«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Գեղամասար խոշորացված համայնքի նախկին ղեկավար, համայնքի բնակիչ Հակոբ Ավետյանը
– Պարո՛ն Ավետյան, քանի որ Ադրբեջանը վերջերս ակտիվորեն խախտում է հրադադարի պահպանման ռեժիմն Արցախում, կխնդրեմ ասեք, թե Վարդենիսում ի՞նչ վիճակ է, ադրբեջանական զորքերի կուտակումների մասին է խոսվում։
– Վարդենիսում որպես այդպիսին հրադադարի խախտում չկա, բայց բոլորս գիտենք, որ հակառակորդն այնտեղ կուտակումներ է անում, ինչ-որ բաների են պատրաստվում, բայց գործողություն չկա, կրակոցներ կամ այլ կարգի գործողություն չունենք այս պահին, բայց դա չենք կարող հուսադրող հանգամանք համարել:
Պայթյունավտանգ իրավիճակ է, որովհետև միշտ էլ, երբ Արցախում որևէ բան է լինում, Սյունիքում՝ ինչ-որ մի տեղ, նաև Վարդենիսում է ինչ-որ գործողություն լինում, որպեսզի նաև ուշադրությունը շեղեն բուն նպատակային կետերից։ Ընդհանուր իրավիճակը մեզ անհանգստացնում է, որ կարող է ամեն վայրկյան այստեղ էլ նույնը կրկնվել։
– Սահմանին կուտակումները թշնամին երբվանի՞ց է սկսել։
– Սեպտեմբերյան դեպքերից հետո ընդհանրապես իրենք ուժեղ կուտակումներ են արել մեզ մոտ, ու նաև ասեմ, որ այդ սեպտեմբերյան դեպքերից հետո գրավված տարածքներում իրենք միանգամից շինարարական աշխատանքներ են կատարել, դիրքավորվել, ավելի են ամրացել, բայց ոչ թե ժամանակավոր մնալու համար, այլ՝ հիմնական։
– Ձեր դիտարկմամբ՝ այդ ամենն ինչի՞ հետևանք է, օրինակ՝ Տեղ գյուղում էլ մի քանի օր առաջ առանց կրակոցի ադրբեջանցիները եկել, դիրքավորվել են Հայաստանի սուվերեն տարածքում։
– Ադրբեջանցիներն ունեն հստակ ծրագիր, որը պետք է ավարտին հասցնեն, հիմա ցավալին այն է, որ մեր կողմից այդ ծրագրին ոչ մի դիմադրություն չկա, կարծես թե հարմարվում են, նորմալ են համարում, կամ պայմանավորվածություն կա:
Մի խոսքով՝ վերջնարդյունքն այն է, որ թուրքերը շատ հեշտ կարողանում են առաջ գալ՝ առանց մեր կողմից դիմադրության հանդիպելու, իսկ ինչի համար են քայլ առ քայլ անում այս ամենը, ես կարծում եմ, այսպես են անում, որ ազգը միանգամից ոտքի չկանգնի, որովհետև իրենք էլ են շատ լավ տեսնում մեր ներքաղաքական խնդիրները, որ ազգը տարբեր մասերի է բաժանված, համախմբվածություն չկա, ու իրենք հենց այս առիթից են օգտվում։ Իսկ եթե միանգամից գործողության անցնեն, մեր ազգը կհամախմբվի։
– Պարո՛ն Ավետյան, իսկ անգամ այս քայլ առ քայլ գործողությունների պարագայում ինչո՞ւ չեն համախմբվում, օրինակ՝ հենց Վարդենիսում, Սոթքում, նկատի ունեմ այն բնակավայրերը, որոնք առաջնային վտանգի դիմաց են կանգնած, բնակչությունն ի՞նչ է մտածում կատարվողի մասին։
– Մարդկանց և՛ մեղադրում եմ, և՛ չեմ մեղադրում, որովհետև հասարակ քաղաքացին այնքան գիտակից չէ, որ պատկերացնի, հեռանկար ունենա, թե ինչից հետո ինչ հետևանք ենք ունենալու, իրենց պետք է ուղղակի բացատրել։
Այս ամենում ես մեղադրում եմ մեր կառավարությանը, որովհետև այս ապակայունացումը ստեղծվում է հենց նրանց կողմից, ու ամեն անգամ այսպիսի իրադարձություններից առաջ ներքաղաքական ինչ-որ մի բան են սարքում, նորից՝ «թալանչիներ, դղյակներ», ժողովրդի ուշադրությունն են շեղում։ Մարդկանց մեջ նորից թարմացնում են նախկինների հանդեպ ատելությունը, որ իրենց արդարացնելը հեշտ լինի, ու հասարակության նույն զանգվածն էլ, ոնց մտածել է, շարունակում է նույն ձևով էլ մտածել՝ «ինչ անի խեղճ կառավարությունը, նախկիններն են մեղավոր»։
Ես միշտ ասում եմ՝ եթե խեղճ են, առնվազն պետք է հեռանան, որ իրանց են ասում խեղճ, բա մեր այդքան զոհերին ի՛նչ ասենք, հենց հիմա մեր դիրքերում կանգնած զինվորներին ի՛նչ ասենք, որ անպաշտպան վիճակում սահմանին կանգնած են, բառիս բուն իմաստով։
Զինվորը միայն հայրենիք պաշտպանելու համար չէ, զինվորը նաև իրեն պետք է պաշտպանված զգա, զգա, որ թիկունք ունի, իսկ դա մենք այսօր չունենք, իսկ այդ իրավիճակը տանում է նրան, որ թուրքը շատ հեշտ ու հանգիստ անում է ուզածը։
Հայաստանի տարածքում ոչ մի տեղն էլ ուժեղ պաշտպանված չէ, որ հիմա մեղադրում ենք, թե նախկինում զենք չի եղել, ամեն ինչ էլ եղել է, բայց զենք օգտագործողը, ճիշտ կառավարողը չունենք։ Եղածը պետք է կարողանալ ճիշտ կազմակերպել, ղեկավարել, ռազմավարություն մշակել, այ սա չունենք, իսկ ամենավատն էլ այն է, որ ժողովրդի մեջ մեծ խուճապ է առաջանում։
Բոլորն էլ ասում են՝ եթե թուրքն ուզի մեր գյուղ մտնի, 10 րոպեում մտնելու է, պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչքան վատ է դա։ Մարդիկ հիմա պատրաստվում են ոչ թե գարնանային աշխատանքների, տնտեսություն զարգացնեն, այլ մտածում են, որ պետք լինի՝ կկարողանա՞ն 10 րոպեում փախչել։
– Այսինքն՝ բնակչությունը չի՞ պատրաստվում դիմադրություն ցույց տալ, եթե կարիքը լինի։
– Այսինքն՝ ո՞նց դիմադրի, ինչո՞վ պատրաստվեն, ոչ մեկի ձեռքը զենք չկա, հասարակ գյուղացին ի՛նչ պետք է անի։ Սեպտեմբերյան դեպքերից հետո որոշ մարդկանց, այդ թվում՝ ինձ, զենք բաժանեցին, հետո որոշեցին, որ սահմանամերձ բնակիչների մոտից դրանք հետ են վերցնում, մենք էլ տարանք, հանձնեցինք։ Հիմա ուզում ենք պաշտպանենք, ինչո՞վ պաշտպանենք։
– Պարո՛ն Ավետյան, հնարավոր ռազմական գործողությունների պարագայում մենք չե՞նք կարողանա համարժեք դիմադրություն ցույց տալ։
– Կարծում եմ՝ կարող ենք, բայց մի խնդիր կա․ ամեն անգամ մեր կողմից նահանջը, դիրքեր զիջելը, ես չգիտեմ՝ ինչ հիմքով են լինում։ Միգուցեև հնարավոր է ուժեղ հակահարված տալ, բայց մենք դա չտեսանք այս ընթացքում, դրանից ելնելով եմ ասում, որ պաշտպանություն չկա:
Եթե մի անգամ նկատենք, որ այդ հակահարվածը եղավ, թշնամին հետ շպրտվեց ու մի բան էլ ավելի շատ, որովհետև իրենք արդեն մեր տարածքում են, որ հետ շպրտվեն, դա չի նշանակում, թե մենք իրենց տարածք ենք մտնելու, մեր տարածքը կազատագրենք, բայց չի լինում նման բան, եթե չի լինում՝ նշանակում է, որ վաղվա վրա էլ այդ հույսը չունենք, խուճապն այդտեղից է առաջանում։
Մարդկանց մեջ ոգևորություն պետք է մտնի, որ համախմբվեն, իսկ հիմա ժողովրդի մեջ տարածված է այն, որ թուրքը երբ ուզի՝ կարող է մտնել իր ցանկացած շրջան։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
