«Ամեն ինչ պետք է անենք, որ զինվորի մատը փուշ չմտնի, այսինքն՝ առաջնագծում մենք պետք է երկաթբետոնե ամրաշինական կառույցներ ունենանք». Դավիթ Սանասարյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Ինքնիշխան Հայաստան» կուսակցության նախագահ Դավիթ Սանասարյանը

– Պարո՛ն Սանասարյան, օրերս տեղի ունեցավ արտախորհրդարանական ուժերի և վարչապետի հերթական հանդիպումը: Այդ հանդիպումների ժամանակ արդյոք արտախորհրդարանական ուժերը բարձրացնո՞ւմ են այն հարցերը, որոնք մտահոգում են շատերին: Դուք երկար ժամանակ առաջնագծում էիք և մի շարք խնդիրներ եք վերհանել, որքանով եք դրանք վարչապետին ներկայացրել:

– Այդ հանդիպումներում քննարկումներն առաջին հերթին վերաբերում են արտաքին քաղաքականությանը, բայց նաև անվտանգությանը, որն արտաքին քաղաքականության անբաժան մասն է:

Չկա որևէ հարց, որ չբարձրացնենք, դրանց մի մասին անդրադառնում ենք մեր հարցազրույցների ժամանակ, թե ինչ ընդհանուր նորություններ կան արտաքին ճակատում, անվտանգության առումով: Մի մասն էլ փակ թեմաներ են, որոնք բանակցություններին են վերաբերում, և այդ մասին իշխանությունները պետք է խոսեն: Մենք չունենք այդ մասին խոսելու իրավասություն: Իհարկե, մենք կարող ենք խոսել, բայց կվնասենք որոշակի պրոցեսների: Ընդհանուր ներկայացրել ենք նաև, թե սահմանին ինչ է կատարվում:

Սա իմ երկրորդ հանդիպումն է սահմանից գալուց հետո: Առաջին անգամ դիրքերից իջել էի դատավարությանս մասնակցելու, համընկավ և մասնակցեցի վարչապետի հետ հանդիպմանը: Այն ժամանակ էլ եմ ասել՝ ինչ խնդիրներ կան: Փաշինյանը տեղեկացնում է, որ իրենք հարցերից տեղյակ են, փորձում են լուծումներ տալ:

– Դուք նշել էիք, որ խրամատները մնացել են նույնը, ինչ 20 տարի առաջ: Այդ բոլոր խնդիրները 44-օրյա պատերազմից հետո արդյոք հնարավո՞ր չէր կարգի բերել:

– Ես մասնագիտական չեմ կարող ասել, թե ամբողջական ինչքան ժամանակ է պետք, որպեսզի մեր պատկերացրած ձևով հարցերը կարգավորվեն: Բայց կարող եմ ասել, որ մտածողության փոփոխություն է պետք: Մենք փորձում ենք այն, ինչը կա հնուց եկած, սովորել, պահպանողական ենք այդ առումով: Ասում ենք՝ դե, էսպես հեշտ է, շատ գումար չի ծախսվում, բայց մենք պետք է այլ կերպ մտածենք, որ ամեն ինչ պետք է անենք, որ զինվորի մատը փուշ չմտնի, այսինքն՝ առաջնագծում մենք պետք է երկաթբետոնե ամրաշինական կառույցներ ունենանք:

Այն հատվածում, որտեղ ես էի, որոշակիորեն տարբերվում է մյուս հատվածներից, որտեղ 30 տարի ունեցել ենք խրամատներ: Այս հատվածները եղել են խոր թիկունքում, և 44-օրյա պատերազմից հետո է առաջացել անհրաժեշտություն այստեղ դիրքեր փորելու, հերթափոխ իրականացնելու: Այնուամենայնիվ, պետք է հասկանանք, որ լրիվ ուրիշ որակի առաջնագիծ է պետք, լրիվ ուրիշ որակի կահավորում է պետք, որ կարողանանք անվտանգությունն ապահովել: Հակառակ դեպքում էլի ենք խնդիրներ ունենալու:

Շատերն ասում են՝ ինչո՞ւ եք այդ մասին խոսում: Թշնամին այս ամենը գիտի, իր աչքով է տեսնում: Թշնամին ունի արբանյակների հնարավորությունը, ունի դրոնների հնարավորությունը: Չպետք է վախենանք խոսելուց, պետք է պահանջ ձևակերպենք, որ այս կարգի առաջնագիծ է մեզ պետք:

Ասեմ ավելին, մեզ պետք է տեսախցիկներով կահավորված սահման, որը կդիտարկի առաջնագիծը: Պետք է հասկանանք՝ կարողանո՞ւմ ենք այնպես ապահովել, որ զինվորները առաջնագծում կանգնած չլինեն, այլ լինեն արագ արձագանքող խմբերի մեջ: Այսինքն՝ տեսադիտարկեն, և եթե որևէ շարժ նկատվի, այդ պարագայում նոր ավելի արագ առաջնագիծ գան, քան թշնամին կփորձի այնտեղ հասնել:

– Սրանք տարրական բաներ են, որոնք փաստորեն չե՞ն արվել:

– Սրանք ծախսատար են, բայց զինվորի կյանքը ամեն ինչից թանկ է: Մենք պետք է այլ հարցերից պակասեցնենք ու այս հարցերը կարգավորենք: Եթե սահմանին նույնիսկ երկու օր դեպք է տեղի ունենում, տնտեսության շատ ճյուղեր ուղղակի կանգնում են, ու մեծ վնասներ ենք կրում: Այսինքն՝ տնտեսագետները պետք է հաշվարկներ անեն, թե ինչպես կրճատել տարբեր տեղերից, որ այս խնդիրները կարգավորեն:

– Դուք ասում եք, որ այս ամենի մասին տեղեկացրել եք վարչապետին, ո՞րն է եղել նրա արձագանքը, այն դեպքում, երբ նա հայտարարում էր, որ մենք գումարի խնդիր չունենք:

– Արձագանքն այն է, որ իրենք էլ են տեղյակ խնդիրներից, իրենք էլ են փորձում լուծումներ տալ, բայց ես չգիտեմ՝ ինչ են փորձում: Այն տարածքում, որ ես եմ եղել 16 օր, մեծածավալ աշխատանքներ են տարվում, բայց արդյո՞ք մենք դա ենք ուզում, արդյո՞ք մեր պատկերացրած փոփոխությունը դա է:

Փոփոխություն պետք է այնպես արվի, որ երկաթբետոնե ամրաշինական կառույցներ լինեն, որ զինվորը և՛ օդից պաշտպանված լինի, և՛ հարձակման դեպքում ավելի ճկուն լինի իր գործողություններում, ոչ թե մտածի՝ բա որ ներթափանցեն:

Մենք ասել ենք, որ պատրաստ ենք պատերազմով անցած մեր ընկերների հետ միասին, նաև ընկերներ, որոնք ինժեներ են ու լավ են հասկանում այդ ամեն ինչից, նստել, խոսել, թե ինչպես ենք այս խնդիրները լուծում: Սա, իհարկե, պետության խնդիրն է, բայց մենք պատրաստ ենք զորավիգ լինել, որ կարողանանք կարգավորել:

– Վստահաբար վարչապետին հարցրել եք նաև խաղաղության պայմանագրից: Ընդհանրապես, որքանո՞վ եք դա իրատեսական համարում, և արդյոք որևէ փաստաթուղթ այս փուլում կա:

– Ես չասեմ, թե ինչ է պատասխանել վարչապետը, ես ասեմ, որ չեմ հավատում այդ խաղաղությանը: Երբ ես սա ասում եմ, մարդիկ մտածում են, որ պատերազմ եմ ուզում: Ո՛չ, ես ասում եմ, որ քանի դեռ դու չես լուծել քո սպառազինության հարցը, բանակի մարտունակության հարցը, սպառազինության արդիականացման հարցը, թշնամին փնտրելու է պատճառներ, որ շրջանցի ցանկացած խաղաղության պայմանագիր:

Վերջիվերջո, խաղաղության պայմանագիրը 100-տոկոսանոց երաշխիք չէ: Երաշխիքը քո պատրաստ լինելն է թշնամու ցանկացած ագրեսիայի: Իսկ դա ենթադրում է, որ պետք է պատրաստ լինես և՛ ֆիզիկապես, և՛ մարտունակությամբ, այսինքն՝ աշխատանք է պետք տանել բանակում, այնտեղ մտածողության լուրջ փոփոխություն է պետք:

Մենք պետք է հասկանանք, որ զուտ խրամատներ պահելով չէ, պահպանություն իրականացնելն ու պաշտպանությունը տարբեր բաներ են: Մեր զինվորը պետք է մարտունակ լինի: Ես որքան գիտեմ, այդ առումով որոշակի փոփոխություններ նախատեսվում են, սահմանապահ զորքերը պետք է զբաղվեն սահմանը պահելով, իսկ զինվորներն իրենց ժամանակը պետք է ծախսեն մասնագիտություն ստանալու, մարզվելու վրա: Դա ավելի կարևոր է, քան սահմանին կանգնած լինելը: Մենք պետք է մարտունակ բանակ ունենանք, իսկ դիրք պահելը դեռ չի նշանակում մարտունակ լինել:

Այս բոլոր հարցերը քննարկվում են, այլ հարց է, որ պետք է հասկանանք, թե ինչ արագությամբ են լուծում նմանատիպ խնդիրները: Մեզ վստահեցրել են, որ սպառազինության հարցն էլ են փորձում կարգավորել: Հույս ունենանք, որ այդ ամենը օր առաջ կլինի, որովհետև ամեն օրը հետաձգելով՝ մենք վտանգի առաջ ենք կանգնում:

Մանե Հարությունյան

MediaLab.am