«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր Հերիքնազ Տիգրանյանը
– ԱՄՆ արդարադատության նախարարությունը սկսել է Հայաստանի պետեկամուտների կոմիտեի նախկին նախագահ Գագիկ Խաչատրյանին պատկանող, Լոս Անջելեսում գտնվող շքեղ առանձնատան բռնագանձման գործընթաց: Տիկի՛ն Տիգրանյան, ի՞նչ վերջնարդյունք եք կանխատեսում այս գործի մասով՝ հաշվի առնելով այն, որ Խաչատրյանների փաստաբանական խումբը այս գործընթացը որակել է որպես բիզնեսմենների ազատ տնտեսական գործունեության խոչընդոտման հերթական դեպք, «որն իրականացվում է առանց այն հաստատող որևէ հիմնավոր ապացույցի»:
– Գործընթացի ելքի մասին չեմ կարող դատողություններ անել, որովհետև իրավական գործընթաց է ընթանում, և ապօրինի գույքի բռնագանձման գործընթացները, որպես կանոն, բազմադրվագ են ու տարբեր պետությունների համագործակցության միջոցով են իրականացվում:
Պետք է ասեմ, որ սա շատ օրինաչափ գործընթաց է այն առումով, որ Կառավարությունը հռչակել է ապօրինի գույքի վերադարձի իր քաղաքականության մասին, դա ամրագրված է նաև նրա նախընտրական ծրագրում: Օրենքն ընդունվեց, որը հիմա ուղղակի սկսել է գործել: Այն, ինչի համար մարդիկ մեզ երբեմն մեղադրում են, որովհետև սպասում են ավելի արագ գործընթացներ ու ակնկալում էին, որ այդ ապօրինի գույքի վերադարձը պետք է լինի մեկ-երկու օրվա կամ շաբաթվա մեջ, ըստ էության, դա հիմա իրականանում է՝ ամբողջությամբ օրենքի վրա հիմնված իրավական մեխանիզմներով:
Գագիկ Խաչատրյանի գույքի հետ կապված գործընթացում որևէ արտառոց բան չեմ տեսնում, որովհետև Գագիկ Խաչատրյանը, լինելով հանրային ծառայող, պետական պաշտոնյա, իր գույքի կամ ունեցվածքի շահերի բախման վերաբերյալ բազմիցս եղել են ներկայացված հաղորդումներ թե՛ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով, թե՛ իրավապահ մարմիններ, ու որևէ անգամ որևէ դրվագով չի հաստատվել, որ, օրինակ՝ կա ապօրինի ձեռնարկատիրություն, որովհետև բիզնեսները գրանցված են հորեղբոր տղաների անուններով, որի դեպքում պաշտոնյան որևէ հայտարարագիր տալու սուբյեկտ չէ, ինչը նշանակում է, որ սա «Ապօրինի գույքի բռնագանձման մասին» օրենքն է գործարկվում, ու բիզնեսին խոչընդոտելու մասին որևէ խոսք այստեղ լինել չի կարող:
– Հայաստանի Հանրապետությունում ինչո՞ւ նմանօրինակ գործընթացների ականատես չեղավ հանրությունը:
– Մի փոքր համաձայն չեմ: Որ ասում եք՝ Հայաստանում ինչու չեղավ, նկատի ունեք Գագիկ Խաչատրյանի՞ մասով ինչ-որ բան:
– Չէ՛, ընդհանուր նկատի ունեմ, ձեր քաղաքական թիմն ասում էր՝ նախկին պաշտոնյաները թալանել են, Մոնումենտում դղյակներ են կառուցել, բայց հանրությունն արդեն չորս տարի է՝ այդպես էլ ականատես չեղավ, որ ձեր նշած դղյակներից գոնե մեկը պետությունը բռնագանձեր, տիկի՛ն Տիգրանյան:
– Բայց հիմա է, չէ՞, սկսում: Ես իմ խոսքում հենց դա ասացի, որ նախ՝ սկսում ես իրավական հիմքեր ձևավորել՝ ապօրինի ծագում ունեցող գույքի վերադարձի համար, հետո նոր գործընթացը սկսվում է, այսինքն՝ եթե գույքի ծագումն ապօրինի է, չի կարելի ապօրինի կերպով էլ անձի ձեռքից խլել այն, ի վերջո, կարող է ծագել սեփականության հարցը:
Սա ընդամենը մեկ դրվագով է, որ կապվում է ԱՄՆ-ում ձեռք բերված գույքի հետ, բայց դա չի նշանակում, որ Դատախազությունում քննվող 200-ից ավելի գործերի մեջ չկան Գագիկ Խաչատրյանին վերաբերող այլ գործեր, հետևաբար այս հարցում շտապողականությունը մեզ ավելի շատ կտանի ձախողման:
Գործընթացներն այս առումով բավականին երկար են տևում՝ հաշվի առնելով, որ կուտակած հարստությունը երբեմն նաև նյութականացվել կամ կապիտալիզացվել է դրսում, ինչը նշանակում է, որ մենք պետք է հայցենք, իսկ Կոռուպցիայի դեմ կոնվենցիան ասում է, որ պետությունները պետք է աջակցեն իրար նմանատիպ դեպքերի բացահայտման համար:
Սա, ըստ էության, առաջին բացահայտումն է միջազգային համագործակցության արդյունքում, ինչը նշանակում է, որ կոնվենցիայի վերոնշյալ դրույթն աշխատում է, և գործընթացը, որը սկսվել է, սկսվել է հենց Հայաստանի իրավապահ մարմինների հայտի հիման վրա, ոչ թե օտարերկրյա իրավապահների ջանասիրության արդյունքում:
– Այսինքն՝ մեղադրանքները, որ իշխանությունը խոստացավ, ձեր քաղաքական թիմի խոսքերով ասած՝ նախկինների թալանածը վերադարձնել ու չարեց, տեղին չեք համարում, որովհետև համապատասխան օրենքը դեռ չէ՞ր գործում:
– Այո՛, օրենքը նախ չկար, այն ընդունվեց, մտավ ուժի մեջ, ստեղծվեցին համապատասխան մեխանիզմները, Դատախազության ստորաբաժանումը: Արդյունքների մասով՝ նայած արդյունք ասելով ինչ ենք ակնկալում, որ միանգամից բոլորը հայտնվելու են բանտում, ու բոլորի ունեցվածքը դառնալու է ժողովրդի սեփականությունը մեկ օրում, իհարկե դա հնարավոր չէ:
Բոլորի մոտ գերակնկալիքներ կային, բայց այն, ինչ խոստացել է կառավարությունը, ի վերջո, քայլ առ քայլ անում է, այստեղ որևէ շեղում, ըստ էության, առկա չէ, ու Կառավարության հնգամյա ծրագրում այդ մասին ևս խոսվում է, իսկ հնգամյակի առաջին ամյակը նոր-նոր է ավարտվում:
– Տիկի՛ն Տիգրանյան, Հայաստանում և՞ս նմանատիպ գործեր կլինեն:
– Այո՛, իհարկե, բոլորը չէ, որ իրենց ապօրինի ծագում ունեցող գույքը ձեռք են բերել հենց դրսում: Կապ չունի՝ դու ապօրինի ճանապարհով հարստացել ես և դա նյութականացրել ես Հայաստանի ներսում, թե դրսում: Եթե բացահայտվի, որ անհամատեղելի են քո եկամուտներն ու քո ունեցած գույքը, այդ թվում նաև՝ փաստացի տիրապետվող, բայց որը գտնվում է Հայաստանի սահմաններից դուրս, դրա նկատմամբ էլ կարող է լինել իրավական գործընթաց:
– Փաստորեն, խորհրդարանական ընդդիմության խոստումը, որ իրենց իշխանության գալուն պես իրենք վերադարձնելու են թալանը, որը ձեր քաղաքական թիմը խոստացել է ժողովրդին, բայց չի անում, անհի՞մն եք համարում, որովհետև դուք դա անո՞ւմ եք:
– Մենք անում ենք այն, ինչ մենք ենք խոստացել, ու գիտենք, թե ում նկատի ունենք, երբ ասում էինք՝ թալանը կվերադարձնենք, գիտենք, թե ովքեր էին զբաղված թալանով նախորդ տարիներին: Իշխան Սաղաթելյանի ասածը մի փոքր տրամաբանությունից դուրս է և զավեշտ է: Նկատի ունի՝ իրենք գալու են՝ իրենց թալա՞նը վերադարձնեն, հիմա էլ կարող են օգնել իրավապահ մարմիններին՝ իրենց թալանածը հետ բերել ու հաշտություն կնքել պետության հետ:
Ճիշտն ասած, ինձ թվաց, որ Իշխան Սաղաթելյանն ուզում է ժողովրդին ինչ-որ ձևով, քանի որ հեղափոխության ամբողջ տեխնոլոգիան պլագիատ արված է, այդ մի բանն էլ ասի, որ ժողովրդին հաճելի լինի, բայց մոռացել է, որ դեռ ինքն էլ պետք է գույքի հետ կապված որոշ հիմնավորումներ տա, ապացույցներ ներկայացնի:
Ի վերջո, մենք իր քաղաքական թիմին, որի հետ այսօր խորհրդարանում են, նրանց ենք մեղադրում թալանի համար: Կարծում եմ, որ դա ուղղակի պոպուլիզմով տարվելու հետևանք է, ու դա իր հերթական չմտածված ձևակերպումն է:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
