«Դեկտեմբերի 5-ին կայանալիք Բայրամով-Լավրով հանդիպումից հետո կհասկանանք, թե իրադարձություններն ինչպես են զարգանալու». Տաթևիկ Հայրապետյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է պատմական գիտությունների թեկնածու, ադրբեջանագետ Տաթևիկ Հայրապետյանը

Տիկի՛ն Հայրապետյան, ադրբեջանական կողմն ինչո՞ւ էր ընտրել Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղին փակելու բնապահպանական պատճառաբանությունը, ո՞րն է նպատակը:

– Այդ պատրվակով նման քայլի գնալն ավելի «հարմարավետ էր», եթե միանգամից ռազմական գործողությունների գնային՝ ավելի կբարդացնեին իրավիճակը: Հիմա ամբողջ աշխարհին կարող են ցույց տալ, որ քաղաքացիական անձինք էին ու էկոլոգիական խնդիրներ էին բարձրաձայնում, այսինքն՝ իրենց սադրանքներին տալիս են արտաքին այնպիսի շղարշ, որ հնարավորինս քիչ քննադատությունների ենթարկվեն:

Ես ու շատ այլ փորձագետներ ամենօրյա ռեժիմով զգուշացնում էինք այս պրովոկացիոն քաղաքականության մասին, որովհետև տեղեկատվական դաշտի ուսումնասիրությունն առնվազն տալիս էր այդ հստակ պատկերը: Ադրբեջանի նպատակները մի քանիսն են. իրենք անցակետ ունենան, կամ ռուս-թուրքական համատեղ վերահսկողություն լինի: Իրենք այս օրակարգը հստակ ունեն ու փորձելու են դրանով առաջ գնալ:

Դեկտեմբերի 5-ին սպասվում է Բայրամով-Լավրով հանդիպում Մոսկվայում, և, նկատի ունենալով Լավրովի վերջին հայտարարությունները, դրանք կարևոր նշանակություն են ունենալու, ու արդեն կհասկանանք, թե իրադարձություններն ինչպես են զարգանալու:

Այս անգամ արձագանքն արագ եղավ, ու ճանապարհը ժամերի ընթացքում բացվեց, ինչո՞վ եք սա բացատրում:

– Հետաքրքրականն այն է, որ ադրբեջանական կողմը այնտեղ էր գնացել նաև մեդիայի ներկայացուցիչներով, որպեսզի այդ արտաքին շղարշն ապահովեն, ինչպես ասացի: Իրենք փորձում էին ցույց տալ, որ շուտով էկոլոգներին հնարավորություն կտրվի մոնիթորինգ անցկացնելու և այլն: Դատելով նաև այդ տեսանյութերից՝ ռուսական կողմն ակնհայտ ասում էր՝ «ճանապարհը բացեք, մի կողմ քաշվեք, հասկանանք խնդիրը որն է»: Այլ գործողությունների լիազորություն ռուսական կողմը չուներ էլ այս իրավիճակում:

Բայց ամենամեծ խնդիրն այն է, որ սա մեկանգամյա գործողություն չէ, շատ մանրակրկիտ ծրագրված գործողություն է. մի քանի օր առաջ ադրբեջանական կողմը հրապարակում էր արել, թե իբրև Իրանի 14 քաղաքացի, որոնք հատուկ ծառայությունների ներկայացուցիչներ են, այսպես կոչված անօրինական ճանապարհով անցել են Արցախ, ու Ադրբեջանը նույնիսկ բողոքի նոտա է հղել:

Հանրային հարթակներում հիմա էլ հարց են հնչեցնում, որ կարևոր հարցն այն է, թե ինչի՞ դիմաց բացվեց ճանապարհը:

– Կարծում եմ, մեզ մոտ արդեն ծայրահեղությունների մեջ են շատ հաճախ ընկնում և մոռանում են իրավիճակն ամբողջականության մեջ վերլուծել: Ի վերջո, ռազմական գործողություններ չէին ընթանում, ուղղակի պրովոկացիոն իրավիճակ էին ստեղծել, փորձում էին ինչ-որ իրավունքներ ներկայացնել: Ադրբեջանը փորձում է միջանցքի նկատմամբ վերահսկողություն սահմանել, իսկ դա նշանակում է դանդաղ կամ արագ Արցախը հայաթափել:

Տիկի՛ն Հայրապետյան, ասացիք, որ այս սադրանքները շարունակվելու են, բայց կկարողանա՞ Ադրբեջանը հասնել նպատակին, ռուսական կողմը դա թույլ կտա՞:

– Դա ամբողջությամբ հակասում է ռուսական կողմի ստանձնած պարտավորություններին՝ հենց նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթով, այսինքն՝ իրենք իրավունք չունեն նման բան թույլատրել: Ամենամեծ խնդիրն այն է, որ Հայաստանի իշխող ուժը չի ուզում որևէ ներգրավվածություն ունենալ այս հարցում:

Իշխանությունների վարած քաղաքականությունը Արցախի հարցում շատ սխալ է ու դա շատ խնդիրների է բերում: Ադրբեջանն էլ օգտվում է դրանից ու ավելի հանդուգն է դառնում, իսկ մենք մեր իրավունքներից հրաժարվում ենք: Ինչպե՞ս կարելի է 120 հազար մարդու ճակատագիր հարցականի տակ դնել ու ասել՝ ռուս խաղաղապահներն են այնտեղ, թող իրենք էլ ապահովեն անվտանգությունը:

Քրիստինե Աղաբեկյան

MediaLab.am