«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ՀՀԿ խմբակցության ղեկավար Վահրամ Բաղդասարյանը:
– Պարո՛ն Բաղդասարյան, կառավարությունը 1,3 միլիարդ դրամ է գնահատում կոռուպցիայի դեմ պայքարի ծրագրի արժեքը: Ինչպե՞ս է կատարվել հաշվարկը, ո՞վ է որոշում, թե այդ պայքարի համար որքա՛ն գումար է պետք: Նշվել էին նաև ոլորտները՝ կրթություն, առողջապահություն և այլն: Որքանո՞վ արդյունավետ կարող ենք համարել այսպիսի ծրագրերի իրականացումը և պայքարը կոռուպցիայի դեմ:
– Կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին խոսելիս ես առաջինը պետք է նշեմ քաղաքական կամքի առկայությունը, որը մեր կողմից դրսևորվում է: Մենք նպատակաուղղված ենք, որ կարողանանք այդ պայքարն արդյունավետ տանել: Գումարային հաշվարկներին ես չեմ տիրապետում, այդ հարցերը կարող ենք կառավարությանն ուղղել, թե ինչպիսի հաշվարկներ են կատարել:
– Այսքան տարիների ընթացքում, մինչև Հայաստան-ԵՄ նոր համաձայնագիրը կնքելը, Հայաստանը միշտ էլ կլորիկ գումարներ է ստացել ԵՄ-ից կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար: Մյուս կողմից տեսնում ենք, որ որքան էլ գրվում է այս կամ այն պաշտոնյայի կոռուպցիոն չարաշահումների մասին, որևէ օրինակ չունենք, որ դրա համար նա պատժվի, և որը ցույց կտար, թե Հայաստանում իսկապես կոռուպցիայի դեմ պայքարի իրական կամք կա:
– Ես խնդրում եմ նաև նկատել քրեական գործերը, հաշվետվությունները, բավականին թվով պաշտոնյաների ձերբակալությունները: Այդ առաջընթացը կա, մեր պաշտոնյաները հիմա բավականին զգոն են, և այն մարդիկ, որոնք փորձ կկատարեն բյուջեն դիտարկել որպես իրենց անձնական հարստացման միջոց, խստագույնս պետք է պատժվեն:
– Ինչո՞ւ փոքր ձկները պատժվում են, իսկ խոշորներին այդպես էլ հերթը չի հասնում:
– Եթե գերատեսչությունների ղեկավարների, պաշտոնատար բավականին խոշոր անձանց նկատմամբ հարուցվում ենք քրեական գործեր, ես չգիտեմ, թե դուք ի՛նչ նկատի ունեք` խոշոր ձուկ կամ փոքր ձուկ ասելով:
– Խոսքը օլիգարխների, մենաշնորհներ ունեցող անձանց մասին է, որոնք Հայաստանի տնտեսությունը մի քանի մասի են բաժանել, հարկային արտոնություններից են օգտվում, ու տեսնում ենք, որ մնում են անպատիժ:
– Դուք ընդհանուր բնույթի հարցեր եք բարձրացնում: Ես պետք է ասեմ, որ եթե նմանատիպ կանխամտածված, դիտավորյալ արհեստական մենաշնորհներ ձևավորելու դեպքեր են եղել, դրա համար կան համապատասխան տնտեսական տույժեր, համապատասխան հանձնաժողովը կա, որը ստուգումների արդյունքում կանխարգելիչ միջոցներ է ձեռնարկում: Եթե ունեք նման ցայտուն օրինակներ, մենք խնդրել ենք բարձրաձայնել դրանց մասին, և դրա հետևանքները կտեսնեք:
– Լրագրողնե՞րը պետք է այդ մասին բարձրաձայնեն, թե՞ իրավապահները պետք է բացահայտեն ու պատժեն:
– Այդ հետազոտությունները կատարվում են, առավել ևս վերջին տարիներին այդ աշխատանքները բավականին արդյունավետ են:
– Առաջիկայում կոռուպցիայի դեմ պայքարի առումով Հայաստանը կարո՞ղ է հաջողություն գրանցել, հաշվի առնելով, որ վերջերս «Ֆրիդոմ Հաուսը» հանդես եկավ զեկույցով, որում մատնանշում էր Հայաստանի դատական համակարգի բացերը, նաև կոռուպցիոն չարաշահումները:
– Մենք բազմիցս նշել ենք, որ դատական համակարգում ունենք խնդիրներ, և պատահական չէ, որ այդ ուղղությամբ բարեփոխումներ ենք կատարում ու դեռ պիտի կատարենք: Երբ հարցումների արդյունքը բավականին տխուր է եղել, մարդիկ իրենց խնդիրներն ու պրոբլեմները հենց իրենց իրավունքների պաշտպանության ոլորտում առկա խնդիրների հետ են կապել: Մենք այդ համակարգում լուրջ անելիք ունենք, դա մենք չենք ժխտում, բայց դրականը ևս պետք է նկատել: Եթե համեմատության մեջ նայում ենք տարիներ առաջ առկա իրավիճակի հետ, ակնհայտ է, որ եթե ոչ շատ ցայտուն, բայց շոշափելի առաջընթաց կա, որը մեզ չի բավարարում: Ես համաձայն եմ, որ այդ հարցում մենք պետք է բավականին զգոն լինենք, նաև ԵՄ-ի հետ համաձայնագիրը վավերացնելուց հետո մենք կարող ենք մեր եվրոպացի գործընկերների փորձը վերցնելով, այդտեղ առավել արդյունավետ աշխատանք։ տանել:
– Կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար քաղաքական կա՞մք պետք է լինի, թե՞ համակարգի ընդհանուր փոփոխություն:
– Ես առաջնային եմ համարում քաղաքական կամքը և հավատացնում եմ, որ այդ կամքը կա, բայց նաև մեխանիզմներն ու գործիքները պետք է ճիշտ ընտրենք:
– Իսկ ի՞նչն է եղել պատճառը, որ մինչև հիմա չի հաջողվել դա իրականացնել, չէ՞ որ ՀՀԿ-ն այսքան տարի իշխանության է:
– Եթե դուք ընդհանուր ցուցանիշները նայեք, մենք այդքան տխուր իրավիճակում չենք գտնվում, բայց դա մեզ չի գոհացնում: Աշխարհում չկա որևէ երկիր, որտեղ կոռուպցիա չկա: Աշխարհում ամենաշատը դրա մասին խոսացող երկրներում կոռուպցիան շատ բարձր աստիճանի է, եվրոպական երկրներում` նույնպես: Նույնիսկ ԵԽԽՎ-ում դուք տեսաք, թե ինչպիսի բացահայտումներ, կոռուպցիոն երևույթներ եղան: Դա չարիք է, և մենք որևէ անգամ կանգ չենք առնելու և պայքարելու ենք դրա դեմ: Արմատախիլ անելը մի քիչ խիստ գնահատական է, բայց պետք է գնանք աստիճանաբար դրա վերահսկողության:
– Եթե լուրջ արդյունքներ չենք արձանագրել կոռուպցիայի դեմ պայքարում, ստացվում է, որ ԵՄ-ից ստացված դրամաշնորհները կառավարությունը ճիշտ չի տնօրինել, ճիշտ չի թիրախավորել և ճիշտ պայքար չի մղել:
– Ես դրա մասնագետը չեմ, որ տամ այդ գնահատականները: Նույնիսկ ես չեմ տիրապետում, թե նախորդ տարիներին որքա՛ն գումարներ են հատկացվել այդ նպատակների համար: Ես երբեք չեմ եղել այդ հանձնաժողովներում: Համենայնդեպս, մենք պետք է այդ երևույթի դեմ պայքարի նոր ճանապարհներ փնտրենք: Ինձ թվում է՝ ամբողջ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում է գտնվում կոռուպցիայի դեմ պայքարը: Մենք պետք է համագործակցենք աշխարհի բոլոր երկրների հետ, ամենալավ օրինակը վերցնենք ու կիրառենք մեր երկրում:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
