Այս տարի գրքի համաշխարհային մայրաքաղաք հռչակված Երեւանը կարդալու մշակույթից հեռացած հայ հասարակությանը ներկայանում է երիտասարդ ստեղծագործողների նոր գործերով՝ միաժամանակ անդրառնալով արդի գրականությանը:
Երիտասարդ արձակագիր եւ էսսեիստ Արամ Պաչյանի «Ցտեսություն, Ծիտ» առաջին վեպը մեկն է այդ գործերից: Վեպը կառուցված է դրվագային սյուժեով, որտեղ դոմինանտը բանակն է, մի տարածություն, ուր սրընթաց կերպով դեֆորմացվում են երիտասարդ մարդկանց ճակատագրերը, կյանքի վերաբերյալ պատկերացումներն ու զգացողությունները:
«Նրանք դիմում են հիշողության բացառիկ հնարավորությանը` փորձ անելով վերականգնել ու հպվել երջանկության եւ հիացմունքի հեռավոր պատառիկներին: Վեպում ամենաէականը ռիթմային անցումներն են»,- այն գրքի սյուժեն է ներկայացնում 29-ամյա գրողը, որի շնորհանդեսը տեղի ունեցավ մայիսի 5-ին Սիրահարների այգում
«Մարդը պարզապես չի կարող հեռանալ գրքից: Կարծում եմ՝ նրա պատմելու եւ լսելու ունակությունը կդադարի իր գոյության հետ: Քանի դեռ կա պատմողը, կլինի նաեւ լսողը: Եթե որոշել ես պատմել գեղարվեստի քո պատկերացումը թեկուզ կյանքի գնով, կանես այդ ու ոչինչ չի կարող կասեցնել ընթացքը: Համոզված եմ` իմ ընկերների եւ իմ ձայնը լսելի է լինելու, նույնիսկ այն մարդկանց համար, ովքեր տարբեր կարծրության առարկաներ են խոթում իրենց ականջները»,- հավելում է նա:
2011-ին Արամ Պաչյանը հրատարակել է «Ռոբինզոն եւ 13 պատմվածք» ժողովածուն, արժանացել է մի շարք գրական մրցանակների, այդ թվում` 2010-ին ՀՀ նախագահի երիտասարդական մրցանակին` գրական մամուլում տպագրած պատմվածքների շարքի համար: Ավելի քան մեկ տարի նա սյունակ է հեղինակում «Հրապարակ» օրաթերթում, ինչպես նաեւ «Իմպուլս» ռադիոկայանի (106.5) եթերում վարում է «Գրադարանում Արամ Պաչյանի հետ» հեղինակային հաղորդաշարը:
Պաչյանը նաեւ գրողների եւ ընթերցողների շահերը պաշտպանող տարբեր հասարակական նախաձեռնությունների ակտիվ մասնակից է. «Յուրաքանչյուրն ինքն է որոշում իր տեղն ու դերը: Ես չեմ ուզում, որ մեզ զրկեն գրքերից, ընթերցանության
հնարավորությունը արհեստականորեն տեղափոխեն թեկուզ համացանցային տարածք: Թող այդ անցումը բնականոն լինի, ոչ պարտադրված»:
Անկախության տարիները նոր հունի մեջ են դրել երիտասարդ գրողների ստեղծագործական զարգացման ուղին: Հիմա, օրինակ, Հայաստանի գրողների միությունում կա երիտասարդական թեւ, որն ունի իր պաշտոնաթերթը` «Գրեթերթը», գործում է նաեւ Գրանիշ ամսագիրը` նույնանուն կայքով: Ամեն տարի Ծաղկաձորում երիտասարդ գրողների խորհրդաժողով է լինում, որտեղ ամփոփում են տարին, քննարկումներ անցկացնում, որոնց արդեն 2 տարին մասնակացում են նաեւ արտասահմանցի գրողներ:
Սակայն, գրքերը այն տպաքանակով չեն տպագրվում, որով երիտասարդները կուզեին, ու այնքան էլ թանկ չեն վաճառվում, որ եկամուտ բերեն: Պաչյանի՝ «Ցտեսություն, Ծիտ» վեպն, օրինակ, լույս է տեսել 500 տպաքանակով եւ վաճառվելու է Երեւանում գործող բոլոր գրախանութներում 3000 դրամ արժողությամբ:
«Հուսով եմ՝ վեպը կարդալուց հետո կլինեն մարդիկ, ովքեր հեգնանքով կժպտան ու կանցնեն, եւ մարդիկ՝ ովքեր նամակ կգրեն ինձ»,- ասում է Պաչյանը:
25- ամյա գրող Հասմիկ Սիմոնյանը, ով արդեն երկու բանաստեղծական ժողովածու է հրատարկել, նշում է, որ իրենք դեմքով գիտեն իրենց ընթերցողներին ու փողոցում հանդիպելիս բոլորին բարեւում են, որովհետեւ շատ քիչ են:
«Մեր այս խնդիրը կիսում են ԱՊՀ տարածաշրջանում, այստեղ մենք նույնիսկ շատ ավելի լավ վիճակում ենք գտնվում. մենք ունենք երիտասարդական պարբերականներ, ակտիվ ենք ու կախում չունենք ավագ սերնդից: Այսօր դժվարության առաջ է կանգնած ընթերցողը. ցավով պետք է նշեմ, որ այսօր իրենց գրող կոչողներն ավելի շատ են: Ընտրությունը բարդ է»,- ասում է Սիմոնյանը:
Երիտասարդ ստեղագործողը նշում է, որ միջազգային ասպարեզ դուրս գալուց առաջ պետք է մտածել թարգմանչական դպրոցների մասին, ինչի բացակայությունը ամենացավալիներից է.
«Հայերեն տպված գրքերով գնում են միջազգային փառատոնի ու, բնականաբար, անտեսվում: Եթե մեկը հիմա չիներեն որեւէ գիրք բերի, որքան էլ այն ինձ հետաքրքրի, միեւնույն է, կահույքի մաս դառնալուց զատ ուրիշ բանի պետք չի գալու: Ես ինքս եղել եմ մի քանի երկրներում` ձեռքիս ունենալով մի քանի թարգմանություն, որոշ դեպքերում հաճախ տողացի, եւ դրանցով իսկ մարդիկ հետաքրքրվում են, կապ պահպանում, փորձում ավելին իմանալ, իսկ որ ավելի լավ թարգմանություններ ունենայի…»
Հասմիկ Սիմոնյանը 2007-ից Հայաստանի գրողների միության անդամ է եւ հրատարակել է «Լուսնոտ բառեր» եւ «Թափթփված սենյակներ» բանաստեղծական ժողովածուները, վարում է անձնական բլոգ` hs-poetry.blogspot.com, որտեղ ներկայացնում է հայ եւ արտասահմանյան ժամանակակից գրականություն, թարգմանություններ:
«Երիտասարդ գրողները չեն կարողանում գումար վաստակել, հիմնականում կողքից այլ գործով են զբաղվում: Ինձ համար օրինակ` բարդ է նաեւ զուգահեռ աշխատանքը, որովհետեւ ընտրության առաջ եմ կանգնում` կամ գրականությունը, կամ աշխատանքը: Գրականությունը չի պարտվել ու չի պարտվի, չնայած արդյունքում անաշխատանք եմ ես»,- նշում է Սիմոնյանը:
Գրող Հովիկ Չարխչյանը կարծում է, որ յուրաքանչյուր ստեղծագործող սերունդ իր խնդիրներն է ունենում, բայց առանձնացնում է երիտասարդ գրողներից Հրաչ Սարիբեկյանի, Արամ Պաչյանի, Հասմիկ Սիմոնյանի, Տաթեւ Չախչախյանի անունները:
«Առանց որեւէ մեկի հետ համեմատվելու, Հայաստանում երիտասարդ գրողները տաղանդի պակաս ունեն: Մյուս խնդիրները գրողական չեն, այլ կենցաղային: Իսկ գործունեություն ծավալելու համար գրողը մի վայր կարող է ունենալ. իր գրասեղանը: Մնացյալը, անկախ այն բանից, թե ինչպես դրանք կկոչվեն, նրա համար ցուցադրման վայրեր են»,- հավելում է Չարխչյանը:
Լիլիթ Առաքելյան
Լուսանկարում՝ Արամ Պաչյանը /անձնական արխիվ/
© Medialab.am
