«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը
– Պարո՛ն Բադալյան, «Հայրենիք » կուսակցության ղեկավար Արթուր Վանեցյանը որոշել է առանձնանալ «Դիմադրություն» շարժման իր գործընկերներից ու միևնույն նպատակի համար պայքարել առանձին, որովհետև, ինչպես ասում է Վանեցյանը՝ այս փուլում իրենց նպատակին հասնելու տարբերակները տարբերվում են: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ տարբերություններ կան մեկ ամսից ավելի համատեղ պայքարող քաղաքական ուժերի միջև:
– Տարբերության մասին պետք է Արթուր Վանեցյանը մանրամասներ: Իմ կարծիքով՝ տարբերվում են շահերն ու հետաքրքրությունները, եթե պայմանականորեն ասեմ՝ միկրո- ու մակրոմակարդակում: Միկրոմակարդակը ներհայաստանյան իրողություններում եղած իրենց շահերն ու հետաքրքրություններն են, ու նաև շահեր ու հետաքրքրություններ՝ արտաքին գործընկերների իմաստով:
Իսկ մենք գիտենք, ու իրենք էլ առանձնապես չեն թաքցնում, որ բավական սերտ գործընկերային հարաբերություններ ունեն Ռուսաստանի տնտեսական ու քաղաքական իշխանական ու մերձիշխանական շրջանակների հետ, որոնց միջև եղած շահերի ու հետաքրքրությունների տարբերությունն էլ արտահայտվում է հայաստանյան իրենց գործընկերների վարքով:
Կարծում եմ՝ այստեղ է առանցքային ու խորքային տարբերությունը, որը բերում է Հայաստանի խորհրդարանական ընդդիմություն-նախկին համակարգ վարքագծի տարբեր դրսևորումների: Ու քանի որ միջազգային իրավիճակը փոխվում է բավական դինամիկ և նաև զգալիորեն անկանխատեսելի միտումներով ու գործընթացներով, բնական է նաև՝ առաջանում են այդ շահերից բխող վարքագծային փոփոխությունների լուրջ մոտիվներ:
– Առանձնանալով՝ Արթուր Վանեցյանը կկարողանա՞ ի վերջո հասնել իշխանափոխության Հայաստանում, եթե նկատի ունենանք, որ միասին մեկ ամսից ավելի տևած պայքարով ընդդիմությունը չկարողացավ հասնել իր այդ նպատակին:
– Այդ մասով Արթուր Վանեցյանի հեռանկարները հազիվ թե տարբերվեն այն ձևաչափից, որտեղ նա գործում էր ավելի ընդհանուր շրջանակում: Եթե դիտարկենք, օրինակ՝ քաղաքական դերակատարման աճի, քաղաքական դաշտում ընկալման առումով, ապա շատ բան կախված կլինի Արթուր Վանեցյանի հետագա գործողություններից:
Անկասկած է, որ նա հայտնվելու է ոչ միայն իշխանության քաղաքական թիրախում, այլ նաև հենց իր գործընկեր ընդդիմադիր ուժերի թիրախում: Շատ էական է լինելու նաև այն արտաքին գործընկերների վերաբերմունքն ու ընդհանրապես արտաքին միջավայրը Հայաստանի շուրջը, որը ձևավորվում ու փոխվում է բավականին արագ ու դինամիկ: Սա միայն Արթուր Վանեցյանին չի վերաբերում, գործնականում քաղաքական բոլոր ուժերի հետագա աճի կամ նվազման հարցերը պայմանավորված են թե՛ ներսում իրենց վարքագծով, թե՛ արտաքին միջավայրով: Գաղտնիք էլ չէ, որ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքի վրա մշտապես առավել մեծ է եղել հենց արտաքին ազդեցությունը:
– Պարո՛ն Բադալյան, արտաքին ազդեցություն ասելով՝ նկատի ունեք, որ քաղաքական ուժերի այս կամ այն գործողությունն ուղղորդվում է դրսի՞ց:
– Չէ՛, խնդիրն ուղղորդելը չէ, այսինքն՝ հիմա չեմ կարող բացառել որևէ ուղղորդում, բայց խնդիրը նույնիսկ դա չէ: Քաղաքականությունը շղթայական ռեակցիա է. մեծ հաշվով, չկա ներքին ու արտաքին քաղաքականություն, չի կարող լինել, եթե մենք խոսում ենք պետության՝ միջազգային իրավունքի սուբյեկտ լինելու մասին, հետևաբար կան փոխադարձաբար միմյանց վրա ազդող տարբեր գործոններ, ու, բնական է, որ եթե ապրում ենք աշխարհակարգային վերափոխում՝ միջազգային քաղաքականության իմաստով, ապա այդ գործոնները շատ ավելի ուժեղ են իրենց ներազդեցությամբ, ու բնական է, որ իրենք գերակա են լինելու ու թելադրելու են ավելի փոքր գործոնների՝ Հայաստանի ներքաղաքական կյանքի դերակատարների վարքագիծը:
– Այդ առումով «Դիմադրություն» շարժման գործողությունների ի՞նչ զարգացումներ եք սպասում:
– Կանխատեսել այդ ընթացքը շատ բարդ է, առավելևս մի իրավիճակում, երբ Հայաստանում դասական իմաստով քաղաքագիտական կանոններ և այլն չեն գործում, ինչպես ասացի, եթե գործ ունենք մի իրավիճակի հետ, երբ արտաքին միջավայրի ազդեցությունը թե՛ օբյեկտիվ, թե՛ սուբյեկտիվ պատճառներով շատ ավելի մեծ է, ապա Հայաստանի ներքաղաքական զարգացումները կանխատեսելու համար պետք է կանխատեսել արտաքին միջազգային քաղաքական զարգացումները, իսկ դրանք այսօր առավելապես աչքի են ընկնում անորոշությամբ ու անկանխատեսելիությամբ:
Ինչպիսի՞ն կլինի Ռուսաստանը՝ սա առանցքային հարցերից մեկն է, ի՞նչ կարիքների մեջ կհայտնվի Ռուսաստանը թե՛ լայն իմաստով, թե՛ Կովկասի իմաստով, այդ կարիքները կբերեն ավելի շուտ Հայաստանի հարցում ինչ-որ զիջումների՞, թե՞ Հայաստանի հաշվին ինչ-որ զիջումների: Այս կարգի բազմաթիվ հարցեր կան, որոնք կանխորոշելու են Հայաստանի ներսում քաղաքական գործընթացների դինամիկան, արդյունքները, բնույթը և այլն:
– Առաջիկայում ընդդիմության շարքերում վերադասավորումներ կլինե՞ն, նոր ընդդիմադիր քաղաքական ուժեր, շարժումներ ի հայտ կգա՞ն:
– Այդ մասին խոսել եմ դեռ մեկ տարի առաջ՝ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, որ «Հայաստան» ու «Պատիվ ունեմ» դաշինքները ընդդիմադիր դաշտում ժամանակավոր ու իրավիճակային ձևաչափեր էին, որոնք լուծում էին տվյալ պահի քաղաքական խնդիրներ, ու այս իմաստով իրենք այդ փուլից հետո պետք է ձեռնամուխ լինեին նոր ձևաչափերի փնտրտուքի, որպեսզի ավելի կենսունակ լինեն քաղաքական այն փոփոխությունների համատեքստում, որի մասին ես խոսում էի:
Հիմա այդ գործընթացի ականատեսն ենք, Արթուր Վանեցյանի քայլը մեծ հաշվով դրա դրսևորումներից մեկն է: Ապագայում էլի կտեսնենք այդօրինակ քայլեր, դրսևորումներ, ու վերադասավորումները փաստացի արդեն սկսված են: Բավական տրանսֆորմացիաներ տեղի կունենան «Հայաստան» դաշինքում, ու, ընդհանրապես, Հայաստանի ներքաղաքական կյանքը մտնում է վերադասավորումների նոր փուլ, ինչն առավելապես պայմանավորված է արտաքին միջավայրի փոփոխությամբ:
– Պարո՛ն Բադալյան, իսկ այդ վերադասավորումների փուլում խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների անցկացում հնարավոր համարո՞ւմ եք:
– Տեսանելի ապագայում չեմ դիտարկում այդպիսի հնարավորություն, սակայն որևէ կերպ չեմ բացառում, որ իրավիճակը զարգանա մի տրամաբանությամբ, երբ արտահերթ ընտրությունը կհամարվի գործիք ինչ-որ հարցեր լուծելու համար, ընդ որում՝ ես սա դիտարկում եմ ոչ միայն ընդդիմության տեսանկյունից, այլ նաև՝ քաղաքական իշխանության:
Բայց մոտ ապագայում դրա հնարավորությունը չեմ տեսնում, առավելևս, որ կա Երևանի ավագանու ընտրության հեռանկարը: Քանի որ սա Հայաստանում դիտարկվում է գրեթե համապետական ընտրությանը հավասարազոր միջոցառում՝ իր քաղաքական նշանակությամբ նաև, ապա կարծում եմ, եթե լինեն ընտրական գործընթացներով ինչ-որ հարցեր լուծելու անհրաժեշտություններ, դրա հնարավորությունը կլինի Երևանի քաղաքապետի ընտրության գործընթացով, ու դա կարող է պայմանականորեն կատարել արտահերթ ընտրությունների դերը:
Չեմ բացառում, որ Երևանի ավագանու ընտրությանը այսօրվա քաղաքական պատկերից տարբերվող պատկեր ստանալու դեպքում դա դիտարկվի որպես խորհրդարանի նոր ընտրություն անցկացնելու հիմք, եթե լինի ավելի ծանրակշիռ քաղաքական անհրաժեշտություն այդպիսի ընտրության գնալու համար:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
