«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Ազգային ժողովի ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանը:
– Պարո՛ն Բաղդասարյան, խորհրդարանում Հայ-ռուսական միացյալ զորախմբի համաձայնագրի վավերացման նախագծի քննարկման ժամանակ ԱԺ փոխնախագահ Էդուարդ Շարմազանովը հայտարարեց, որ Հայաստանը միայնակ չի կարող պաշտպանել իր անվտանգությունը: Նա ասաց, որ Հայաստանը պետք է լինի որևէ ռազմաքաղաքական դաշինքում, և տվյալ դեպքում ՀԱՊԿ-ն այլընտրանք չունի: Այս հայտարարությամբ կարծես հայկական բանակի վրա ստվեր է նետվում:
– Բնականաբար, դուք գիտեք մեր աշխարհագրական դիրքը, մեր փոքր լինելը: Եվ այստեղ մեզ, բացի օգուտից, վնաս չի կարող բերել որևէ տեղ անդամակցությունը, և ամենանախընտրելին եղել է ՀԱՊԿ-ը: Եվ պարոն Շարմազանովի ասածը ես ևս մեկ անգամ պնդում եմ ու կրկնում՝ այո՛, ՀԱՊԿ-ին մեր անդամակցությունը մեր անվտանգության խնդիրներն ավելի է ամրապնդում:
– Ի՞նչ է արել այս տարիներին ՀԱՊԿ-ը Հայաստանի համար:
– Մենք եկեք նաև մտածենք՝ եթե ՀԱՊԿ-ը չլիներ, ի՞նչ կարող էր լիներ: Մենք այդ հետևություններն էլ եկեք անենք:
-Ի՞նչ կարող էր լինել:
-Բավականին վտանգավոր հետևանքներ կունենայինք:
– Ադրբեջանի կողմից վտա՞նգն է զսպում ՀԱՊԿ-ը, ի՞նչ է անում:
– Բնականաբար, բաներ կան, որոնց մասին չարժի բարձրաձայնել: Համենայնդեպս, եթե ՀԱՊԿ-ին չանդամակցեինք… Ընդհանրապես մեր այս կապերը ոչ միայն ՀԱՊԿ-ի, այլ նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի, միջազգային տարբեր կառույցների հետ զսպաշապիկ են Ադրբեջանի ու Թուրքիայի համար: Դուք մի՛ մոռացեք, որ 70-80 միլիոնանոց Թուրքիա կա, որը միշտ ասում է՝ մենք Ադրբեջանի հետ մեկ ենք:
-Բայց այդ 70-80 միլիոնանոց Թուրքիային Ռուսաստանն այսօր տալիս է ավելի հզոր զենքեր, որոնք կարող են հարվածել Ռուսաստանի կողմից Հայաստանին տրված «Իսկանդերներին»: Դա՞ է Հայաստանի ռազմավարական գործընկերոջ պահվածքը:
– Իսկ դուք, ի՞նչ է, ցանկանում եք, որ մենք ռուս-թուրքական հարաբերություններին էլ միջամտե՞նք:
– Ո՛չ, չմիջամտենք, ուղղակի մեր ռազմավարական գործընկերոջից պետք է պետականորեն պահանջենք, որ զենք չվաճառի Հայաստանի թշնամիներին:
– Դեպքերից առաջ մի՛ ընկեք: Համենայնդեպս, մենք չենք կարող միջամտել ռուս-թուրքական հարաբերություններին և նրանց զենքերի վաճառքին: Մենք պարզապես դատապարտում ենք Ադրբեջանին զենք տալը, այդ հարցը բազմիցս բարձրացրել ենք և համարում ենք, որ դա ճիշտ չէ:
– Բայց կարո՞ղ ենք, չէ, մեր ռազմավարական կոչվող գործընկերոջ առաջ հստակ պահանջ դնել, որ չվաճառի այդ զենքը:
-Բնականաբար, մենք այդ հարցը բարձրացրել ենք:
– Եվ նրանց կողմից ի՞նչ պատասխան եք ստացել, բացի արդարացումներից, թե դա բիզնես է, հավասարակշռությունը պահպանվում է և այլն: Բայց մենք փաստացի տեսնում ենք այդ զենքի վաճառքի հետևանքները:
-Ի՞նչ հետևանքներ ենք տեսնում:
– Հետևանքները շատ են՝ ամեն օր սահմանին հայ զինվորներ են զոհվում, Ադրբեջանն է՛լ ավելի է լկտիանում, ապրիլյան պատերազմում մեծաքանակ զինտեխնիկա ուղղեց մեր դեմ…
– Իսկ մյուս սահմանին զինվորներ չե՞ն սպանվում: Այսինքն՝ Ադրբեջանի սահմանին այդ նույն դեպքերը չե՞ն լինում: Դուք իմացեք և մեկընդմիշտ հիշեց. այս դանդաղ պատերազմի ավարտն առայժմ մենք չենք տեսնում, որովհետև մեր թշնամին անկանխատեսելի է: Նա կարող է կրակել իսրայելական զենքերով, այլ տիպի զենքերով, նրանք բավական ռեսուրսներ ունեն և դրանք պետք է օգտագործեն: Լայնածավալ պատերազմի պատրաստ չեն, բայց նրանք նաև չեն կարող համաձայնության գալ որևէ պայմանագրի և որևէ ձևաչափի հետ: Հակառակ դեպքում դա կվտանգի բռնապետ Ալիևի իշխանությունը, այն պատճառով, որ իր ժողովրդի մոտ հայտարարել է՝ Երևանը մերն է, Սևանը մերն է, Զանգեզուրը մերն է:
– Միգուցե այդ երկիրը լկտիանում է հենց Ռուսաստանի՞ աջակցության շնորհիվ, այդքան զենք են վաճառում նրան:
– Ո՛չ, ես այդ կարծիքին չեմ, նրանց ֆինանսական ռեսուրսները բավարարում են, որ տարբեր տեղերից զենք գնեն:
– Բայց ոչ բոլորն են զենք վաճառում Ադրբեջանին, օրինակ՝ Չեխիայի Սենատի նախագահն այսօր հայտարարեց, որ իրենք հարգում են նման երկրների համար կիրառվող էմբարգոն, Ադրբեջանին երբեք զենք չեն վաճառել:
-Այո՛, Ադրբեջանը հայտարարել էր նաև, որ կան չեխական զենքեր, բայց դա հերքվեց, դա միտում էր, որպեսզի հարաբերությունների միջև սեպ խրվի:
-Այսինքն՝ եթե երկիրը պահպանի էմբարգոյի այդ կանոնը, մեծ ծավալի զենք չվաճառի Ադրբեջանին, գուցե նրանք չհամարձակվե՞ն խոսել Արցախի ու Հայաստանի վրա հարձակվելու մասին:
– Սա արդեն բավական ծեծված թեմա է, մենք այս թեմայի մասին խոսել ենք:
– Հնարավո՞ր է, որ Հայաստանն այս փուլում փորձում է արագ վավերացնել Հայ-ռուսական միացյալ զորամիավորման մասին համաձայնագիրը Ռուսաստանի ճնշման ներքո, հաշվի առնելով այն, որ նոյեմբերին սպասվում է Հայաստան-Եվրամիություն շրջանակային համաձայնագրի ստորագրումը:
– Չկա նման տիպի պարտադրանք, սա բխում է մեր շահերից: Եթե բխում է մեր շահերից, շահագրգռվածը մենք ենք: Զինված ուժերի միացյալ խմբի հրամանատարը նշանակվում է Հայաստանի Հանրապետության կողմից:
– Այդ հրամաատարը երբ ուզի` կարո՞ղ է նաև հրամաններ արձակել ռուս ծառայողներին:
– Ո՛չ, այնտեղ կետ կա, որ մյուս կողմը չի կարող որևէ գործողություն կատարել մեր տարածքում` առանց մեր համաձայնության:
– Ինչի՞ համար է այդ միացյալ զորամիավորումը գործելու, որ պատերազմի ժամանակ մե՞զ սատարի, թե՞ այլ գործառույթներ պետք է իրականացնի:
– Դա նրա համար է, որ ցանկացած ժամանակ, երբ մենք կարիք ունենանք, կարող ենք օգտվել նրանց ռազմական տեխնիկայից, պայմանագրի հիման վրա մենք կարող ենք այդ օգնությունը խնդրել:
– Այսինքն՝ եթե մենք կռվում ենք Ադրբեջանի դեմ, կարող ենք գնալ ու ռուսներին ասել՝ այդ զենքը տվեք, որպեսզի ուղղենք Ադրբեջանի դե՞մ:
– Եթե մենք դրա կարիքն ունենանք օգնություն վերցնելու համար, մենք կարող ենք այդ օգնությանը դիմել:
– Հայկական բանակն ինքնուրույն չի՞ կարող երկրի անվտանգությունը պաշտպանել, ինչո՞ւ ենք դիմում ռուսներին:
-Բնականաբար, յուրաքանչյուր երկրի անվտանգության հիմնական պատասխանատուն տվյալ երկրի բանակն է: Եվ մեր անվտանգությունը պահպանում ենք մենք, բայց ես չեմ կարծում, որ լրացուցիչ օգնությունը մեզ կարող է խանգարել: Դուք մի՛ մոռացեք, նորից եմ կրկնում, Ադրբեջանին օգնում է հզոր Թուրքիան: Եվ անկաշկանդ է օգնում:
-Բայց չմոռանանք, որ Ռուսաստանն էլ է օգնում Ադրբեջանին:
-Ռուսաստանը վաճառում է, իսկ Թուրքիան օգնում է:
– Ինչպե՞ս է եղել ընթացակարգը՝ հայկական կողմը դիմել է Ռուսաստանին, ասել է՝ եկեք նման համաձայնագի՞ր ստորագրենք:
-Սա փոխադարձ համաձայնության դաշտում է եղել: Կրկնում եմ՝ սա բխում է մեր շահերից, և, բնականաբար, մենք շահագրգռված ենք եղել:
-Խորհրդարանում հարցի քննարկման ժամանակ ընդդիմադիրները հարց բարձրացրեցին, որ եթե սա այդքան լավ պայմանագիր է, ինչո՞ւ երրորդ կողմ չկա, ինչո՞ւ ԵԱՏՄ երկրներից որևէ մեկը չի ուզում միանալ այս համաձայնագրին:
-Դրա կարիքն ավելի շատ մենք ունենք:
– Հայկական կողմն այսքանից հետո շարունակում է վստահե՞լ ռուսական կողմին:
-Մենք մեր ռազմավարական գործընկերներին վստահում ենք: Եվ բոլորին ենք վստահում, նույնիսկ այն երկրներին, որոնք իրենց վարվելակերպում ունեցել են բացթողումներ: Եթե մենք մի ընտանիքի անդամագրվում ենք, այդ ընտանիքի անդամներին վստահում ենք:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
