Արցախյան վերջին պատերազմն իրականում Հայաստանում կատարեց իշխանափոխություն: Իշխանության եկավ… Նիկոլ Փաշինյանը:
Փաշինյանը միայն հիմա է գալիս իշխանության, որովհետև նրա թիկունքին Ռուսաստանն է: Հայաստանին վերադարձվեց իշխանություն ձևավորելու վերջին 20 տարին, այսինքն՝ արանքից հանվեց ժողովուրդը:
Հայաստանը վերագտավ իր անինքնուրույնությունը, բայց առանց Արցախի մեծ մասի:
Ռուսաստանին հաջողվեց փոզմիշ անել լավագույն Հայաստանի տեսլականը: Նա դա ուզում էր անել հավանաբար ապրիլյան հեղափոխության հաղթանակից ի վեր:
Բայց ինչպե՞ս դա անել մի մարդու դեմքով, որը հենց ժողովրդով էլ եկել է իշխանության: Խնդիրն էլ հենց այն է, որ դա պետք է արվեր նույն մարդու դեմքով:
Չարժեր կամ պետք չէր անել Ռոբերտ Քոչարյանի, Սերժ Սարգսյանի կամ (օրինակի համար) խիստ ռուսամետ Վաղարշակ Հարությունյանի դեմքով:
Տեղի ունեցածն իշխանության չլսված, չտեսնված տրանսֆորմացիա է՝ առանց իշխանություն փոխելու: Դեմքը նույնն է, մինչդեռ իշխանության ձևավորման բոլոր սկզբունքները՝ զրոյացված:
Որովհետև Նիկոլ Փաշինյանը բառի ամենաուղիղ դրվածքով դարձել է Ռուսաստանի դրածոն: Ժողովուրդն այլևս չի ճանաչում բացարձակապես անփոփոխ մնացած Նիկոլ Փաշինյանին, որովհետև ի սկզբանե չի ճանաչել նրան:
Մինչ Փաշինյանը ոչ մեկ այս աստիճան դրածո չեն եղել: Մոտ 5 հազար զոհ, և դու ունես բոլորովին ուրիշ իշխանություն՝ նույն մարդու դեմքով:
Համենայնդեպս, բոլորը կտեսնեն, թե ինչ է նշանակում հեղափոխությամբ իշխանության գալը, բոլորը կտեսնեն, թե ինչի է հանգեցնում Ռուսաստանի հետ չհամաձայնեցված «աննախադեպը», բոլորը կտեսնեն, թե ինչ է նշանակում միայն սեփական անձի վրա կենտրոնանալով՝ բոլորին քեզանից ցածր դասելը: Խելքը գին չունի, ուրեմն գին կունենա հիմարությունը:
Երեկ հանրապետական Արմեն Աշոտյանն ասում էր, որ նախկինները չեն ուզում գալ իշխանության: Խելքի ծով: Եվ առանց կատակի: Ամենայն լրջությամբ:
Նրանք իսկապես չեն ուզում գալ իշխանության: Թույլ տվող էլ չկա: Ու թույլ չտվողը ժողովուրդը չէ: Ռուսաստանն է: Որովհետև հեղափոխությունից հետո Հայաստանում ժողովուրդն ավելի անիշխան է, քան հեղափոխությանը նախորդող բոլոր 28 տարիների ընթացքում:
Նիկոլ Փաշինյանը հիմա է վայելելու իշխանությունը ու հիմա է հասկանալու նախորդ երկու նախագահներին: Նրանք իսկապես իշխանություն էին, որովհետև իշխանությունը ժողովրդից չի լինում, եթե ուզում ես, որ այն լինի երաշխավորված, իշխանությունը պիտի լինի Ռուսաստանից, որպեսզի այն խլելը բացառվի:
Ժողովրդի վերցրած իշխանության հետևանքները Ռուսաստանը ցույց տվեց: Նա փայփայեց այդ պատուհասը, որպեսզի բերի այս օրը:
Ի՞նչ է նշանակում ժողովրդի իշխանություն: Դա նշանակում է, որ եթե դու պատերազմ ես պարտվել, քո օրերը հաշված են, եթե նույնիսկ հեռացումդ պահանջող չկա: Բայց եթե դու քո պարտությունը ծախում ես, երաշխավորում ես իշխանությունդ:
Ժողովրդին այդ պարտությունը ծախել հնարավոր չէ, մոտ 5 հազար որդեկորույս մայր կա, նրանց հարազատներ կան, անհայտ կորածներ ու գերիներ կան, սեղմված սահմաններով գյուղեր կան: Հիմա ժողովուրդ չկա, կա Ռուսաստան: Ամերիկա էլ չկա: Մակունցի նշանակումը վկա:
Հիշեք, դիցուք, Ռոբերտ Քոչարյանի վերադարձը բացառվում է, որովհետև այս պատերազմն ինքը չի պարտվել: Իշխանության գալու դեպքում նրա համար (զուտ տեսականորեն) ավելի հեշտ կլինի Պուտինի կամ Ռուսաստանի հետ խոսել ինչպես հավասարը հավասարի: Սերժ Սարգսյանն ընդհանրապես թեմա չէ իշխանություն վերադառնալու համար՝ նրա «ուսերին» ապրիլյան խայտառակություն կա:
Եվ ահա այսպիսի իրավիճակում արտահերթ ընտրությունների գնալն այլևս հրամայական չէ, ո՛չ ընդդիմադիր 16 քաղաքական ուժերն են դա ուզում («միամիտները» վարչապետի հրաժարական են պահանջում), ո՛չ էլ՝ խորհրդարանական ընդդիմությունը:
Եթե անգամ դեմոկրատիայի պատրանքի ներքո էլ ընտրություններ անցկացվեն, ձայները դասավորվելու են ըստ ռուսական սցենարի:
Հիմա Հայաստանի ամբողջ քաղաքական դաշտը, քաղաքական մեկ-երկու ոչ բարձրաձայն ուժերի հանած, աշխատում է Նիկոլ Փաշինյանի օգտին՝ գործող ընդդիմադիրներից մինչև ընդհատակյա ընդդիմադիրներ: Բոլորը:
Նրանք ամեն ինչ պիտի անեն, որպեսզի ժողովուրդը ապրի պատրանքով, որ Նիկոլ Փաշինյանը լավագույն չարյաց փոքրագույնն է: Որպեսզի Ռուսաստանը չկորցնի Հայաստանի պատմության մեջ ամենամարիոնետացված քաղաքական առաջնորդին:
Ամեն ինչ ընկնում է տեղը, ու ՀՀ ոչ լեգիտիմ ղեկավար Նիկոլ Փաշինյանը, որը վայելում է ժողովրդի վստահությունը (մաքուր «հայկական» պարադոքս), մնում է վարչապետի աթոռին:
Որովհետև ոչ ոք նրան մարիոնետ լինելու մանդատ չի տվել, ոչ մեկը նրան մանդատ չի տվել Արցախը դարձնել արյան ծով:
Բայց ոչ ոք չգիտի, թե ինչպես վարվի մի իրականությունում, որտեղ բոլոր խաղացողները (մեկ-երկու աննշանների հանած) մի խայտառակության մեջ են խաղում:
Մհեր Արշակյան
MediaLab.am