Դիմակավորված անձինք ծնկի են բերել Սամվել Վարդանյանին, թքել նրա վրա և սեռական բնույթի հայհոյանքներ հնչեցրել։ Այսպես է նկարագրում տեղի ունեցածը «Հելսինկյան ասոցիացիա» իրավապաշտպան հասարակական կազմակերպությունը իր տարածած հայտարարության մեջ: Այն խստորեն դատապարտում է ձերբակալված ՀՀ քաղաքացի Սամվել Վարդանյանի նկատմամբ կիրառված խոշտանգումն ու անմարդկային վերաբերմունքը։
Հիշեցնենք՝ խոսքը ՔՊ-ական պատգամավոր Հակոբ Ասլանյանի հասցեին հասարակական տրանսպորտում վիրավորական արտահայտություններ հնչեցրած Սամվել Վարդանյանի մասին է:
Իր հերթին «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ հիմնադիր Դանիել Իոաննիսյանը իր ֆեյսբուքյան էջում գրում է. «Ոստիկանների թողտվությամբ (հավանաբար` կազմակերպմամբ) ձերբակալված Սամվել Վարդանյանին կազմակերպված ձևով խոշտանգելու մասին ահազանգերը արժանահավատ են և չեն կարող հորինվածք լինել։
Ոստիկանության ծառայողները, ըստ էության, քաղաքացիներին ծառայելու փոխարեն, անում են այն, ինչ իրենք պետք է անեն ՆԳ նախարար Վահե Ղազարյանի պատկերացմամբ` մարդկանց վրա ահուսարսափ տարածեն»:
Հետաքրքիր է՝ կարելի՞ է արդյոք համարել, որ այլևս ունենք ոչ թե նախադեպ, այլ հստակ, ձևավորված մեսիջ քաղաքացիների նկատմամբ:
Բոլոր քաղաքացիները հավասար են, բայց ոմանք ավելի հավասար են: Երկրում կա մարդկանց մի խումբ, որին չի կարելի վիրավորել, մեղադրել և այլն, քանի որ նման դեպքում դուք կստանաք ոչ թե կամ ոչ միայն դատական հայց ձեր դեմ, օրենքի շրջանակներում, այլ հաշվեհարդար և ստորացում: Շատերը կասեն՝ ոչ մի նոր բան հայոց արևի ներքո: Այդ դեպքում հարց է ծագում. ի՞նչ էին մերժում մարդիկ 2018 թվականին:
Եթե դիմակավորված անձինք պետք է ստորացնեն պարզապես հասարակական կարգը խախտած քաղաքացուն, ապա ո՞րն է տարբերությունը հասարակության համար: Իր հերթին Մարդու իրավունքների պաշտպանը հանդես է գալիս ոչ թե բացահայտ դատապարտմամբ, այլ համերաշխության կոչերով, ինչը իրավիճակի շտկման տեսանկյունից ոչ մի լավ բան չի խոստանում:
Եթե որոշ անձինք կամ խմբեր հույս ունեն ստորացման այս տոնավաճառով վախեցնել քաղաքացիներին կամ բարձրացնել սեփական ուժեղ ձեռքի վարկանիշը, ապա ես նրանց համար վատ լուրեր ունեմ: Դեռևս ֆրանսիացի փիլիսոփա Միշել Ֆուկոն, ուսումնասիրելով հանրային մահապատժի և, ընդհանրապես, ցուցադրական պատժի ֆենոմենը, եկել էր այն եզրակացության, որ եվրոպական քաղաքակրթությունը ֆիզիկական ուժի գործադրումից անցավ բանտայինի, քանի որ՝
- պատիժը հաճախ բարբարոսությամբ գերազանցում էր ոճիրը.
- պատիժը դիտողներին դաժանություն էր սովորեցնում՝ հետագայում կրկնապատկելով այն.
- պատիժն իրագործողին հավասարեցնում էր ոճրագործին.
- դաժան պատիժը նողկանքի և ատելության փոխարեն հիացմունք և կարեկցանք էր առաջացնում ոճրագործի նկատմամբ:
Առանց չափազանցության եմ նշում, որ երջանկություն և բախտավորություն եմ համարում այն փաստը, որ այսօր մենք չենք քննարկում առանձնակի դաժանությամբ մահապատիժներն ու վայրագությունները:
Բայց մի բան հստակ է՝ խուլիգանության մեջ կասկածվող անձը ստացել է ավելի բարձր «պատիժ», քան իր արածն էր: Ըստ այդմ՝ հասարակության աչքերին մեղադրյալը փոխվել է: Եվ եթե պետությունն ու քաղաքական էլիտան ուզում է ՄԻՊ-ի կողմից այդքան ցանկալի համերաշխությանը հասնել, պետք է շուտափույթ վերանայի իր «գյամերը ձգելու» տձև քաղաքականությունը: Պատժի բոլոր մեղավորներին իրենց արած գործին համապատասխան և համարժեք չափով: Անգամ եթե այդ մեղավորը հենց ինքն է:
Քաղաքացու հանդեպ նման վարք նախաձեռնող կողմը չէր կարող չկռահել, որ տեղի ունեցածը շատ շուտով դառնալու է հանրային քննարկման առարկա:
Հայաստանում սոցիալ-քաղաքական դաշտը բաց է, աղմկոտ և ունի բարձր թափանցիկություն: Միայն այլմոլորակայինը կարող էր ենթադրել, որ իր արածը հանրային լայն հնչեղություն չի ստանա: Ըստ այդմ՝ կարելի է ենթադրել, որ քաղաքացուն չոքացնելը, ստորացնելն ու վրան թքելն արվում են դիտմամբ, ցույց տալու համար, որ երկրում կան մարդիկ, ում դա ԿԱՐԵԼԻ է, և կան մարդիկ, որոնք պետք է վախենան, որոնք պետք է հետևություն անեն, որ որոշ ՄԱՐԴԿԱՆՑ ԴԵՄ ԽԱՂ ՉԿԱ:
Ինչ-որ բան հիշեցնում է, այնպես չէ՞:
Լիաննա Խաչատրյան
MediaLab.am