«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Արցախի ԱԳ նախարար Դավիթ Բաբայանը
-Պարոն Բաբայան, Ադրբեջանի նախագահը վերջին օրերին գրեթե ամեն օր հանդես է գալիս հայտարարություններով, հարցազրույցներով, որոնցում նոր սպառնալիքներ է հնչեցնում Զանգեզուրի, Սևանի հետ կապված: Այս հայտարարություններին մեր արձագանքը որքանո՞վ է համարժեք, արդյոք պե՞տք է լուրջ վերաբերվել այս սպառնալիքներին:
– Կարծում եմ՝ այս հայտարարությունները չպետք է անակնկալ լինեն որևէ մեկի համար: Մենք բազմիցս ասել ենք, թե ինչ է ասելու Ադրբեջանը, ինչպիսի դինամիկա, ինչպիսի էվոլյուցիա են ապրելու Ադրբեջանի ծավալապաշտական նկրտումները: Այդպես էլ լինում է, որովհետև մենք գիտենք ալգորիթմը, թե ինչպես է դա աշխատում: Սա շատ պարզ է:
Տեղի է ունենում այն, ինչ պետք է տեղի ունենար նման իրավիճակում: Պետք է հասկանալ, որ սա պարզապես հայտարարություններ չեն, սա խաղ չէ, կենացներ չեն:
– Այսինքն՝ Ալիևի ախորժակն ավելի՞ է մեծացել 44-օրյա պատերազմից հետո:
– Մի կողմ դնենք այդ որակումները, բայց Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական, աշխարհաքաղաքական ծրագրերը սկսել են իրականացվել: Մենք սրա մասին տարիներ շարունակ ասել ենք: Ոմանք մտածել են՝ անկապ խոսում են, չեն հասկանում, զզվացրին, էնքան ասացին: Բայց հիմա եկել է այն պահը, որի մասին ասել ենք: Դժբախտաբար, մենք ճիշտ ենք դուրս եկել:
Մենք պետք է կարողանանք իրենց հաղթել, այլ տարբերակ չունենք: Պետք է հասկանանք, որ իսկապես հայոց պետականության և հայ ժողովրդի ապագան է վճռվում:
– Հայաստանը պատերազմից հետո դասեր քաղե՞լ է: Ձեռնարկված քայլերը, այդ թվում՝ արտաքին, անվտանգության ոլորտներում, բավարա՞ր են:
– Դասեր քաղելը բազմաթիվ շերտերով պետք է դիտարկենք: Օրինակ՝ ժողովուրդն ինչպե՞ս է վերաբերվում Ադրբեջանին, զգո՞ւմ է վտանգ, թե՞ չի զգում, ինչպե՞ս են մարդիկ իրենց պահում առօրյայում, լո՞ւրջ են ընդունում իրավիճակը, թե՞ ոչ, պատրա՞ստ են պայքարելու հանուն իրենց պետականության, արժանապատվության, թե՞ պատրաստ են գաղափարախոսությունը փոխարինել իրենց կարիքների բավարարմամբ: Այսինքն՝ դասեր քաղելու խնդիրը կա հոգեբանական տիրույթում, կա ինստիտուցիոնալ տիրույթում, կառույցներ ստեղծելու, ռազմավարության ու մարտավարության մեջ փոփոխությունների մակարդակով:
Ամենակարևորն այստեղ հանրության ընկալումն է. եթե հանրությունը չի զգում՝ ինչ է կատարվում, ուրեմն զարգացումները շատ վատ են լինելու: Ամեն դեպքում սա մի գործընթաց է, որին մենք պարտավոր ենք ադեկվատ ու համապատասխան ձևով արձագանքել: Եթե դա չլինի, իսկապես շատ վատ է լինելու: Ի դեպ, բոլոր հնարավորությունները կան դիմակայելու այդ ամենին:
– Ալիևը նաև մեղադրանքներ է հնչեցնում Ռուսաստանի հասցեին, թե ինչու է նա զինում Հայաստանը: Ի՞նչն է Ռուսաստանին մեղադրանքներ հնչեցնելու իրական պատճառը:
– Ալիևը, այո՛, մեղադրանքներ է հնչեցնում, բայց խնդիրը դա չէ: Խնդիրն այն է, որ հայ հանրության մեջ էլ են նման մեղադրանքներ հնչում: Չենք հասկանում՝ այդ մարդիկ Ալիևի կողմնակիցնե՞րն են, թե՞ պարզապես խելագարներ են: Մենք այդ տարբերակները՝ գիժ են, խելագար են, չեն հասկանում, պետք է կտրուկ նվազեցնենք: Նրանք կամ Ալիևի հետ նույն քաղաքականությունն են վարում, կամ պարզապես այլասերված են: Չի կարող հայը մեղադրել ռուսին դրանում:
Ադրբեջանցու դեպքում պարզ է, որ աշխարհաքաղաքական հակառակորդ է, պարզ է, որ իրեն Ռուսաստանը խանգարում է, որ Արցախն ու Հայաստանը վերջնականապես կործանեն: Իսկ երբ դա ասում է հայը՝ չունենալով միայնակ պաշտպանվելու ռեսուրս, հասկանալով, որ առանց նման եղբայրական հարաբերությունների հնարավոր չէ երկիրը կառուցել, դա է ողբերգությունը: Հետո խոսում են իրենց սուտի հայրենասերի տեղ դրած, ապուշ-ապուշ կենացներ են ասում: Շատ լուրջ է իրավիճակը:
Եթե մենք հիմա Ռուսաստանի հետ եղբայրական հարաբերություններ ունենք, դա նշանակում է, որ ԱՄՆ-ի կամ Ֆրանսիայի, կամ որևէ այլ պետության հետ պետք է թշնամանա՞նք: Մենք ունենք հնարավորություն բոլորի հետ լավ լինելու: Մենք ամեն տեղ ունենք սփյուռք, և դա հնարավորություն է տալիս սուր անկյունները շրջանցելու: Ինչո՞ւ պետք է նման այլասերված կարծիքներ լինեն հասարակության մեջ: Եթե կան, նշանակում է հասարակության մեջ այլասերվածության ցանկալի մակարդակ կա, իսկ դա այլ պայմաններում բերելու է աղետի:
– Որքան էլ ռուս խաղաղապահներն Արցախի անվտանգությունը պաշտպանում են, բայց Շուշիի մոտ է փոխհրաձգություն լինում, մեր զինվորներին են հեռացնում: Ինչի՞ մասին է սա խոսում:
– Երբ խոսում ենք խաղաղապահների մասին, պետք չէ նրանց ներգրավել այդ ամենի մեջ, որովհետև ենթագիտակցորեն, հասկանալով կամ չհասկանալով, էլի սկսում ենք ռազմաքաղաքական դաշնակիցների հետ հարաբերությունների սրման կոնցեպտը:
Թուրքն է կանգնած ձեր դիմաց, թուրքից ի՞նչ եք սպասում: Ասում են՝ խաղաղապահներն ինչու են այսպես անում, այնպես անում: Եթե խաղաղապահներն այստեղ չլինեն, չկա Արցախ: Հայաստանն ի վիճակի՞ է միայնակ պահպանել այն, ինչ հիմա ունենք: Իհարկե, մենք ունենք մեր հնարավորությունները, բայց եթե խաղաղապահները դուրս գան, ո՞վ է գալու իմ երեխայի անվտանգությունն ապահովելու:
Դրա համար պետք է ադեկվատ լինել, ոչ թե հանդես գալ խենթ գաղափարներով ու դա ներկայացնել որպես հայրենասիրություն: Իրավիճակը պետք է ճիշտ պատկերացնել, և դասեր քաղելը հենց իրավիճակը ճիշտ պատկերացնելն է: Եթե չկա այդ պատկերացումը, ո՞նց ենք մենք այդ վիճակից դուրս գալու, ո՞նց ենք կարողանալու ծրագրել մեր հետագա անելիքները: Առաջին փուլը իրավիճակի ճիշտ գնահատումն է՝ բոլոր վտանգներով, հնարավորություններով հանդերձ:
– Ինչպե՞ս եք գնահատում, որ Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպանն այցելել է Նախիջևան, տեղի իշխանությունների հետ քննարկել Վաշինգտոնի հետ համագործակցության ծրագրերը:
– Նման այցերը չպետք է ցավագին ընդունենք, լավ է, որ Արցախ չի այցելել: Այ եթե Արցախի գրավյալ տարածքներ այցելեր, այդ ժամանակ կարող էինք խոսել, իսկ սա Ադրբեջան-ԱՄՆ երկկողմ հարաբերությունների տիրույթում է գտնվում, դա մեր գործը չէ: Իսկ եթե այցելեր, ասենք, Շուշի և այլն, դա այլ խնդիր կլիներ:
Նախիջևանը Թուրքիայի ռազմակալման տակ գտնվող տարածք է: Այդտեղ թուրքական ռազմական ուժերն են կանգնած, և նրանք, փաստորեն, ռազմակալել են այդ տարածքը: Չի բացառվում, որ այդտեղ ահաբեկիչներ լինեն: Միգուցե դեսպանը գնացել է, որ տեղում տեսնի, թե ինչպիսին է իրավիճակը: Դա ցույց կտա ժամանակը:
Խնդիրն այն է, որ, ընդհանրապես, ցանկացած երկրի աշխարհաքաղաքական մոտեցումներին պետք է շատ սառնասրտորեն մոտենալ: Դա նաև արտաքին քաղաքականության հասունության նշան է: Պետք է փորձենք հասկանալ, թե ինչ է կատարվում, և ճիշտ քայլերի դիմենք:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
