«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հայկական Փի Ար ասոցիացիայի նախագահ, ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի դոցենտ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու Աստղիկ Ավետիսյանը
– Տիկի՛ն Ավետիսյան, վարչապետի տիկին Աննա Հակոբյանի կազմակերպած հյուրընկալությունները, որոնց մասնակիցները բացառապես Արցախյան պատերազմներում զոհվածների հարազատներն ու ծնողներն էին, բուռն քննարկումների ու քննադատությունների արժանացան: Ո՞րն էր այսքան բուռն արձագանքի պատճառը: Աննա Հակոբյանի այս քայլն ինչպե՞ս եք գնահատում:
– Յուրաքանչյուր հաղորդակցություն՝ կառավարման տեսանկյունից կարևորվում է, թե ո՞ւմ հետ է իրականացվում այդ հաղորդակցությունը, ի՞նչ միջավայրում, ի՞նչ զգացմունքային ու արժեհամակարգ ունեցող թիրախային խմբերի հետ:
Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ իշխանությունը ոչ գրագետ բանակցային գործընթացի իրականացնողն էր և պատերազմային իրավիճակի հանգեցնողը, ապա Աննա Հակոբյանի այս քայլը պետք է որ բուռն արձագանքների տեղիք տար: Որովհետև յուրաքանչյուր կոնֆլիկտ, պատերազմ առաջանում են այն ժամանակ, երբ չկա հաղորդակցություն: Եվ քանի որ պատերազմում պարտված վարչապետի տիկինն է կազմակերպում հավաքը և փորձում որդեկորույս մայրերի միջոցով որոշակի դիվիդենտներ շահել, ոչ միանշանակ արձագանքներ, բնականաբար, կհնչեն:
Աննա Հակոբյանի ակտիվությունն արդեն հասարակության մոտ բացասական բազմաթիվ արձագանքներ է առաջացնում, որովհետև նույն ակտիվությունը նկատվում էր պատերազմի ժամանակ, Էրատո ջոկատի լուսանկարների տարածման ժամանակ, ու մարդիկ մտածում էին, որ եթե Աննան առաջնագծում է, ուրեմն իրենց որդիներն ավելի ապահով են։ Բայց քանի որ արդյունքը ողբերգական էր, այսօր արդեն վերջինիս ակտիվությունը վատ ելակետային իրավիճակի հետ է կապվում, հաճախ եմ լսում մարդկանցից, որ եթե Աննա Հակոբյանը ակտիվացել է, հանրային միջոցառումների է մասնակցում, ուրեմն մի չարագուշակ երևույթի պետք է սպասել:
– Պե՞տք էր նման բան կազմակերպել։ Գուցե ինչ-որ բան սխալ էր արված, դրա համա՞ր նման բուռն արձագանքի արժանացավ։
– Եթե վարչապետի տիկինն ունենար գրագետ խորհրդատուներ, ապա խորհուրդ կտային, որ լռության տեխնոլոգիան կիրառեր: Ճգնաժամային Հայաստանում, երբ կա անվստահություն իշխանության, վարչապետի նկատմամբ, նման ակտիվությունը հակառակ ազդեցությունն է թողնում:
Հասարակության մեծ մասը մտածում է, որ ծիծաղում են իրենց վրա, ցինիզմ են որակում այն հանգամանքը, որ նման իրավիճակում անբռնազբոս հայացքով կանանց ուղերձներ է հնչեցնում՝ հաշվի չառնելով այն հանգամանքը, որ այս ամբողջ իրավիճակում մեղավորն այս պահին իշխանություն ունեցողներն են:
Մինչև այսօր էլ Արցախում կորցնում ենք տարածքներ, մինչև այսօր էլ զոհվում են զինվորականներ, սահմանին ապրող մարդկանց կյանքը դժոխքի է վերածվել: Բայց Երևանում ամեն ինչ հանգիստ է, ամեն մեկն իր գործով է զբաղվում, վարչապետի տիկինն էլ ընդունելություններ է կազմակերպում:
– PR-ի նպատակո՞վ է այս ամենն արվում։ Մասնագետներ աշխատե՞լ են, ըստ ձեզ, տիկին Հակոբյանի հետ այս հարցում։
– PR-ի հիմքում հաղորդակցությունն է և ճշմարտությունը, այս դեպքում հասարակությանը մոլորեցնելու, երկրում հանգստության մթնոլորտ ձևավորելու, կարևոր իրադարձություններից հասարակության ուշադրությունը շեղելու, մի խոսքով, մանիպուլացնելու գործընթաց է իրականացվում:
Ամբողջ պատերազմի ընթացքում ապատեղեկատվությամբ և վայ խորհրդատուներով ուղերձներ հնչեցրեցին, այսօր էլ շարունակվում է նույն իրավիճակը: Սպոնտան, անմտածված, սուրճի սեղանի շուրջ, ոչ մասնագիտական քննարկմամբ ծնված միտքը առանց կանխատեսումների իրականացվում է:
Եթե Աննա Հակոբյանը գրագետ PR խորհրդատուներ ունենար, ապա հանրային միջոցառումների կազմակերպիչ ու գլխավոր դերակատար չէր դառնա: Հասարակությունը շատ զգայուն է. բեմում դերասանի ոչ ազնիվ, արհեստական խաղը բացասական արձագանքի է արժանանում:
– Տիկի՛ն Ավետիսյան, զոհվածների ծնողներն ու հարազատներն այս պարագայում ինչպե՞ս պետք է վարվեին, մերժեի՞ն հրավերը: Ի վերջո, նրանք էլ թիրախավորվեցին ու որակումներից զերծ չմնացին։
– Ամբողջ խնդիրն այդ է, որ Աննա Հակոբյանն այդպես էլ չգիտակցեց, որ հանիրավի թիրախավորեց զոհվածների ծնողներին: Որևէ մեկն իրավունք չունի քննադատելու հայրենիքի համար կյանքը տված մարդկանց ծնողներին, բայց անհամարժեք իրավիճակ է:
Նման ընդունելություններն էլ իրենց կյանքում առաջին անգամ են տեղի ունենում: Շատերը դրանից լավ են զգում, ուշադրության կենտրոնում են: Եթե դա օգնում է, որ որոշ ժամանակով կտրվեն դառն իրականությունից, ապա այլոց քննադատություններն անիմաստ են դառնում: Այն ծնողները, որոնք ըմբոստացել են և չեն մասնակցել, նրանք էլ իրենց ուղերձն են հղել:
Բայց այս ամենում նաև շատ անկազմակերպվածություն էլ կար, երեկ շատ ծնողներ նստելու տեղ էլ չեն ունեցել, շատ սպասելուց էլ հեռացել են, իսկ սա նշանակում է, որ լավ կազմակերպված չի եղել, և ամեն մանրուք մտածված չի եղել, ինչը միջոցառման կազմակերպման խնդիր է:
– Քննադատություններին ի պատասխան Աննա Հակոբյանի երկու տեսաուղերձներն ինչպե՞ս եք գնահատում, այնտեղ հնչեցրած մտքերը մեղմեցի՞ն, թե՞ ավելի սրեցին իրավիճակը:
– Աննա Հակոբյանի տեսաուղերձները ոչնչի մասին են: Չունեն հստակ ուղերձ, չունեն թիրախ, չունեն կառուցվածք: Յուրաքանչյուր ելույթ ունի հատուկ կառուցվածք, և այս պարագայում կինետիկ և վերբալ իմիջներին հետևելը կարևոր է:
– Այս իրավիճակում ինչպե՞ս պետք է կազմակերպվի վարչապետի տիկնոջ PR-ը, որ գրագետ եւ ընդունելի լինի։
– Վարչապետի կինը վարչապետի ինստիտուտի որոշակի օղակ է, և բոլոր քայլերը պետք է բխեն հաղորդակցային ռազմավարությունից: Հանրային կապերի գրագետ մասնագետը հնարավորություն ունի յուրաքանչյուր իրավիճակում գրագետ ռազմավարություն մշակելու և մարտավարական քայլերն իրականացնելու՝ տվյալ ժամանակահատվածի համապատասխան: Քանի որ սա ճգնաժամային իրավիճակ է, ապա հաղորդակցության իրականացման փուլերն ավելի մանրամասն աշխատանք են պահանջում:
– Ընդհանրապես, որքանո՞վ են այսօր հանրային դեմքերն զբաղեցրած դիրքին համապատասխան դրսևորում իրենց, տիկի՛ն Ավետիսյան:
– Վերջին երեք տարիների ընթացում վերբալ իմիջի տեսանկյունից, ցինիզմն ավելի մեծ տեղ է գրավում, քան հավասարակշիռ հանրային ելույթը, արտաքին տեսքին չեն հետևում, ու պաշտոնական դրեսկոդը հաճախ չի պահպանվում կամ, եթե պահպանվում էլ է, ապա կանանց մոտ միշտ խնդիր է առաջանում:
Մեկ օրինակ բերեմ ընդամենը. եթե չեմ սխալվում, կրթության մշտական հանձնաժողովի համատեղ նիստ էր, որին մասնակցում էին նաև Արցախի Հանրապետության խորհրդարանի պատգամավորները: Հրապարակված լուսանկարներից երևում է, որ կին պատգամավորներից մեկն ամբողջությամբ կուրծքը բաց, չնայած պաշտոնական դրեսկոդը պահպանված էր, բայց դրեսկոդը ենթադրում է որոշակի վարքագիծ, էթիկա, ինչը պետք էպահպանվի պաշտոնյաների կողմից, բայց, ցավոք, հիմա ավելի քիչ ենք դա տեսնում:
Կարծում եմ՝ պաշտոնյաների մեծ մասը չի էլ մտածում խորհրդատուների, մասնագետների միջոցով որոշակի ընդհանուր կերպար ունենալ, որը կհամապատասխանի հենց իրեն, և ոչ թե վերցնել մեկ ուրիշի կերպարն ու տեղայնացնել, որովհետև յուրաքանչյուր մարդ յուրովի է, և յուրաքանչյուրի արտաքին տեսքը, վերբալ իմիջը, կինետիկ, միջավայրային իմիջը ուսումնասիրելու արդյունքում իրեն համապատասխան՝ ոչ արհեստական կերպար է ձևավորում:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am