ էդ էլ չկա: Պետք է էնտեղ գնա, ասի՝ հա, հա, գա էստեղ, ասի՝ ջահելություն, տվեք, հերներն անիծեք, ես չեմ կարա, որովհետև ես КГБ-ից եմ, բայց դուք էլ հո կարաք: Բայց էդ էլ չկա, ընդհակառակը, էդ ջահելությունն օրումեջ ոստիկանությունում են: Քո սեփական պետության մեջ դուրս ես գալիս փողոց, գոռում ես՝ ազատ, անկախ Հայաստան, բռնում տանում են: Երկու անգամ ինձ են բռնել երեխուս հետ ու երկու անգամ էլ ոստիկանները նույն բանն ասացին՝ եթե ձեզ էս երկիրը ձեռ չի տալիս, հեռացեք: Բայց դուք ո՞վ եք, որ ինձ նման բան ասեք: Ինձ թվում է, որ ապագայում լինելու է այն, ինչ Շանթն արեց՝ ես սկսում եմ հեղափոխություն: Այ նման բաներ են լինելու, որովհետև շատ դժվար է լինելու քանակ հավաքել, անհատական հեղափոխությունների շարք է լինելու: Վաղը մեկն է դուրս գալու, ասի՝ ես դեմ եմ, ինքն իրեն պայթեցնելու է, հրկիզելու, չգիտեմ ինչ են անելու, մի բան անելու են: Անկախության տարիների ջահելներին գոնե թվացել է, որ իրենք անկախության օրոք են ծնվել, ես եմ, որ Սովետի ձեռագիրը տեսել եմ, անհավատ եմ, իրենք հավատում են ու գնալու են գիժ-գիժ քայլերի:

Լուսանկարը՝ Էդուարդ Զորիկյանի ֆեյսբուքյան էջից 

Մարի Ներսեսյան

© Medialab.am