«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է միջազգայնագետ Սուրեն Սարգսյանը
– ԱՄՆ Կոնգրեսի Ներկայացուցիչների պալատի հայկական հանձնախումբը ստորագրահավաք է սկսել՝ պահանջելով Բայդենից ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը: Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեք այս գործընթացից:
– Շատ կարևոր է, որ Կոնգրեսում երկու կուսակցությունների անդամներն էլ ստորագրել են այդ պահանջի տակ: 100 սենատորից 38-ն էին ստորագրել, բայց ես կարծում եմ, որ ստորագրողների թիվը շատ մեծ կլինի: Կարծում եմ՝ կոնգրեսականների թիվը կարող է 200-ի հասնել: Ակնկալում եմ, որ սա լուրջ ազդեցություն կունենա Բայդենի դիրքորոշման վրա:
– Ազդակները թույլ են տալիս մտածել, որ այս տարի ապրիլի 24-ին բոլորովին ա՞յլ իրավիճակ կունենանք՝ հաշվի առնելով Բայդեն-Էրդողան այդպես էլ չկայացած զրույցը:
– Իրավիճակը էապես կարող է տարբեր լինել նախորդ տարիների իրավիճակից: Նախ՝ թուրք-ամերիկյան հարաբերություններն են լարված, բացի դրանից, նաև մեր համայնքն է ակտիվ աշխատում: Եվ եթե Հայաստանի իշխանությունները այս փուլում, գոնե մինչև ապրիլի 25-ը, զերծ մնան Թուրքիայի հետ որևէ շփումից, ապա հնարավոր է՝ որոշակի տեղաշարժ լինի, և Բայդենը փորձի մեկ քայլ անել նախորդ վարչակազմերից:
– Տեսակետ կա, որ Բայդենի կողմից «Ցեղասպանություն» բառի օգտագործումը, մեծ հաշվով, շատ բան չի տա, որովհետև ԱՄՆ Սենատը նախորդ տարի ըստ էության ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, ինչի արդյունքը շատ մեծ չէ:
– Ես համաձայն չեմ այդ տեսակետին, շատ մեծ բան կտա: Նախ՝ սա նախադեպ է լինելու մնացած պետությունների համար, երկրորդ՝ սա կարևոր ցիկլ կփակի Վաշինգտոնում, և մենք ամբողջ ռեսուրսը, որ դրել էինք ԱՄՆ նախագահի կողմից Ցեղասպանության ճանաչման վրա, կօգտագործենք այլ ուղղություններով, ենթադրենք՝ Արցախի ճանաչման կամ Արցախին ուղիղ օգնություն տրամադրելու ուղղությամբ: Այնպես որ, միամտություն է ասել, թե դա ոչինչ չի տա:
– Թուրքական լոբբին նույնպես լավ է աշխատում ԱՄՆ-ում: Հնարավո՞ր է արդյոք դրա հետևանքով մեր սպասելիքները չարդարանան ապրիլի 24-ին:
– Իհարկե հնարավոր է, մանավանդ որ, թուրքական դիվանագիտությունը, թուրքական լոբբին և հայկական դիվանագիտությունը կարծես թե նույն գծի մեջ լինեն: Այն հայտարարությունները, որոնք Երևանից հնչում են Անվտանգության խորհրդի քարտուղարի և Վաշինգտոնում մեր ապագա դեսպանի շուրթերով, բնականաբար, իրավիճակը մեզ համար ոչ թե դրական են ձևավորում, այլ հակառակը: Մեր համայնքի լոբբիստներն էլ ասում են, որ Հայաստանից հնչող հայտարարություններն իրենց խանգարում են, բայց դրանց ոչ ոք բանի տեղ չի դնում, և շարունակում են խանգարել: Հայաստանի ԱԽ քարտուղարն ասում է՝ պետք է շտկենք մեր մոտեցումները, չի ասում՝ պետք է կարգավորենք, փորձենք քննարկումներ սկսել: Այսինքն՝ ստացվում է, որ ինչ-որ բան սխալ ենք արել, պետք է շտկենք:
– Այսինքն կարծում եք, որ հայկական դիվանագիտությունն իր գնահատականներում պետք է ավելի զո՞ւսպ լինի:
– Այդ հայտարարությունը դիվանագետները չեն արել: Մի հայտարարությունն արել է ԱԽ քարտուղարը, որը դիվանագիտության հետ աղերս չունի, մյուս դեպքում էլ արել է երկու պատգամավոր, որոնցից մեկը ԱԺ փոխնախագահն է, մյուսը՝ «Իմ քայլը» խմբակցության ղեկավարը: Այսինքն՝ դիվանագետներ չեն, որ այդ հայտարարությունների տակ դիվանագիտական տրամաբանություն դնենք: Ասել են այն, ինչ մտածում են, իսկ մտածում են գնալ Թուրքիայի հետ հաշտեցման:
– Այս փուլում վա՞ղ է մտածել Թուրքիայի հետ հաշտեցման կամ սահմանը բացելու մասին:
– Թուրքիայի հետ հարաբերությունները երկու տարբերակ ունեն. կա՛մ հաշտեցում, որը թուրքական օրակարգն է, այսինքն՝ ամեն ինչ մոռանանք, դնենք մի կողմ, սկսենք հաշտվել: Երկրորդ սցենարը հարաբերությունների կարգավորումն է, այսինքն՝ առանց նախապայմանների դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատենք, սահմանները բացենք և հետո արդեն քննարկենք մնացած հարցերը: Սա մեր օրակարգն է եղել 30 տարի: Հիմա թուրքական օրակարգը, ըստ էության, գործի է դրվել նաև մեր իշխանությունների կողմից:
– Հայ-ամերիկյան հարաբերությունների խորացման ուղղությամբ իրականացվող քայլերը բավարար չե՞ն:
– Եթե ինչ-որ բան տեսնում եք, որ արվում է, իհարկե, կարող ենք դրան գնահատական տալ, բայց ոչինչ չի արվում:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
