«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ, «Ժողովրդավարական համախմբում» կուսակցության նախագահ Սուրեն Պետրոսյանը
– Պարո՛ն Պետրոսյան, ՀՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղարն ասում է՝ մինչև տարեվերջ կկնքվի խաղաղության պայմանագիրը, ու կավարտվի Ադրբեջանի հետ սահմանների ճշգրտման գործընթացը: Արմեն Գրիգորյանի խոսքով՝ «Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանը դելիմիտացիայի ենթարկվել է 1929 թվականին։ Այստեղ մնում է փոխադարձ համաձայնության գալ, որ սա ընդունում ենք որպես հիմք, որպես Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահման, ընդունենք այդ սահմանը, ապահովագրենք Հայաստանի 29800 քառակուսի կմ տարածքը և առաջ շարժվենք»: Որքանո՞վ է հնարավոր մինչև տարեվերջ Արմեն Գրիգորյանի ասածները կյանքի կոչել:
– Արմեն Գրիգորյանի խոսքում որևէ նորություն չկար, ի սկզբանե, ավելի կոնկրետ՝ 2020 թվականից հետո, իշխանությունը որևէ կերպ չէր էլ թաքցնում, որ ինքն այլևս որևէ աղերս չունի Արցախի հետ, ու Արցախը՝ որպես այդպիսին, դիտարկվել է մեր բոլոր խնդիրների պատճառը:
Հիմա այս մոտեցումը քաղաքական իմաստով փաստացի կապիտալիզացվում է, և մենք վերահաստատում ենք, որ հավակնում ենք միայն 29800 քառակուսի կիլոմետրին ու ընդհանրապես որևէ աղերս չունենք Արցախի հետ:
Ինչ վերաբերում է խաղաղության պայմանագրին, ես խիստ կասկածում եմ, որ մենք կունենանք այդ պայմանագիրը, հատկապես որ այս օրակարգի շուրջ գոնե գերտերությունների շրջանում կոնսենսուս չկա: Գերտերությունների եմ ասում, որովհետև Հայաստանը վաղուց ինքնուրույն որոշումներ կայացնելու իրավունք չունի, և այս տարածաշրջանը մշտապես պետք է լեգիտիմ հնարավորություն տա գերտերություններին, որպեսզի իրենք իրենց ազդեցության գոտին մշտապես կարողանան լեգիտիմ հիմունքներով մեծացնել:
Այս տարածաշրջանում երբեք չի լինելու խաղաղություն, եթե, պայմանական ասած, խաղաղության պայմանագիր լինի, միևնույն է՝ խաղաղություն չի լինելու, բայց ես առավել քան վստահ եմ, որ խաղաղության պայմանագիր գոնե այս պահին չի լինելու:
– Արմեն Գրիգորյանը կեղծ է համարում ընդդիմության այն պնդումը, որ իրենց քաղաքական թիմը «ձեռքերը լվացել է» Արցախից՝ ասելով, որ եթե այդպես լիներ, իրենք ձեռնամուխ չէին լինի մեխանիզմների մշակմանը, որով հնարավոր կլինի ապահովել Ստեփանակերտ-Բաքու բանակցային ուղիղ կապը:
– Սա մանիպուլյացիա է, որովհետև ուղիղ քննարկումներին ձեռնամուխ լինել-չլինելը իրենց հետ որևէ առնչություն չունի, հակառակը՝ դրանով իրենք ասում են, որ այլևս այս հակամարտության կողմ չեն, թող Ադրբեջանն ու Արցախն իրենց խնդիրները լուծեն, սրան ի լրումն ադրբեջանական կողմն էլ ասում է, որ Արցախում ապրող հայությունն իրենց քաղաքացիներն են, ու իրենց հետ ուղիղ կհարաբերվեն և խնդիրները կլուծեն:
Ուրիշ բան, եթե Հայաստանն ասեր, որ մեխանիզմներ են մշակում, որպեսզի Արցախը վերականգնվի որպես բանակցության երրորդ կողմ, բայց այսպես են ասում՝ ձեր հարաբերությունները պարզեք Ադրբեջանի հետ, մեզանից որևէ բան չակնկալեք, որովհետև մենք ճանաչում ենք տարածքային ամբողջականությունը. ամբողջ իրականությունը սա է:
– Պարո՛ն Պետրոսյան, իսկ ձեր համոզմամբ՝ Ադրբեջանը կճանաչի՞ Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը հենց Նիկոլ Փաշինյանի ասած 29800 քառակուսի կիլոմետրով:
– Առավել քան համոզված եմ, որ ոչ, որովհետև մանավանդ հիմա, երբ ադրբեջանական կողմը գիտի, որ բավականին լավ պատուհան է իր համար բացվել, որպեսզի ամրագրի իր բոլոր հաղթանակները, բայց, միևնույն ժամանակ, գիտակցում են, որ իրենք դեռ կարող են կորզել այնքան, ինչքան գրեթե կարող են, ու որևէ մեկը, ըստ իս, չի կնքելու խաղաղության պայմանագիր, բացի քիչ առաջ բերածս հիմնավորումից ու նաև նրա համար, ինչպես արդեն ասացի, որ գերտերությունները չեն գնալու դրան:
– Ֆրանսիայի նախագահն այսօր բաց տեքստով մեղադրել է Ռուսաստանին՝ Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև բախումներ հրահրելու ու տարածաշրջանն ապակայունացնելու համար: Մակրոնի այս հայտարարությունն ինչո՞վ եք պայմանավորում:
– Փաստացի դա արևմտյան կողմի դիրքորոշումն է, բոլորն էլ մշտապես Արցախը ճանաչել են Ադրբեջանի կազմում ու, ամենայն հավանականությամբ, ռուսական կողմից էլ նման ակնկալիք ունեն, նաև՝ Հայաստանից, ու, հետևաբար, այդ դեպքում որպես այդպիսին խնդիր չեն ունենա Ադրբեջանի հետ, տեսականորեն խնդիր չեն ունենում, ու դրանից հետո արդեն առաջ է գալիս մյուս հարցը. փաստացի ինչի՞ համար է ռուսական կոնտինգենտն ընդհանրապես Հայաստանում:
Մակրոնի հայտարարությունն այս գիծն էր առաջ տանում, կարևորն այստեղ մեր շահերն են, իսկ մեր շահերն իրականում ո՛չ այս կողմում, ո՛չ այն կողմում չկան, որովհետև դրանք որևէ մեկը մեր փոխարեն չի ձևակերպելու, մենք պետք է կարողանանք դրանք ձևակերպել, իսկ քանի դեռ մենք խնդիրների լուծումը պատկերացնում ենք դրանցից փախչելով ու խնդիրներն ուղղակի փաթեթով հանձնելով, երբեք լուծում չենք ունենալու:
– Իսկ համակարծի՞ք եք Մակրոնի այն պնդմանը, թե տարածաշրջանն ապակայունացնում է Ռուսաստանը:
– Իրականում նման տեղեկատվություն չունեմ, բայց յուրաքանչյուր կողմ իր հայտարարության մեջ դնում է միայն իր սեփական շահը և ոչ երբեք իրականությունն ու իսկությունը:
– Հայաստանի Հանրապետության իշխանության քայլերը որո՞նք պետք է լինեն, որ, ձեր ասած՝ մեր շահը կարողանան ձևակերպել, պարո՛ն Պետրոսյան:
– Իշխանության քայլերի մասով որևէ բան չեմ կարող ասել, որովհետև իշխանությունը պետք է գլոբալ առումով ունենա նպատակ, եթե գիտենք, որ ունի նպատակ, այդ նպատակին տանող ճանապարհները կարող ենք քննարկել:
– Ունի նպատակ՝ տարածաշրջանում երկարատև խաղաղություն հաստատելն է նպատակը:
– Խաղաղությունը երբեք նպատակ չի լինում: Մենք պետք է հասկանանք՝ թվացյալ խաղաղության համար, թվացյալ, որովհետև դա չի լինելու ընդհանրապես, ի՛նչ ենք պատրաստ զոհաբերելու, ու որքանով է երաշխավորվում, որ մեր զոհաբերությունն իրականում կծառայի այն նպատակին, ինչ մասին խոսում ենք:
Ես, օրինակ՝ պատրաստ չեմ Արցախը զիջելու թվացյալ խաղաղության համար, պատրաստ չեմ զիջելու Հայաստանի օկուպացված տարածքները այդ թվացյալ խաղաղության համար, կամ եթե երկարաժամկետ էլ լինի այդ խաղաղությունը՝ ես պատրաստ չեմ այդ գինը վճարելու, որովհետև դա ավելի մեծ աղետի է հանգեցնելու: Մենք մեր այս վարքով նման ենք մարդուն, որը ինքնասպանություն է գործում՝ վախենալով մարտի դաշտում ընկնելուց:
– Ձեր առաջարկած այլընտրանքային տարբերակը ո՞րն է:
– Այս իշխանության պարագայում, որը չափազանց անկեղծ է Արցախի հարցում ու պատրաստ է ամեն ինչի, միայն թե մնա իշխանության, այլընտրանքային տարբերակներ առաջարկելը, խորհուրդներ տալն ավելորդ են:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
