«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է Գյումրիի ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի նախագահ Լևոն Բարսեղյանը:
– Պարո՛ն Բարսեղյան, կառավարության «Մեկ անձից կատարվող գնումներ» բաժնից տեղեկանում ենք, որ այս տարի ոստիկանությունը 331 մլն դրամ կվճարի «Տոյոտա Երևանին» ավտոմեքենաներ ձեռք բերելու համար: Այսինքն՝ ոստիկանությունը շարունակում է տեխնիկապես հագենալ, ավտոմեքենաների ձեռքբերման համար դարձյալ միլիոններ են հատկացվում: Ինչպե՞ս սա կգնահատեք:
– Ես պարբերաբար ուսումնասիրում են ոստիկանությանը հատկացվող գումարի չափն ու իրենց ծախսերը: Երևի թե Հայաստանում պետական իշխանության ապարատի ամենաշատ աճող ոլորտն է դա՝ ֆինանսավորման, նյութատեխնիկական ապահովման ու աշխատակազմի տեսանկյունից: Իսկ թե որքա՛ն է այդ կառույցի արդյունավետությունը` շատ կասկածելի է: Օրինակ` վերցնենք համեմատաբար անմեղ մի ոլորտ՝ ճանապարհային ոստիկանությունը: Այդ կառույցը տեխնիկապես ապահովված է` տեսախցիկներ, արագաչափեր և այլն, բայց Հայաստանում ճանապարհատրանսպորտային պատահարների թիվը մնում է նույն մակարդակի վրա: Էլ չեմ ասում հասարակական կարգի պահպանության, հանցագործությունների կանխարգելման և բացահայտման աշխատանքների մասին: Այս մասով իրավիճակը մտահոգիչ է, որևէ տեղաշարժ չկա:
Իմ բացատրությունն այն է, որ սա Սերժ Սարգսյանի՝ մենթապետություն կառուցելու կարևոր բաղադրիչներից է: Վատ իմաստով ոստիկանական պետություն է կառուցում, որ ինքը պաշտպանված լինի: Նա ցանկանում է, որ երկրում լինեն շատ ոստիկաններ, ոստիկանների հանդերձանքն ու կահավորանքը լինեն ամենաբարձր մակարդակի: Դրանով ինքը ռեժիմ է պահպանում, այնինչ այդ փողերը կարող էին ուղղվել այլ ոլորտներ:
– Օրինակ՝ ի՞նչ ուղղություններով կարելի էր արդյունավետ ծախսել այդ գումարները:
– Այդ գումարները կարելի էր ուղղել կրթությանը, գիտությանը, առողջապահությանը: Այդ ոլորտներում խայտառակ վիճակ է, բազմաթիվ թերություններ կան, որոնք մեծ մասամբ կապված են ֆինանսական ապահովվածության հետ:
– Հատկապես ապրիլյան պատերազմից հետո սրվեց հարցը, որ ոստիկանությանը զինելու փոխարեն պետությունը պետք է այդ գումարները բանակին հատկացնի, ավտոմեքենաները բանակի համար գնի: Հենց այս ֆոնին ինչպե՞ս եք գնահատում այս ծախսերը:
– Մենք անընդհատ խոսել ենք այդ մասին: Երկիրն ահռելի մեծ թվով խնդիրներ ունի: Այդ խնդիրների լուծման առաջնահերթությունները Սերժ Սարգսյանի գլխում մի ձև են գրված, հանրության գլխում՝ այլ ձև: Հանրությունն իշխանություն չունի, չի կարող վերցնել ու ասել, որ այս փողն այս ուղղությամբ պետք է ծախսվի: Պետության զավթման ու կոռուպցիայի բուրգի գագաթին Սերժ Սարգսյանն է: Հնարավոր չէ, որ նա չիմանա երկրում առկա խնդիրների մասին: Բայց մարդը որոշել է, որ ճիշտը ոստիկանությանը չաղացնելն է: Ինչո՞ւ պետք է սահմանամերձ գյուղերում երեխեքը ահուդողով ինչ-որ դպրոցներում դաս անեն, որոնք պաշտպանված չեն հակառակորդի կրակոցներից: Էլեմենտար բաներ են սրանք: Պաշտոնական թվերով՝ Հայաստանում անօթևանությունը 4,5 տոկոս է կազմում:
Քաղաքաշինության կոմիտեի թվերով՝ Հայաստանում կան 30 հազար անօթևան ընտանիքներ: Ընդ որում, դրանում ներառված չեն Գյումրիի 3000 անօթևան ընտանիքները: Այս իրավիճակում դու ոստիկանություն ես չաղացնում, նպատակդ ո՞րն է: Ոստիկանությունը մասամբ ծառայում է հասարակությանը, բայց մեծ մասամբ ծառայում է իշխանությանը: Այս խնդիրը պետք է հանրությանը ներկայացվի, բացատրվի: Ոստիկանության այդքան մեծ թվով անձնակազմն ինչո՞ւ ես աճեցրել, որպեսզի պետք եղած ժամանակ այդ մարդկանց բերես ցուցարարների դեմ՝ որպես դագանա՞կ օգտագործես:
– Պետական բյուջեից շարունակում են հարյուրավոր միլիոններ հատկացվել պաշտոնյաների շքեղ ծախսերի ու մեքենաների համար: Այսինքն ՝ շարունակո՞ւմ են բյուջեի հատկացումներն անարդյունավետ ծախսել:
– Ակնհայտորեն բյուջեի գումարները նպատակային չեն ծախսվում: Իշխանությունն ասում է՝ չէ՛, մենք արդյունավետ ենք ծախսում: Ես խնդիրներն եմ մատնանշում, որ մանկավարժը 40-60 հազար դրամ աշխատավարձով է աշխատում, նրա տված կրթությունը ի՞նչ պետք է լինի: Նման խնդիրները թողած` ոստիկանություն չաղացնելու նպատակը ո՞րն է: Սա արդյանավետ չէ պետության հեռանկարային զարգացման տեսանկյունից: Ինչ վերաբերում է պաշտպանության ոլորտին, ասում են՝ անում ենք, չենք կարող ասել` ի՛նչ ենք անում:
– Բայց ապրիլյան պատերազմից առաջ էին այդպես ասում, հետո քառօրյա պատերազմը ցույց տվեց, որ բանակին հատկացված գումարները, մեղմ ասած, նպատակին չեն ծառայել:
– Այո՛, ասացին՝ գաղտնի է, բայց կոնկրետ փորձը ցույց տվեց, որ մատակարարման գծով, թիկունքի և այլ ուղղություններով պրոբլեմներ են եղել: Եվ Սերժ Սարգսյանն իր բերանով ասել է, որ 80-ականների զենք ունենք: Ա՛յ ընկեր, բա մենք գիտեինք, թե մեր փողերով նորմալ զենք էիք առնում: Երբ մանրամասներ էինք հարցնում, ասում էիք՝ գաղտնիք է, մենք էլ սուս էինք մնում, ասում էինք՝ երևի էս մարդիկ մի բան գիտեն: Բայց պարզվեց, ոչ մի բան էլ չգիտեին: Մարդիկ գնացին կրծքով սահմանը պահեցին, ոչ թե քո առած զենքերով; Բայց այն ոլորտները, որոնք համեմատաբար բաց են, բազմաթիվ անելիքներ ունես ու հանրությանը պետք է ներկայացնես, իսկ դու ոստիկանական ապարատ ես խորոշացնում: Երևի պատարստվում ես, որ հաջորդ տարվա ապրիլի 9-ին նախագահի աթոռից անմիջապես թռնելու ես վարչապետի աթոռին: Իսկ երբ մարդիկ դուրս գան փողոց՝ ցույցեր անելու, դու կբերես քո ոստիկանությանը, նորից կշարես դեմները: Սա՛ է քո նպատակը:
Եվ ստացվում է, որ եթե իշխանությունը ժողովրդից չէ, ամեն անակնկալ պետք է սպասել այդ իշխանությունից:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am