«Ինձ փրկեց կյանքի հանդեպ ունեցած սերը». Մարիամ Գևորգյան, կին, ով հաղթեց

«Ինձ փրկեց կյանքի հանդեպ ունեցած սերը». Մարիամ Գևորգյան, կին, ով  հաղթեց
«Ինձ փրկեց կյանքի հանդեպ ունեցած սերը». Մարիամ Գևորգյան, կին, ով հաղթեց

Խոշոր հանդարտ աչքերով Մարիամը դանդաղորեն ժպտում է՝ վեր հանելով խոշտանգումներից չարչրկված մաշկի հետևում թաքնված բնավորությունը: 

«Ինձ փրկեց կյանքի հանդեպ ունեցած սերը,- «Մեդիալաբին» ասում է Մարիամ Գևորգյանը,-իսկ այժմ ձգտում եմ առաջ նայել` մտածելով, որ ամեն ինչ էլ մարդու համար է»:

Մոտ 5 տարի առաջ ամուսնանալով ու Սանկտ Պետերբուրգ գնալով` 20-ամյա Մարիամ Գևորգյանը չէր պատկերացնում, որ երազելու է հոր տան մասին: Նա հետ վերադարձավ այլազանված մարմնով ու խորը վախերով, որոնք մինչև այժմ էլ ամբողջությամբ չեն անցել:

«Նույն վախերը  դեռ էլի կան ու ինձ ապահով չեմ զգում,- «Մեդիալաբին»  ասում է  նա,- իրենք Արտաշատում են, ես մի գյուղ էն կողմ, ճանապարհին-բանին հնարավոր է տեսնեմ իրենց, ու քանի որ սպառնալիքներ են հնչում իրենց ազգականների կողմից` անկախ ամեն ինչից դու անհանգստանում ես»: 

Ամուսնության տասն ամիսների ընթացքում Մարիամը պարբերաբար դաժանորեն ծեծվել ու խոշտանգվել է ամուսնու՝ Դավիթ Զիրոյանի և սկեսրոջ՝ Հայկանուշ Միքայելյանի կողմից, որի արդյունքում մարմնի տարբեր հատվածներին պատառաքաղով ծակոցների ու արդուկի վառած հետքեր կան:

Մի կերպ փախնելով ու Հայաստան գալով՝ Մարիամը դիմում է գրում ոստիկանություն, հարուցվում է քրեական գործ:

Գործի քննության ընթացքում նա 3 դատաբժշկական փորձաքննություն է անցել տարբեր բժիշկների կողմից, որոնք բոլորն էլ հաստատել են, որ Մարիամի մարմնական վնասվածքները միայն խոշտանգումների հետեւանքով կարող են լինել:

Անցել է մոտ 3.5 տարի ու հետևում մնացած անտանելիության զգացողություններն աստիճանաբար փոխարինվում են թեթևությամբ:

 «Կանանց աջակցման կենտրոն» ՀԿ գրասենյակում Մարիամը, ով այժմ աշխատում է ՀԿ-ին պատկանող կացարանում,  պատմում է իր պատմությունը` դառնության, հալածանքների, եւ պայքարի մասին:

«Խոսել և շարունակում եմ խոսել, որպեսզի իրենք պատասխան տան իրենց արածների համար»,- «Մեդիալաբին» ասում է նա,- Այն, որ նրանք ամբողջ Հայաստանով մեկ խայտառակ եղան` հոգեբանական բավարարվածություն է պատճառում:  Դա ամբողջությամբ այն չէ,  բայց գոնե որոշակի փոխհատուցում է»:

Մարիամը գյուղից է. Արարատի մարզի Տափերական գյուղից: Իսկ բոլորին հայտնի է, որ կանայք, հատկապես հեռավոր մարզերում, խուսափում են ամուսնալույծի կարգավիճակից:

«Որովհետև հանրությունում լուրջ կարծրատիպային վերաբերմունք կա ամուսնալուծված կանանց նկատմամբ այն ենթատեքստով, որ եթե ամուսնալուծված ես` ուրեմն անբարոյական ես,- «Մեդիալաբին» ասում է ՀԿ ծրագրերի ղեկավար Հասմիկ Գևորգյանը,- մենք շատ կանայք ունենք, որոնք գտնվում են համարյա նույն կարգավիճակում, սակայն լռում են` ելնելով ամոթի զգացողությունից և  ամուսնալուծված լինելու փաստից, մինչդեռ Մարիամը որոշեց չլռել»:

Գևորգյանի խոսքով` Մարիամը շատ լավ գիտակցում է, որ իր խոսելն օգնում է շատ կանանց ու ինչքան շատ կանայք այդպես վարվեն` այնքան` լավ:

«Բոլոր էդ բարդույթները` ամուսնացած-բաժանված, ամոթ և այլն,  դրեցի մի կողմ, որ իմ նման մի մեկը նորից չընկնի նրանց թակարդը,- ասում է նա,- քանի որ ես առաջին կնոջից հարցրել եմ, ու նա չի ասել, թե ինչ ընտանիք են»:

Մարիամը ուժեղ կին է. կարծում է Հասմիկ Գևորգյանը:

«Երբ նրա հետ առաջին անգամ հանդիպեցի` չէի պատկերացնում, թե ինչպես հետը խոսել, թեպետ այդ ոլորտում նորեկ չէի: Բայց  նա շատ համարձակորեն սկսեց խոսել այդ մասին,- ասում է  նա,- հետո մենք անցնում էինք բժիշկների կաբինետներով, ու ես` տեսնելով նրա մարմնի հետքերը, երկմտանք ունեի, բայց նա դուրս եկավ այդ ամեն ինչից, Մարիամը հաղթանակած կին է»:

Մարիամն ասում է, որ իր մասին միշտ էլ կարծիքներ լսել է, որ համարձակ է, սակայն երբեք չի հասկացել պատճառը:

«Բայց հիմա հասկանում եմ, թե ինչ նկատի ունեին ու կարծում եմ, որ իսկապես ամեն մեկը չէ, որ նման քայլերի կարող էր դիմել,- ասում է նա,- նույն ոստիկանություն գնալու որոշումն էլ է եղել իմը: Տարբեր խորհուրդներ եղել են, սակայն վերջնական որոշումը կայացրել եմ ես»:

Մարիամի ընկալմամբ` մարդու համար առաջնայինն ինքն է, հետո նոր` հասարակությունը:

«Եթե քո հետ մի վատ բան լինի, հանրությունը չի, որ քեզ հանելու է էդ վիճակներից,- պատճառաբանում է նա,- իսկ քո փոխարեն այդ ճանապարհը ոչ ոք չի անցնի, ու դու ինքդ պիտի հաղթահարես քեզ բաժին ընկած բեռը»:

Նրա խոսքով` իրեն մեծապես օգնել է հարազատների ներկայությունն ու աջակցությունը, քանի որ մտերիմ մարդկանց քաջալերանքը մեծապես կարող են բարձրացնել ինքնավստահությունը:

Ամբողջ ընթացքում նա ստեպ-ստեպ թարթում է աչքերը:

«Ցավում են,- անկիրք նշում է Մարիամը,- երկար քայլելուց ոտքերս էլ են ցավում, գլխիս հարվածներից երկարատև գլխացավեր եմ ունենում»:

Հասմիկ Գևորգյանն ասում է, որ Մարիամի հետ գործուղումների լինելիս նկատել են, որ վերջինս խուսափում է նույն սենյակում այլ անձի հետ մնալուց, քանի որ մարմնի վրա բազմաթիվ հետքեր ունի, իսկ ամռանը երկարաթև շորեր է հագնում, որպեսզի չերևան խոշտանգումների հետքերը:

Մարիամը ցանկացել է աշխատել բռնության ենթարկված կանանց հետ, որպեսզի օգնի նրանց պայքարել իրենց իրավունքների համար:

«Նա իր հայցի առաջին դատական նիստին սկեսուրին տեսնելուց ուշաթափվեց, իսկ հիմա ոչ միայն ինքն է զբաղվում իր թղթերով, այլև խրախուսում և օգնում է մնացած կանանց` ասելով, որ մի վախեցեք և գրեք այն, ինչ մտածում ու տեսնում եք»,- ասում է Գևորգյանը:

Մարիամն ասում է, որ աշխատանքն իր մեջ արթնացնում է նաև ցանկություն կյանքի հանդեպ, ինչպես նաև շփվելով ՀԿ աշխատակիցների հետ` փոխվել է  վերաբերմունքը մարդկանց նկատմամբ:

«Դրանից առաջ հավատ չունեի մարդկանց նկատմամբ ու մտածում էի, որ իրենք էլ կխաբեն: Ես ոստիկանությունում էլ եմ ասել, որ հավատ չունեմ նրանց նկատմամբ»,- ասում է նա:

Նա նշում է, որ իր համար հաճելի է բռնության ենթարկված կանանց  օգնել ու ցավալի է, որ նրանք այդքան շատ են: Մարիամի մեծագույն ցանկությունն է, որ աշխարհի երեսից բռնարարները վերանան, ու ընտանիքում ամուսիններն իրար հետ հաշվի նստեն ու ընդհանուր եզրեր գտնեն:

Մոտ ժամանակներս Մարիամը պիտի գեղագիտական փորձաքննություն անցնի` հասկանալու համար, թե ինչ վիրահատություններ են անհրաժեշտ:

ՀԿ-ն քաղաքացիական հայց է ներկայացրել և Զիրոյաններից պահանջում է բարոյական փոխհատուցում, ինչպես նաև պլաստիկ վիրահատությունների համար անհրաժեշտ գումարը:

«Գործը դեռևս առաջին ատյանում է,- ասում է Գևորգյանը,- մերժվելու դեպքում անցնելու ենք բոլոր օղակներով` մինչև ՄԻԵԴ»:

Նա, սակայն, ցավով նշում է, որ թեպետ Մարիամն ակնհայտորեն առաջ է գնում` ապագայի մասին պլաններ կազմելով, սակայն խնդիր է  այն, որ բռնության ենթարկված կանայք իրենց ապագան տեսնում են Հայաստանից դուրս:

«Որովհետև Հայաստանում քո անվտանգությունը կասկածի տակ է,- ասում է Մարիամը,- տուժողն օրենքով պաշտպանված չէ.  բռնարարը կարողանում է փողով ազդել գործի ընթացքի վրա, ու, դու վստահ չես, որ քո գործը արդար ելք կունենա»:

Աննա Մուրադյան

© Medialab.am